Περί ιδρύσεως και εκμεταλλεύσεως δικτύου ηλεκτροφωτισμού εν τη πόλει του Ηρακλείου.

Η προσφορά της παλιάς Ηλεκτρικής στο Ηράκλειο

Στον τόμο 14 των πρακτικών του 1922 σε ολομέλεια του Δημοτικού Συμβουλίου Ηρακλείου αποφασίζονται τα εξής:

Το εργοστάσιο της ηλεκτρικής στον κόλπο Δερματά του Ηρακλείου.

“αναμφισβητήτως συμφέρει εις τον Δήμον να κατασκευασθή δημοτική δαπάνη το τρίτον τούτο βάθρον εις το εν εκτελέσει κτίριον ηλεκτρικής εγκαταστάσεως δια να τοποθετηθεί επ’ αυτού, ή εις τας αποθήκας του Δήμου φυλασσομένη μηχανή και χρησιμοποιείται άμα αρχίσει η κανονική λειτουργία του ηλεκτρικού εργοστασίου της Λιμενικής Επιτροπής δια τον ηλεκτροφωτισμόν της πόλεως”.
Το ποσό της παραπάνω αυτής κατασκευής ανερχόταν στις 18.000 δρχ. Ο Δήμος επίσης παρακαλούσε τότε το αδελφάτο του Πανανείου Νοσοκομείου όπως παραδώσει με επιστροφή φυσικά, 550 σακιά τσιμέντο για την κατασκευή του βάθρου, με την αιτιολογία ότι το τσιμέντο αχρησιμοποίητο τόσο καιρό θα χαλούσε...  Έτσι σε γενόμενη συζήτηση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηρακλείου, ομόφωνα υπάρχει έγκριση με την 47/3 απόφαση του 1922 της μονίμου επιτροπής, που αφορά την κατασκευή του τρίτου βάθρου εις το εν εκτελέσει ηλεκτρικόν εργοστάσιον της Λιμενικής Επιτροπής Ηρακλείου. Η δε λιμενική επιτροπή: “δύναται ν’ αγοράσει μόνον την ποσότητα δια την άνω αιτίαν χρησιμοποιηθέντος τσιμέντου ανερχομένου εις 15.367 χιλιάδες καταβαλλομένης υπό του Δήμου της αξίας αυτού”. Ένα Βασιλικό Διάταγμα με ημερομηνία 3 Μαϊου 1923 κάνει λόγο: “περί ιδρύσεως και εκμεταλλεύσεως δικτύου ηλεκτροφωτισμού εν τη πόλει του Ηρακλείου”. Τότε το συμβούλιο ομόφωνα εκλέγει επιτροπή από τον πρόεδρο Αντώνη Μίβα, με μέλη τους Αλέξανδρο Γεωργιάδη, Ιωάννη Δρακοντίδη και Μιχαήλ Κουναλάκη με σκοπό την επεξεργασία με κάθε λεπτομέρεια του προαναφερομένου ζητήματος της ηλεκτροδότησης. Από τη Λιμενική Επιτροπή το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής πουλήθηκε στο Δήμο Ηρακλείου και υπήρχε συμφωνία το 30% της ενέργειας να το καταναλώνει η Λιμενική Επιτροπή. Όσο για το κτίριο της Ηλεκτρικής που επρόκειτο για ένα βιομηχανικό κτίριο, κτίστηκε το 1918 από την αγγλική κατασκευαστική εταιρία MACALPIN για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες παραγωγής και τροφοδοσίας ηλεκτρικού ρεύματος της Κρήτης. Και για να μη ξεχνιόμαστε, αφού στην Ελλάδα βρισκόμαστε, για να οικοδομηθεί το προαναφερθέν εργοστάσιο χρησιμοποιήθηκε τμήμα του επιλιμένειου Βενετσιάνικου τείχους. Αυτή την πληροφορία μου έδωσε ο καλός φίλος, αρχιτέκτονας μηχανικός Νίκος Λεβεντάκης. Στα μέσα λοιπόν του 1923 ο γεωπόνος και επιχειρηματίας Παναγιώτης Κοκέβης όπως μας αναφέρει ο Μηνάς Βαρδαβάς, είχε