Όλοι συνώμοσαν εναντίον των Χριστιανών της Κρήτης.

Η επίσημη σφραγίδα της Γενικής Διοικήσεως Κρήτης,
κατά την περίοδο 1821-1824

 Κρήτη η ανεκπλήρωτη κτίση του αγγλικού στέμματος.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1830-1840
 Οι διεθνείς Συνθήκες του 1829,1830 και 1832, απέκλεισαν την Κρήτη από το νέο Ελληνικό Βασίλειο, εξέλιξη που προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ελλάδα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Πλοία των Μεγάλων Δυνάμεων απέκλεισαν τα Κρητικά παράλια, για να επιβάλουν την ειρήνη στο νησί, ενώ το «Κρητικόν Συμβούλιον» δεν σταμάτησε τις εκκλήσεις και τα διαβήματα προς τους ηγεμόνες της Ευρώπης, διεκτραγωδώντας και την εσωτερική κατάσταση της Κρήτης. Απόπειρα των Κρητών να ανακαταλάβουν το φρούριο της Γραμπούσας και να αναζωπυρώσουν την επανάσταση απέτυχε. Στις 23 Νοεμβρίου συνεδρίασε για τελευταία φορά το «Κρητικόν Συμβούλιον» στους Μαργαρίτες Μυλοποτάμου. Συνέταξε μια τελευταία διαμαρτυρία προς τον Κυβερνήτη της Ελλάδας και προς τους Ναυάρχους των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, στην οποία κατήγγελλε τη γενική συνωμοσία εις βάρος της Κρήτης:

Η ΚΡΗΤΗ 1829-1869 ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ

 ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΛΛΙΒΡΕΤΑΚΗ 

pdf

 Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ TON KPHTQN του 1866-1869, σε περιορισμένη σύνθεση. Διακρίνονται ο πρόεδρος της, ηγούμενος Παρθένιος Περίδης (καθήμενος), ο ιερομόναχος Παρθένιος Κελαϊδής (στο έδαφος) και ο ταγματάρχης Ιωάννης Ζυμβρακάκης (δεξιά). Συλλογή του συγγραφέα. 

Η Κρήτη δεν εκινήθη ουδαμού !

Αγγελική Μπεμπλιδάκη

Θυμάστε που, πριν κάμποσα χρόνια ένας υπουργός παλιός-προηγούμενων κυβερνήσεων-διερωτήθηκε από ραδιοφώνου γιατί οι Κρητικοί δεν ξεσηκώθηκαν το 1821 όπως η υπόλοιπη Ελλάδα; Τούτο το περιστατικό κλωθογύριζε στο μυαλό μου αυτές τις μέρες που συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση που δημιούργησε το κράτος που ζούμε σήμερα. Επειδή κι εγώ όμως, παρ όλη την αγάπη μου για την ιστορία και για τον τόπο μας, ήξερα ελάχιστα πράγματα για το θέμα αυτό, είπα να το ψάξω περισσότερο. Και ξαφνικά, άνοιξε μπροστά μου ένας κόσμος με γεγονότα, συμβάντα, μάχες, ονόματα, θυσίες. Τα είχα ακουστά όλα τούτα. Μόνο που δεν τα είχα τοποθετήσει χρονικά. Δηλ. ήξερα ότι είχαν γίνει μέσα στον αγώνα της φυλής μας κατά των κατακτητών Τούρκων. Μόνο τώρα όμως συνειδητοποίησα ότι τα συγκεκριμένα περιστατικά έλαβαν χώρα μέσα σ αυτήν την 10ετία που καταφέραμε να γίνουμε κρατική οντότητα. Αν τον άκουγα κι εγώ σήμερα, αυτόν τον ανιστόρητο πολιτικό, να ισχυρίζεται τέτοιες ανακρίβειες θα ήξερα τί να του απαντήσω.
Για να βάλουμε λοιπόν τα πράγματα στην θέση τους:

Η Κρητική Επανάσταση και οι νεαρές Αρσακειάδες *

Κρήτες αντάρτες το 1867

Μια σειρά από σημαντικές εξεγέρσεις των Κρητών εναντίον τής οθωμανικής κυριαρχίας τον 19ο αιώνα συγκλόνισε την κοινωνική και την πολιτική ζωή τού τόπου. Η σχετικά πρόσφατη ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα το 1864 αναζωπύρωσε τον διακαή πόθο των Κρητικών για απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και την ενσωμάτωση τής Κρήτης στο ελληνικό κράτος. Η αθέτηση των όρων τού Χατ-ι Χουμαγιούν περί τής θρησκευτικής ισοτιμίας των μειονοτήτων αλλά και το θέμα τής υψηλής φορολόγησης των μοναστηριακών περιουσιών έδωσαν το έναυσμα για μια ακόμα εξέγερση. 

