Κουζουλάδες : Αστεροσκοπείο Σκίνακα: Με Θέα το Σύμπαν

23 Σεπτεμβρίου 2011

Αστεροσκοπείο Σκίνακα: Με Θέα το Σύμπαν

Το Αστεροσκοπείο βρίσκεται στην κορυφή Σκίνακας του Ψηλορείτη σε υψόμετρο 1750 μ.

(Γεωγραφικό μήκος 24⁰ 53’ 57’’ Ανατολικά, Γεωγραφικό πλάτος 35⁰ 12’ 43’’ Βόρεια,)
πρόκειται για μια εξαιρετική αστρονομική τοποθεσία, από τις καλύτερες που είναι γνωστές μέχρι σήμερα στη περιοχή της Μεσογείου.

Το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα δημιουργήθηκε και λειτουργεί στα πλαίσια επιστημονικής συνεργασίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΙΤΕ με το Max - Planck Institut fur Extraterrestriche Physik της Γερμανίας.Ως θέση του Αστεροσκοπείου επελέγη με βάση επιστημονικά και λειτουργικά κριτήρια η κορυφή Σκίνακας του Ψηλορείτη σε 1750 μ. Το 1985 διανοίχτηκε δρόμος μήκους 2.5 χλμ. προς την κορυφή του Σκίνακα και κατασκευάστηκε το πρώτο κτήριο
- Αστεροσκοπείο, το οποίο από το 1986 στεγάζει τηλεσκόπιο κατόπτρου 30 εκ. και εστιακού λόγου F 3.2.

Το 1988 αποπερατώθηκε ξενώνας 200 τ.μ. Και τα δύο κτήρια, όπως και μικρό κτήριο για τις γεννήτριες, είναι πετρόχτιστα - προσαρμοσμένα στο βραχώδες περιβάλλον. Η ουσιαστική λειτουργία του Αστεροσκοπείου άρχισε το 1987 μετά την

εγκατάσταση ψηφιακής κάμερας CCD και φωτομετρικών φίλτρων. Παράλληλα με τη δημιουργία και την εξασφάλιση της λειτουργικότητας των εγκαταστάσεων στον Σκίνακα αναπτύχθηκε στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης και ΙΤΕ στο Ηράκλειο, η απαραίτητη υποδομή σε Υ/Η για την επεξεργασία των αστρονομικών παρατηρήσεων (επεξεργασία ψηφιακών εικόνων μέσω διαφόρων γνωστών αστρονομικών προγραμμάτων πχ IRAF/IDL).
Λόγω του ότι το τηλεσκόπιο των 30 εκ. είναι μικρό για να ικανοποιήσει ορισμένες ερευνητικές απαιτήσεις, αποφασίσθηκε το 1990 στα πλαίσια της συνεργασίας των τριών ιδρυμάτων (Πανεπιστημίου Κρήτης, ΙΤΕ, Max - Planck Institut) η επέκταση των εγκαταστάσεων με τη δημιουργία μεγαλύτερου τηλεσκοπίου κατόπτρου 1.3 μ. που είναι το μεγαλύτερο εν λειτουργία στην Ελλάδα. Το Αστεροσκοπείο με το τηλεσκόπιο των 1.3 μ. εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 1995.
Το νέο κτήριο - Αστεροσκοπείο είναι εξ' ολοκλήρου μεταλλικό με θόλο διαμέτρου 8 μ. Το οπτικό σύστημα του τηλεσκοπίου είναι τύπου Ritchey-Chrétien, εστιακού λόγου F 7.6 με 45' μέγιστο αξιοποιήσιμο οπτικό πεδίο και κατασκευάστηκε από την Karl Zeiss της Γερμανίας. Το σύστημα στήριξης - οδήγησης του τηλεσκοπίου το οποίο ελέγχεται όπως άλλωστε και η ταυτόχρονη περιστροφή του θόλου από Η/Υ, κατασκευάστηκε από την DFM Engineering (USA) βάσει παρόμοιας κατασκευής για το Smithsonian Observatory του Harvard. Από το έτος 2000 η ηλεκτροδότηση των εγκαταστάσεων στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα γίνεται μέσω φωτοβολταϊκού πάρκου.
Ο εξοπλισμός του τηλεσκοπίου περιλαμβάνει:

- μειωτή εστιακής απόστασης (Focal Reducer) ο οποίος υπερδιπλασιάζει το οπτικό πεδίο του τηλεσκοπίου και επιτρέπει φασματοσκοπία χαμηλής ανάλυσης.
- σύστημα αυτόματης οδήγησης (Autoguider).
- μία CCD κάμερα με 1024x1024 pixels και δύο CCD κάμερες με 800x2000 pixels.
- υπέρυθρη (near-IR) κάμερα μεγάλου οπτικού πεδίου
Υπό εγκατάσταση βρίσκονται:
- φασματογράφος υψηλής ανάλυσης (R=35000) τύπου Echelle.
- σύστημα Προσαρμοστικής Οπτικής για βελτίωση του οπτικού seeing.
Τα κύρια τρέχοντα παρατηρισιακά προγράμματα του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα περιλαμβάνουν:
- γαλαξίες, ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες.
- πλανητικά νεφελώματα.
- κατάλοιπα υπερκαινοφανών.
- σπειροειδείς γαλαξίες με σκόνη.
- σφαιρωτά σμήνη.
- διπλά συστήματα αστέρων των οποίων το ένα μέλος είναι λευκός νάνος, αστέρας νετρονίων ή μελανή οπή.http://www.physics.uoc.gr/menu/skinakas.php