χαρουπόμυλο στο Μπεντενάκι πίσω από το κατεδαφισθέν κέντρο “Καστέλλα” με μια μεγάλη πετρελαιομηχανή. Σκέφτηκε λοιπόν να φέρει και μια ηλεκτρογεννήτρια για καλύτερο φωτισμό του χαρουπόμυλου προκειμένου να δουλεύει και τις νύχτες. Οι επιχειρηματικές του δραστηριότητες άρχισαν να επεκτείνονται και ο Κοκκέβης σκέφτηκε ν’ ανοίξει και κινηματογράφο. Εδιάλεξε λοιπόν την αίθουσα που είχε αγοράσει ο Μουσικός Σύλλογος “Απόλλων”. Πρόεδρος του συλλόγου ήταν ο γιατρός Νικόλαος Βογιατζάκης, αδελφός του τότε δημάρχου Ηρακλείου Ιωάννη Βογιατζάκη. Σύζυγος του γιατρού ήταν η κυρία Αγλαϊα που έπεισε τον σύζυγό της να δοθεί στον Κοκκέβη η αίθουσα ο οποίος Κοκκέβης μετέφερε με στύλους το ρεύμα στον κιν/φο τον σημερινό “Απόλλωνα”. Και επειδή μεσολάβησε η κυρία Αγλαϊα, ο Παναγιώτης Κοκκέβης ονόμασε την Αίθουσα “Αγλαϊα”. Αυτά απλά για την ιστορία της υπόθεσης. Οι στυλοι βέβαια έφεραν και λάμπες και έτσι η διαδρομή από το Μπεντενάκι μέσω των δρόμων Θεοτοκόπουλου, Κυδωνίας, Χάνδακος, πλατείας Ελευθ. Βενιζέλου, Δικαιοσύνης μέχρι τον Κιν/φο “Απόλλωνα” φωτίζονταν από το παραγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα του χαρουπόμυλου. Ο δήμαρχος Ηρακλείου Ιωάννης Βογιατζάκης και το Δημ. Συμβούλιο, αρχίζουν ενέργειες και προσπάθειες το 1924 για τον ηλεκτροφωτισμό του Ηρακλείου. Τα πρακτικά του Δημ. Συμβουλίου νας διαφωτίζουν αρκετά και μας πληροφορούν: “ότι ο πρόεδρος υποβάλλει την υπό χρονολογίαν 20 Αυγούστου 1924 έκθεσιν των μελών του συμβουλίου εις τα οποία είχεν ανατεθει να ελέγξωσει τους λογαριασμούς του κόστους του ηλεκτρικού εργοστασίου εν τη οποία εκθέτουν τους λόγους ένεκα των οποίων δεν ηδυνήθηκαν να φέρωσιν εις πέρας την ανατεθείσαν αυτοίς εντολήν και υποβάλλουν την γνώμην, ότι ορθότερον επί του προκειμένου είναι να αναμένει ο Δήμος την αποπεράτωσιν πάσης δαπανης αφορώσης το ηλεκτρικόν εργοστάσιον και την τακτοποίησιν των βιβλίων της Λιμενικής Επιτροπής”. Το ίδιο έτος σε άλλη συνεδρίαση γίνεται ομόφωνα αποδεκτή η πρόταση του δημάρχου, δηλαδή να ορισθεί ως τεχνικός σύμβουλος του Δήμου για την παραλαβή του δικτύου ηλεκτροφωτισμού ο κ. Βοϊλας αντί του κ. Βερονίκη, ο οποίος παραιτήθηκε. Εκείνη την περίοδο οι κάτοικοι της Μεσκηνιάς (Χρυσοπηγής) ζητούν ηλεκτροφωτισμό στο προάστιό τους από το δήμαρχο Ηρακλείου. Ο δήμαρχος προτείνει την πρόσληψη του κ. ΣΤΑΝΤΥ για ν’ ασχοληθεί με τη σχετική μελέτη και τον προϋπολογισμό του προαναφερομένου θέματος. Ο Στάντυ ήταν ειδικός ηλεκτρολόγος, Γερμανός ως προς την καταγωγή και είχε και ένα λυκόσκυλο τον Μπόμπυ. Δεν υπήρχε περίπτωση να υπάρχει βλάβη στο δίκτυο και να μην είναι παρόντες ο Στάντυ με το σκύλο του. Πανταχού παρόντες λοιπόν σ’ όλο τους το μεγαλείο, σκύλος και αφεντικό!

