H δίκη της αντιδικτατορικής οργάνωσης ΔΕΚΑ Στρατοδικείο Χανίων 1968.

Το παραπεμπτικό των Κρητικών αντιστασιακών στο έκτακτο Στρατοδικείο της χούντας έχει ως εξής: 

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΚΟΝ ΕΠΙΤΡΟΠΟΝ ΤΟΥ ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΤΡ/ΚΕΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
Ο ΦΡΟΥΡΑΡΧΟΣ XANIΩN
ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ
ΑΡΙΘ. Φ 454.11/92/1483
Β.Υ 224/4/12/1967
ΣΤΓ 911 τη 29.11.1967 
Συνημ. τω εγγρ. Δικογραφία
Λαβόντες υπ’ όψιν την δια της υπ’ αριθμ. πρωτ. 50/55/42μα/ 22/11/1967 αναφοράς του Δ/τού του Γραφείου Ασφαλείας Δ/σεως Χωρ/κής Ηρακλείου, υποβληθείσαν ημίν ένορκον προανάκρισιν κατά των:

Η πρώτη δίκη του «Ρήγα Φεραίου» Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών Δεκεμβρίος 1968

Στις 20 Δεκεμβρίου 1968, στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών, ξεκίνησε η πρώτη, από μια σειρά δίκες, που έμελλε να ονομαστούν στην ιστορία της αντιδικτατορικής αντίστασης, ως «Δίκες του Ρήγα Φεραίου». Οι δίκες αυτές, συγκλόνισαν την ελληνική, αλλά κυρίως την διεθνή κοινή γνώμη. Αποκάλυψαν ότι υπήρχε αντίσταση ενάντια στη Χούντα των συνταγματαρχών και επιπρόσθετα, κατέδειξαν ολοφάνερα το παρανοϊκά, ανελεύθερο καθεστώς που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του1967, ένα καθεστώς που παραβίαζε τις στοιχειώδεις δημοκρατικές αρχές και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η αντίσταση του Ηρακλείου την πρώτη ημέρα της χούντας.

Δημ. Ξυριτάκης:
Το Ηράκλειο μπορεί να υπερηφανευθεί ότι είναι η ΜΟΝΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ , η οποία, από την πρώτη κιόλας ημέρα επιβολής του καθεστώτος, προέβαλε μαζική και ενεργό αντίσταση στη χούντα. Το γεγονός δεν είναι , όσο θα έπρεπε, γνωστό και αξίζει να το περιγράψουμε με κάθε συντομία:
Ήδη από τις απογευματινές ώρες της 21^ης Απριλίου 1967 μερικές εκατοντάδες Ηρακλειωτών, στη συντριπτική πλειοψηφία τους νέοι, συγκεντρώθηκαν αυθόρμητα στην Πλατεία Ελευθερίας και άρχισαν να βροντοφωνάζουν συνθήματα υπέρ της δημοκρατίας και κατά της χούντας.

Το Ηράκλειο ως Μητρόπολη και τα Ενετικά τείχη . (Προτάσεις)

Τα ιστορικής σημασίας Ενετικά Τείχη, δεν κατάφεραν ποτέ να ενσωματωθούν στον πολεοδομικό και κοινωνικό ιστό της πόλης. Σήμερα ο χώρος των Ενετικών Τειχών και της τάφρου αποτελεί ένα μεγάλο απόθεμα δημόσιου χώρου, που στο μεγαλύτερο μέρος του παραμένει αναξιοποίητο και ασύνδετο με την πόλη και τις λειτουργίες της…

Τα μνημεία της πόλης του Ηρακλείου. Στέργιος Σπανάκης (1965)

Έκθεση για τα μνημεία της πόλης του Ηρακλείου.του Στέργιου Σπανάκη, γραμμένη τον Αύγουστο του 1965.

