Σταφιδεργοστάσια και Σταφιδεργάτες του Ηρακλείου

Kάποιος που περνά από τη Χανιώπορτα και δεν έχει βιώσει τα χρόνια της ακμής της, δεν μπορεί να φανταστεί ότι αυτό το μέρος ήταν το πιο ζωντανό κομμάτι του Ηρακλείου. Ένα μέρος που έσφυζε από ζωή και έντονη οικονομική δραστηριότητα.

Εκεί βρίσκονταν, όλα-ή σχεδόν όλα, τα σταφιδεργοστάσια, οι σταφιδαποθήκες, οι σταφιδέμποροι, οι μεταπράτες και οι μεσίτες.
Γύρω από τη σταφίδα, είχε αναπτυχθεί μια δυναμική οικονομία, που έδινε ζωή σε εκατοντάδες κόσμο.

Σταφιδεργάτες,  σταφιδεργάτριες,  αραμπατζήδες,  περιπτεράδες,  ταβερνιάρηδες, τομπολατζήδες,  καρφοκιβωτοποιοί,  μηχανουργοί,  κουρείς,  μπακάληδες  και  διάφοροι πλανόδιοι μικροπωλητές εκεί έβγαζαν το ψωμί τους, λίγο πικρό για πολλούς. Έξω από την πύλη-για  “τεχνική”  υποστήριξη των αραμπατζήδων υπήρχαν  καροποιοί,  σαμαρτζήδες, πεταλωτήδες και τεχνίτες με το σφυρί και το αμόνι.

Σ’  αυτή  την  μικρή  πλατεία,  στο  τέρμα  της οδού Καλοκαιρινού,  υπήρχαν  5  (!!!) περίπτερα,  3  κουρεία,  2  στιλβωτήρια  παπουτσιών,  5  καφενεία,  3  ποδηλατάδικα,  2 παγοπωλεία, 3 μπακάλικα και γύρω στα εφτά μαγέρικα και καπηλιά. Υπήρχε τόσος κόσμος, που  την  Χανιώπορτα  πάντα  διάλεγαν  οι  διάφοροι  κουταλιανοί και  μπεχλιβάνηδες  για  να δώσουν παραστάσεις.

Τα  περισσότερα  σταφιδεργοστάσια  βρίσκονταν  στην  Αρχιεπισκόπου  Μακαρίου.

Πρώτο και καλύτερο στα δεξιά το μεγαλόπρεπο εργοστάσιο των αδελφών Κωνσταντινίδη, οι οποίοι μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, είχαν μεταφέρει την επιχείρηση από τα Βουρλά της Ιωνίας.

Αυτό  λοιπόν  το  μνημείο  της  βιομηχανικής  ακμής  της  πόλης,  γκρεμίστηκε,  χωρίς καμιά αντίδραση από κανένα κουλτουριάρη. Ακριβώς απέναντι από του Κωνσταντινίδη η σταφιδική Νικολαΐδη, λίγο πιο κάτω, πάντα στα αριστερά, τα εργοστάσια Περδικογιάννη και Διακάκη. Υπήρχαν δύο ακόμα στα δεξιά, δεν μπορώ να θυμηθώ ποια (ίσως Γκριδάκη και Φωστηρόπουλου). Στο τέλος του δρόμου δεξιά η Ενωση Σουλτανοπαραγωγών Κρήτης και αριστερά το πέτρινο εργοστάδιο Ακράτου. Στρίβοντας δεξιά την παραλιακή συναντούσαμε δυο μικρότερα, του Θεοχάρη και των αδελφών Μαγγανά.

Πολύ κοντά στη Χανιώπορτα, τα εργοστάσια Φλώρου, Μελισσίδη, Παπαδογιωργάκη, σε κάθετους δρόμους της Πλαστήρα. Εξω από την πύλη, στη Μάχης Κρήτης, το εργοστάσιο Τζουλάκη και προς τα Καμίνια τα εργοστάσια Τοσκούδη, αδελφών Γαλενιανού και ΚΣΟΣ. Το μοναδικό εργοστάσιο που ήταν σε άσχετο μέρος, ήταν του Διαλυνά (στον Αγιο Τίτο).