Οι Κρήτες του Πειραιά στην εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου.

του Γεωργίου Καρτσώνη

Στο τέλος του 1908 το Ελληνικό Κράτος βρίσκεται μπροστά σε μεγάλο αδιέξοδο. Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, στην οποία ενεπλάκη και η «ΟΜΟΝΟΙΑ» έχει λήξει. Η Τουρκία μετά τη νίκη της στον πόλεμο του 1897 γίνεται θρασύτερη. Ο Τούρκος αντιστράτηγος κομπάζει στη Θεσσαλονίκη ότι θα πιει τον καφέ του στο Σύνταγμα. Το Κρητικό ζήτημα βρίσκεται σε τέλμα, καθώς το αίτημα του Κρητικού λαού για Ένωση δεν ικανοποιείται.

Οι Κρητικοί δε σταματούν να ζητούν ένωση. Η επικοινωνία Κρήτης και Πειραιά είναι πια ελεύθερη. Η πόλη του Πειραιά εξακολουθεί να αναπτύσσεται ταχύτατα. Ο κυριότερος λόγος είναι το λιμάνι, το οποίο μετά τη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου υποσκελίζει το λιμάνι της Ερμούπολης και γίνεται το πρώτο λιμάνι της χώρας.

Κρήτες Φιλικοί

Είναι βέβαιο, ότι οι αρχηγοί της Φιλικής Εταιρίας δεν προγραμμάτισαν η δεν μπόρεσαν να οργανώσουν τον επαναστατικό ευαγγελισμό της Κρήτης σε πολύ μεγάλη κλίματα. Έτσι, όταν κηρύχτηκε η Επανάσταση το 1821, αρκετοί κρητικοί βρέθηκαν μυημένοι, όχι όμως σε τέτοια έκταση όση σε άλλες ελληνικές περιοχές.

Το χρονικό της εξόντωσης 300 Τουρκαλβανών στον ναό του Αγίου Χαραλάμπου στον Κρουσώνα..

Οι Μάχες του Κρουσώνα το 1822 και το Ολοκαύτωμα του ΑγίουΧαραλάμπους

Του Γεωργίου Α. Τζωράκη*

Οι Μάχες του Κρουσώνα τον Ιούλιο του 1822 εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο των εχθροπραξιών που σημειώθηκαν κατά το δεύτερο έτος της Επανάστασης στην Κρήτη.

Ήδη από το Μάιο του 1822 είχε καταφθάσει ο αιγυπτιακός στρατός στην Κρήτη με επικεφαλής τον Χασάν Πασά, ύστερα από έκκληση του Σουλτάνου Μαχμούτ του Δ’ ο οποίος αδυνατούσε ν’ αντιμετωπίσει τα ταυτόχρονα επαναστατικά μέτωπα σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Ο Αιγύπτιος Χασάν Πασάς συναντήθηκε με τον Πασά του Ηρακλείου Σερίφ Πασά αποφασίζοντας να δράσουν ταυτόχρονα σε ολόκληρη την Κρήτη προκειμένου να καταστείλουν ταχύτερα την Επανάσταση. Ο Χασάν Πασάς κατευθύνθηκε προς την δυτική Κρήτη, ενώ ο Σερίφ παρέμεινε στην ανατολική.

Στα άμεσα σχέδια του Σερίφ Πασά ήταν να χτυπήσει γι’ άλλη μία φορά τη Μεσσαρά. Μια τέτοια επίθεση θα ήταν όμως παράτολμη αν δεν είχε από πριν εξασφαλίσει τα νώτα του από τους Ανωγειανούς και τους Κρουσανιώτες, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Σταυρινίδης.