Το 1925 προσλαμβάνεται ως διευθυντής στην Ηλεκτρική του Δήμου Ηρακλείου ο Νικόλαος Λήμνιος του Ξενοφώντα, ο οποίος είχε σπουδάσει μηχανολόγος στην πόλη Νανσί της Γαλλίας και στη συνέχεια σπουδασε ηλεκτρολόγος στην πόλη Λιέγη του Βελγίου. Για κάποιο διάστημα πριν ο Νικόλαος Λήμνιος επιστρέψει στο Ηράκλειο, είχε εργασθεί στην Αγγλία. Είχε φύγει από τη Σμύρνη το 1913 σε ηλικία 17 χρόνων για να σπουδάσει. Τότε στην Ηλεκτρική υπάρχουν τρεις (3) μηχανές, η κάθε μια δυνάμεως 250 ίππων. Αυτές ήταν και οι αρχικές μηχανές του εργοστασίου. Στη συνέχεια προστέθηκε μια μηχανή 600 ίππων και ακολούθησε άλλη μια 650 ίππων. Οι πιο μικρές μηχανές δούλευαν εκ περιτροπής και οι μεγάλες συνεχώς. Τα φώτα ανάβουν για πρώτη φορά στο Ηράκλειο παραμονή των Χριστουγέννων στα 1925! Τα χρόνια περνούν, έρχεται ο πόλεμος, δύσκολα τα πράγματα και σκληρή η πραγματικότητα. Στα 1947 πεθαίνει ο Νικόλαος Λήμνιος και τον αντικαθιστά ο μηχανολόγος - ηλεκτρολόγος Γιώργος Παπαματθαιάκης. Χάρη στο σχέδιο “Μάρσαλ” το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής εμπλουτίζεται με μια νέα μηχανή μάρκας “Γονάρθιγκτον”. Τότε κατεδαφίζεται και ο ανατολικός πύργος και στη θέση του κτίζεται το λεβητοστάσιο όπου εγκαθίσταται ο πρώτος ανεμοστρόβιλος. Στα 1952-1953, ιδρύεται η ΔΕΗ και η Δημοτική Επιχείρηση εξαγοράζεται απ’ αυτή. Το εργοστάσιο συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι το “εθνοσωτήριο” έτος 1967. Τότε εγκαταστάθηκε στα Λινοπεράματα. Στην Ηλεκτρική επίσης υπήρχε και η ταβέρνα: “το Μπεντενάκι του Αλέκου”¨, παππού του σημερινού δημοσιογράφου Αλέκου Ανδρικάκη, όπου το 1952-1953 απαλλοτριώθηκε από το Δήμο Ηρακλείου και κατεδαφίστηκε. Είχε επικρατήσει τότε να λέγεται: “για μπάνιο στου Αλέκου”. Απέναντι ακόμη από την Ηλεκτρική υπήρχε ένα καφενείο όπου γίνονταν προβολές Καραγκιόζη με εισιτήριο πενήντα λεπτά. Εκεί έπαιζε ο Καραγκιοζοπαίχτης Χαρίτος. Θα πρέπει ακόμα ν’ αναφερθεί ότι όταν μεταβιβάστηκε η δημοτική επιχείρηση του ηλεκτρισμού στη ΔΕΗ, τότε οι υπάλληλοι του Δήμου που εμπλέκονταν, αυτοδίκαια έγιναν υπάλληλοί της.

Δημήτρης Σάββας

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπάσματος από την εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ

 http://www.patris.gr/articles/129428#.VtNFU0AxER8