Σε  όλο  αυτό  το  σκηνικό,  κυρίαρχο  στοιχείο  οι  σταφιδεργάτες.  Οι  πιο  πολλοί, Μικρασιάτες  από  τα  Βουρλά,  τον Γκιουλμπαξέ,  το Αϊβαλί  και  τα Αλάτσατα. Άνθρωποι ξεριζωμένοι από τις πατρογονικές εστίες, πάλευαν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Δυστυχώς ποτέ δεν κατάφεραν να έχουν το βιοτικό επίπεδο της πατρίδας τους. Ξέρεις τι είναι τη μια μέρα να είσαι νοικοκύρης στα Βουρλά, στον Τσεσμέ ή στα Αλάτσατα και την άλλη μέρα να σε  πετάνε  στα  πανάθλια  χαμόσπιτα  της  Κιζίλ  Ντάπιας,  όπου  πριν  από  σένα  έμεναν  τα κατακάθια των Τούρκων και αρκετά από αυτά τα σπίτια στέγαζαν τα τούρκικα πορνεία της πόλης;

Η δουλειά του σταφιδεργάτη ήταν πολύ σκληρή και ανθυγιεινή. Απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ σήκωναν τσουβάλια βάρους καμιά φορά μέχρι εκατό οκάδες, όταν η σταφίδα είχε μείνει πολύ καιρό στα τσουβάλια και είχε μελώσει. Τότε δεν υπήρχαν κλαρκ ούτε ασανσέρ, μόνο  ένα  βίντσι  σε  κάνα-δυο  εργοστάσια.  Κατά  το  Σεπτέμβριο  και  Οκτώβριο,  τα περισσότερα  σταφιδεργοστάσια  δούλευαν  επί  εικοσιτετραώρου  βάσεως  γιατί  έπρεπε  να προλάβουν να εκτελέσουν τις παραγγελίες και να μη χάσουν το καράβι. Τον υπόλοιπο χρόνο οι εξαγωγές ήταν σποραδικές. (Άλλα χρόνια τότε, άλλα τώρα. Άλλα μέσα τότε, άλλα τώρα).

Θυμάμαι τους σταφιδεργάτες ξυπόλητους με μια μαντίλα στον ώμο τους να σηκώνουν τα τσουβάλια 80-100 οκάδες τότε, και αργότερα κιλά.

(από αφήγηση του Μανώλη Τσουκαλά στην εφημερίδα Πατρίδα)

Οι σταφιδεργάτες, εποχιακοί από Αύγουστο ως Οκτώβρη, ήταν από την τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα το πιο μαζικό και δύσκολο επάγγελμα. Οι εργοδότες τους έδιωχναν όποτε ήθελαν. Το 1964 δημοσιεύθηκε στατιστική, σύμφωνα με την οποία, κανείς σταφιδεργάτης στο Ηράκλειο δεν επέζησε μετά τη συνταξιοδότησή του πάνω από ένα χρόνο.

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπασμάτων απο

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ  6ο ΕΠΑΛ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Βιομηχανική Κληρονομιά της Πόλης του Ηρακλείου

Οι σταφιδεργάτες, εποχιακοί από Αύγουστο ως Οκτώβρη, ήταν από την τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα το πιο μαζικό και δύσκολο επάγγελμα. Οι εργοδότες τους έδιωχναν όποτε ήθελαν. Το 1964 δημοσιεύθηκε στατιστική, σύμφωνα με την οποία, κανείς σταφιδεργάτης στο Ηράκλειο δεν επέζησε μετά τη συνταξιοδότησή του πάνω από ένα χρόνο. 

ΠΗΓΗ

http://4mati.blogspot.gr/2005/04/blog-post_114794139981683928.html