Το Ηράκλειο 

Εισαγωγή

Όταν οι Σαρακηνοί Άραβες κατάλαβαν την Κρήτη το 826 ήλθαν στο χώρο αυτό και κτίσαν το κέντρο και τη βάση των πειρατικών τους εξορμήσεων, που το ασφάλισαν με τείχη και τάφρο για την ασφάλειά τους. Η τάφρος αυτή λέγεται στα Αραβικά Χάντακ κι από το όνομα αυτό ονόμασαν και την πολιτεία τους Χάντακ, που οι Βυζαντινοί έκαμαν Χάνδαξ και αργότερα οι βενετσάνοι Χάντια, όνομα που έφερε χίλια ολόκληρα χρόνια, από το 826 που χτίστηκε ως το 1825, οπότε μετονομάσθηκε πάλι Ηράκλειον.Χτίσματα της περιόδου εκείνης βέβαια δεν υπάρχουν σήμερα αλλά και αν σώζονται βρίσκονται σε βάθος 5-6 μ. Όταν έβγαζαν τα θεμέλια του ξενοδοχείου “ΑΣΤΗΡ” βρέθηκαν τέτοια χτίσματα σ΄ αυτό το βάθος και αραβικά νομίσματα των Εμίρηδων της Κρήτης.

Ιστορία των μνημείων της πόλης του Ηρακλείου.( Στέργιου Σπανάκη 1965)

Τα μνημεία της πόλης του Ηρακλείου.

Μια έκθεση του Στέργιου Σπανάκη, γραμμένη τον Αύγουστο του 1965, πιθανότατα για το δήμαρχο Ανδρέα Καλοκαιρινό

Ένα καταπληκτικό κείμενο του κορυφαίου ιστοριοδίφη Στέργιου Σπανάκη για το Ηράκλειο της δεκαετίας του 1960, με μια παρουσίαση των μνημείων και της ιστορίας τους, αλλά και επισήμανση των κινδύνων που παραμόνευαν.

Περί ιδρύσεως και εκμεταλλεύσεως δικτύου ηλεκτροφωτισμού εν τη πόλει του Ηρακλείου.

Η προσφορά της παλιάς Ηλεκτρικής στο Ηράκλειο

Στον τόμο 14 των πρακτικών του 1922 σε ολομέλεια του Δημοτικού Συμβουλίου Ηρακλείου αποφασίζονται τα εξής:

Το εργοστάσιο της ηλεκτρικής στον κόλπο Δερματά του Ηρακλείου.

“αναμφισβητήτως συμφέρει εις τον Δήμον να κατασκευασθή δημοτική δαπάνη το τρίτον τούτο βάθρον εις το εν εκτελέσει κτίριον ηλεκτρικής εγκαταστάσεως δια να τοποθετηθεί επ’ αυτού, ή εις τας αποθήκας του Δήμου φυλασσομένη μηχανή και χρησιμοποιείται άμα αρχίσει η κανονική λειτουργία του ηλεκτρικού εργοστασίου της Λιμενικής Επιτροπής δια τον ηλεκτροφωτισμόν της πόλεως”.

Εργοστάσιο Ηλεκτρικής Ηρακλείου

Η παλιά Ηλεκτρική δεν υπάρχει πια. Παρά το γεγονός ότι το κεντρικό κτίριο είχε κηρυχθεί  διατηρητέο,  κατεδαφίστηκε,  για  να  πάρει  τη  θέση  του  νέο  κτίριο,  αυτό  του Μουσείου

Φυσικής  Ιστορίας. 

Παγοποιεία Ηρακλείου

Στα μέσα του πρώτου μισού του περασμένου αιώνα,υπήρχαν στην πόλη του Ηρακλείου μόνο  δύο παγοποιεία που έφτιαχναν πάγο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, κατασκευάστηκε και το ψυγείο το οποίο βρίσκεται στο λιμάνι, το οποίο έφτιαχνε επίσης πάγο.

Έτσι, σαν παγοποιεία στο παλιό Ηράκλειο λειτουργούσαν το ψυγείο, το παγοποιείο του Λιανά και το πιο γνωστό που είναι το παγοποιείο του Μιστίλογλου.

Η άγνωστη ιστορία των ναών στο κέντρο του Ηρακλείου

Της Λιάνας Σταρίδα*

Μετά την κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου το 1922, στο Ηράκλειο, που αριθμούσε τότε 25.000 κατοίκους, εγκαταστάθηκε μεγάλος αριθμός προσφύγων μέχρι το 1928.