Σφραγίδες Κρητικής Ελευθερίας

Οι σφραγίδες της Κρήτης από την Επανάσταση του ’21 μέχρι την Κρητική Πολιτεία

Οι σφραγίδες αδιαμφισβήτητα αποτυπώνουν την ταυτότητα μίας Πολιτείας ,ενώ πολλές φορές αποτελούν και μία σημαντική πηγή για ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα.

Η Κρήτη είναι ένας τόπος που έχει μία πλούσια ιστορία γεμάτη από αγώνες και επαναστάσεις. Όλη αυτή η ιστορία έχει αποτυπωθεί και από πλήθος σφραγίδων που χρησιμοποιούσαν ομάδες επαναστατών αλλά και τοπικών αρχών,

σφραγίδες που αφορούν την περίοδο 1821 – 1898. Από την

Επανάσταση, δηλαδή, έως στην Κρητική Πολιτεία.

Καπετάν Grambousas

Η Γραμβούσα είναι χερσονησώδες ακρωτήρι στη βορειοδυτική άκρη της Κρήτης, σαν τοπωνύμιο  δηλώνει εκτός από το ακρωτήρι και τα δύο απέναντί του νησάκια, από τα οποία το μεν βορινό ονομάστηκε άγρια Γραμβούσα το δε δυτικό ήμερη Γραμβούσα ή απλώς Γραμβούσα.

Ολοκαύτωμα Μονής Αρκαδίου - Ιστορικές αναφορές «9 Νοεμβρίου1866 »

150 χρόνια από το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου.

ΜΕΡΟΣ Α’  

Εκτενές ιστορικό αφιέρωμα του Τίτου Αθανασιάδη, δημοσιογράφου και συγγραφέα όπως  δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ. 

Η από αιώνων λαμπρή ιστορία της Κρήτης καταυγάζεται αυτές τις μέρες από τη φλόγα που ξεπήδησε από τα ερείπια και τις ψυχές των 872 φονευθέντων (από τους οποίους οι μισοί σχεδόν ολοκαυτώθηκαν) Κρητών αγωνιστών, γυναικοπαίδων, γερόντων και ασθενών, που μετέτρεψαν τη Μονή του Αρκαδίου κατά τη διήμερη μάχη της 8 και 9 Νοεμβρίου 1866, σε Θερμοπύλες της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Εκατόν πενήντα χρόνια από τότε, ας αφήσωμε τη μνήμη μας να ανατρέξει στα δραματικά εκείνα γεγονότα, μέσω των στηλών της εφημερίδας ΠΑΤΡΙΣ, για να φωτίσωμε ορισμένες πτυχές τους, όχι και τόσο γνωστές στο ευρύτερο κοινό και να υποστηρίξωμε απόψεις στηριζόμενες σε ντοκουμέντα που πείθουν για τον άγνωστο εν μέρει ρόλο, μερικών εκ των πρωταγωνιστών του δράματος, όπως του εκ Ψυχρού Λασιθίου Ισμαήλ Παπαδάκη πασά, εξωμότη από τη νεαρή ηλικία του και σπουδαίου κατόπιν στρατηγού και υπουργού Στρατιωτικών της Αιγύπτου.

Σημαίες της Κρήτης

Μερικές από τις σωζόμενες ιστορικές σημαίες που υψώθηκαν από τους κρητικούς επαναστάτες κατά την μακριά περίοδο των αγώνων για την ελευθερία.

Δασκαλοχαρίκλεια.

Η ηρωίδα του ολοκαυτώματος της  Ιεράς Μονής Αρκαδίου Χαρίκλεια Δασκαλάκη (Δασκαλάκαινα ή Δασκαλοχαρίκλεια) ήταν κόρη, σύζυγος και μάνα πολεμιστών.

Εσταύρωσαν τας χείρας των, ήνοιξαν λάκκον, και έθαψαν δια των ιδίων χειρών τους μάρτυρας της Πίστεως και της Πατρίδος, ρίψασαι επ’ αυτών ολίγα χαμόκλαδα…

Η αφήγηση της Χαρίκλειας Δασκαλάκη για την εθελοθυσία του Αρκαδίου, η συνέντευξη στην εφημερίδα «Αιών», στις 2 Μαρτίου 1867.