Το στεγαστικό πρόβλημα των προσφύγων αντιμετωπίστηκε αρχικά με τη χρήση του συνόλου των κενών μουσουλμανικών οικιών, την παραχώρηση δημοσίων κτιρίων και εκκλησιών και την επίταξη κενών θερινών οικιών.

Λησμονημένες εκκλησίες του χάνδακα.

Η εικόνα του Αγίου Ονουφρίου στο παρελθόν, 

όπως καταγράφεται από τον G. Gerola στο

βιλίο του "Βενετικά μνημεία της Κρήτης

(Εκκλησίες)".

Τέσσερις ναοί με πλούσια ιστορία αιώνων, θλιβερό παρόν και αβέβαιο μέλλον βρίσκονται αναξιοποίητοι και σε κίνδυνο αυτή τη στιγμή στην πόλη του Ηρακλείου αποτελώντας περιουσία ιδιωτών , μετά την ανταλλαγή περιουσιών που συνόδευσε την αποχώρηση των Τούρκων από το  Χάνδακα. Ο Άγιος Ονούφριος, ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, η Αγία Αναστασία και ο Άγιος Γεώργιος ο Βενέτικος ,παρότι ιδιωτική περιουσία, έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία και αναζητείται τρόπος, εδώ και χρόνια, από το Δήμο και την αρμόδια Εφορία Αρχαιοτήτων για να σωθούν και να αναδειχθούν...

ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΑ -ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Το  Παράκτιο τείχος  στον κόλπο του Δερματά. 

Ο κόλπος του Δερματά συνδέεται με ζωντανές παραδόσεις και πεποιθήσεις του τόπου,  αλλά κυρίως είναι άρρηκτα δεμένος με σημαντικότατα ιστορικά γεγονότα κατά την περίοδο της εικοσαετούς πολιορκίας της Ενετικής CANDIA από τους Οθωμανούς που σήμανε και το τέλος της ιστορίας της, γεγονός που υπερβαίνει τα όρια της τοπικής ιστορίας.

Εργατικές κινητοποιήσεις στο νομό Ηρακλείου στον μεσοπόλεμο :

Οι σταφιδεργάτες που εργάζωνταν ως εποχιακοί από Αύγουστο ως Οκτώβρη, ήταν από την τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα το πιο μαζικό και δύσκολο επάγγελμα. Οι εργοδότες τους έδιωχναν όποτε ήθελαν. Το 1964 δημοσιεύθηκε στατιστική, σύμφωνα με την οποία, κανείς σταφιδεργάτης στο Ηράκλειο δεν επέζησε μετά τη συνταξιοδότησή του πάνω από ένα χρόνο.

Συνδικαλιστικό Κίνημα στο Νομό Ηρακλείου κατά το Μεσοπόλεμο

Το Συνδικαλιστικό Κίνημα στο Νομό Ηρακλείου κατά το Μεσοπόλεμο

Άννα Μανουκάκη - Μεταξάκη*

Πρωτομαγιά 1936. Προσφυγικές οικογένειες στο χώρο αριστερά του Αγίου Κωνσταντίνου στο Ηράκλειο γιορτάζουν. Στο κέντρο ακριβώς με το τσιγάρο, ακουμπισμένος στην ελιά ο γερο-Περγαλίδης, πατέρας του Στρατή Περγαλίδη, σπουδαίου συνδικαλιστή, προέδρου του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου, που βρήκε τραγικό θάνατο το 1947 στην Ασφάλεια. Εδώ είναι και όλη η οικογένεια. Σημαντική φωτογραφία γιατί δείχνει εκτός από την ιστορική αυτή οικογένεια και πώς ήταν τότε το Ηράκλειο.

Η σταφιδική εξέγερση του 1935 στο Ηράκλειο.

Η ματωμένη Κυριακή της 4ης Αυγούστου 1935 
Η δολοφονία 7 απεργών και ο τραυματισμός δεκάδων άλλων  (Του Αλ. Α. Ανδρικάκη)

Την Κυριακή της 4ης Αυγούστου 1935 το Ηράκλειο αιματοκυλίστηκε στη διάρκεια μιας μεγάλης απεργίας των εργατών. Έναν ακριβώς χρόνο πριν τη δικτατορία Μεταξά, το κράτος, δια των οργάνων του, σκότωνε τουλάχιστον 7 απεργούς και τραυμάτιζε δεκάδες άλλους.

Ο τότε νομάρχης πυροβολούσε διαδηλωτές απ’ το μπαλκόνι της νομαρχίας και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Κονδύλης έστελνε πλοία και αεροπλάνα να βομβαρδίσουν την πόλη!

Σταφιδεργάτες του Ηρακλείου

Οι σταφιδεργάτες του Ηρακλείου και η Αγία Βαρβάρα

Κάποτε στα σταφιδεργοστάσια του Ηρακλείου εργάζονταν εκατοντάδες άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, κάθε ηλικίας. Η παραγωγή του νομού ήταν πλούσια. Η κρητική σταφίδα ονομαζόταν, και ήταν, χρυσοφόρο προϊόν. Τώρα πλέον τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η παραγωγή ελάχιστη... Δεν συμφέρει πια ούτε η τιμή...

Σταφιδεργοστάσια και Σταφιδεργάτες του Ηρακλείου

Kάποιος που περνά από τη Χανιώπορτα και δεν έχει βιώσει τα χρόνια της ακμής της, δεν μπορεί να φανταστεί ότι αυτό το μέρος ήταν το πιο ζωντανό κομμάτι του Ηρακλείου. Ένα μέρος που έσφυζε από ζωή και έντονη οικονομική δραστηριότητα.

Εκεί βρίσκονταν, όλα-ή σχεδόν όλα, τα σταφιδεργοστάσια, οι σταφιδαποθήκες, οι σταφιδέμποροι, οι μεταπράτες και οι μεσίτες.

Καπνεκοπτήριο Ηρακλείου

Στο χώρο της πρώην Εφορείας Καπνού και ανατολικά του ναού της Αγίας Τριάδας, στην ομώνυμη συνοικία, υπήρχε κατά το πρώτο μισό του 17ου αι. η ορθόδοξη μονή καλογραιών της Παναγίας της Ακρωτηριανής, μετόχι της Κυρίας Ακρωτηριανής, σήμερα Μονής Τοπλού στη Σητεία. Στην οθωμανική περίοδο η μονή κατεδαφίστηκε και στη θέση της κτίστηκε στρατώνας που με το χρόνο απέκτησε άλλες χρήσεις, όπως μουσουλμανικό ορφανοτροφείο.

Τζουλάκης Μιχαήλ

Ο Ταγματάρχης Μιχ. Τζουλάκης γεννήθηκε στον Αγ. Μύρωνα Ηρακλείου (1896).

Κατετάγη στο στρατό το 1916 και είχε ραγδαία εξέλιξη ως το 1935 που αποτάχθηκε ως ένας από τους πρωταίτιους του αποτυχόντος Βενιζελικού κινήματος. Πήρε μέρος σε μάχες στη Μακεδονία και Μ. Ασία. Τραυματίστηκε πολλές φορές και τιμήθηκε με το χρυσό Αριστείο Ανδρείας (1925), τον Πολεμικό Σταυρό κ. ά.

Οι Αρμένιοι στην Κρήτη

Η παρουσία των Αρμενίων στη Κρήτη χρονολογείται από την εποχή των Βυζαντινών χρόνων. Είναι γνωστό ότι το 10ο αιώνα, υπήρχαν στη Μ. Ασία δυο αρμένικες στρατιωτικές αποικίες στην Πριήνη  και στο Πλατανιό.

Στην εκστρατεία κατά της Κρήτης το 949 μ.Χ συμμετείχαν και Αρμένιοι εγκατεστημένοι στο θέμα των Θρακίσιων. Μετά την ανάκτηση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά, πολλοί Αρμένιοι του εκστρατευτικού σώματος εγκαταστάθηκαν στο νησί μαζί με τις οικογένειες τους αποκτώντας έτσι καινούργια πατρίδα.