Είναι η ηρωική μορφή, ένα σύμβολο του αγώνα της Κρήτης για την ελευθερία. Η μάνα που έβλεπε τα παιδιά της να σκοτώνονται στις μάχες με τους Τούρκους, και τα παρότρυνε να προκαλέσουν το θάνατο, να χύσουν το αίμα τους για την ελευθερία της Κρήτης. Το όνομα της Χαρίκλειας Δασκαλάκη, της Δασκαλοχαρίκλειας, έγινε θρύλος σ’ όλο το νησί. Συμβόλιζε τη θυσία για τον αγώνα. Καταγόταν από οικογένεια αγωνιστών, ενώ ο σύζυγός της ήταν απόγονος του Δασκαλογιάννη. Ο πατέρας της σκοτώθηκε στο κίνημα του 1858.

Εμανουήλ Κρανιωτάκης Κρητικός οπλαρχηγός 1866

Ο ηρωικός καπετάνιος του 1866 Εμμ. Κρανιωτάκης

Ο πρόμαχος της ελευθερίας της Κρήτης Εμμ. Κρανιωτάκης, εξάδελφος του Ηρακλή Κοκκινίδη, με τον οποίο σκοτώθηκαν την ίδια ημέρα (2 Μαρτίου 1868) σε διαφορετικές μάχες.

Φωτογραφίες του οπλαρχηγού Εμμανουήλ Κρανιωτάκη από το Κράσι Πεδιάδος  μια ηρωική μορφή, ο οποίος σκοτώθηκε από τις σφαίρες των Τούρκων στις Γούβες, στις 2 Μαρτίου 1868, την ίδια ημέρα που στην περιοχή του Γαζίου έβρισκε το θάνατο μια άλλη θρυλική μορφή, ο Ηρακλής Κοκκινίδης.
Κι οι δύο τους ήταν μόλις 26 χρόνων, και μάλιστα εξαδέλφια. Η απώλειά τους ήταν καίριο πλήγμα στον απελευθερωτικό αγώνα του νησιού, που βρισκόταν σε μια κρίσιμη φάση.

Σφακιανοί στην επανάσταση του Θερίσου

Η συμμετοχή των Σφακιανών, στην  επανάσταση του Θερίσου, η οποία ουσιαστικά άνοιξε τον δρόμο για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα δεν ήταν μεγάλη. Και αυτό γιατί οι Σφακιανοί πολιτευτές που είχαν μεγάλη επιρροή στην επαρχία, και συγκεκριμένα οι Χ. Πωλογεωργης, Γ. Δασκαλογιάννης και Γ. Παπαδόπετρος ήταν φιλοπριγκιπικοί και ήταν αντίθετοι προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Παρόλα αυτά, μια ομάδα  Σφακιανων οπαδών του Βενιζέλου συμμετείχαν στην επανάσταση και απαθανατίσθηκαν στην φωτογραφία.

Το ιστορικό πλαίσιο του Κρητικού ζητήματος

Πρόκειται για την πιο τεκμηριωμένη ιστορική καταγραφή του Κρητικού ζητήματος από το (1978 έως το1897) που έχει υποπέσει στην αντίληψη μου.

Μετά τόν ρωσοτουρκικόν πόλεμον (1876 - 1878) και συνεπεία τών αποφάσεων τοΰ συνεδρίου τοΰ Βερολίνου, τό άρθρο 23 τής συνθήκης του Βερολίνου διεκήρυξε, ότι ή Πύλη ύπεχρεούταν να εφαρμόσει αυστη­ρώς αυστηρά στη Κρήτη τόν όργανικόν νόμον του 1868 με τις αναγκαίες τροποποιήσεις. Κατ έφαρμογή των ως ανω, η Πύλη παρεχώρησε στην Κρήτην τον Όκτώβριο 1878 τόν λεγόμενο «Χάρτη της Χαλέπας». 

Όποιος ποθεί την λευτεριά τηνε κερδίζει - Η Επανάσταση του Θερίσου

Το επαναστατικό κίνημα του Θερίσου (1905)
Στις 10 Μαρτίου 1905, ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τους επιφανείς συνεργάτες του, Κων/νο Φούμη και Κων/νο Μάνο και με 400 ένοπλους Κρητικούς αιφνιδιάζοντας τον ύπατο αρμοστή, πρίγκιπα Γεώργιο, θα κηρύξει στο Θέρισο το ομώνυμο επαναστατικό κίνημα.

Η έναρξη της κινητοποίησης συνδέεται με το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου Θερίσου όπου σύσσωμοι οι Επαναστάτες θα υψώσουν την ελληνική σημαία, θα ζητωκραυγάσουν  “Ζήτω η Ένωση”, “Κάτω ο δεσποτισμός” και θα υπογράψουν το ιστορικό ψήφισμα.

«Ο Κρητικός λαός, συνελθών εις πάνδημον συλλαλητήριον εν Θερίσω της Κυδωνίας σήμερον την 10 Μαρτίου 1905 κηρύττει ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού ένωσιν μετά του Βασιλείου της Ελλάδος, εις μίαν αδιαίρετον, ελευθέραν, συνταγματικήν πολιτείαν».

Εν Θερίσω τη 12 Μαρτίου 1905

Γεράσιμος Πικράκις, ένας πατέρας του Μπαλιού

H ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ TOY 1866 ΣΤΟ ΜΠΑΛΙ

 O όρμος του Μπαλί ήταν ένας από τα βασικά σημεία ανεφοδιασμού των επαναστατών κατά το 1866 -1869, αλλά και πύλη εισόδου των εθελοντικών σωμάτων που ήρθαν από την ελεύθερη Ελλάδα για να πολεμήσουν στο πλευρό των Κρητών.Στον όρμο του Μπαλί αποβιβάστηκε το 1866 ο Πάνος Κορωναίος και εκεί συγκεντρώνονταν οι άμαχοι περιμένοντας πλοίο να αναχωρήσουν για την Ελλάδα.

Η νέα σημαία της Κρήτης.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας "San Fransisco Call", στις 14 Αυγούστου του 1896, η «Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης» επέλεξε την νέα  σημαία της Κρήτης.

Τα γεγονότα διαδραματίσθηκαν στης αρχές του καλοκαιριού του 1897 καθώς στο Βάμο οργανώθηκε η Μεταπολιτευτική Επανάσταση, η οποία άρχισε ουσιαστικά με την υπογραφή ενός Υπομνήματος στις Μεγάλες Δυνάμεις και κατέληξε σε πολεμικές επιχειρήσεις, που, αν και δεν είχαν θετικό αποτέλεσμα, οδήγησαν όμως στη συγκρότηση της «Γενικής Επαναστατικής Συνέλευσης των Κρητών», που διαδέχτηκε την «Κεντρική Επιτροπή της Μεταπολίτευσης της Κρήτης», η οποία κατηύθυνε τις ενέργειες των Κρητικών από το φθινόπωρο του 1895 ως τις αρχές του 1896.

ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΛΑΞΑΣ (1906)

Πρός τόν Κρητικόν Λαόν

Τά δεσμά τά οποία έχάλκευσε διά τήν Πατρίδα τό άπαίσιον κίνημα τοῦ Θερίσσου έθραύσθησαν...
Στο αρχείο του Ιωάννη Γ. Γαλάνη βρέθηκε αντίγραφο του πρωτοκόλλου του κινήματος της Μαλάξας (Σεπτέμβριος 1906), το οποίο οργανώθηκε αρχικά από πολιτικούς και οπλαρχηγούς του Αποκόρωνα και των Σφακίων υπό τον Μανούσο Κούνδουρο προς αποτροπή της αποχώρησης του αρμοστή πρίγκιπα Γεωργίου από την Κρήτη.

Η επέλαση περίπου 1500 ενόπλων στη Χαλεπά υπό τους Γ. Δασκαλογιάννη, Εμμ. Ξηρά, Λ. Διωνάκη, Γ. Γαλάνη και Γ. Μυλωνογιάννη και η συμπλοκή τους με τα ευρωπαϊκά στρατεύματα κατά την ημέρα αναχώρησης του πρίγκιπα (12/24 Σεπτεμβρίου 1906) δεν εμπόδισαν την αποχώρηση του Γεωργίου,