ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΕΙΣ ΔΙΑ

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ

Ὕμνοι ΕΙΣ ΔΙΑ

Οι Κρήτες πάντα ψεύτες. Άνακτα, για σένανε και τάφο οι Κρήτες εμαστόρεψαν. Μα εσύ όμως δεν πέθανες, αφού για πάντα υπάρχεις.

ΚΑΛΛ Υμν 1.1- 1.96

ΕΙΣ ΔΙΑ

Ζηνὸς ἔοι τί κεν ἄλλο παρὰ σπονδῇσιν ἀείδειν

λώϊον ἢ θεὸν αὐτόν, ἀεὶ μέγαν, αἰὲν ἄνακτα,

Πηλαγόνων ἐλατῆρα, δικασπόλον Οὐρανίδῃσι;

πῶς καί νιν, Δικταῖον ἀείσομεν ἠὲ Λυκαῖον;

5ἐν δοιῇ μάλα θυμός, ἐπεὶ γένος ἀμφήριστον.

Ζεῦ, σὲ μὲν Ἰδαίοισιν ἐν οὔρεσί φασι γενέσθαι,

Ζεῦ, σὲ δ᾽ ἐν Ἀρκαδίῃ· πότεροι, πάτερ, ἐψεύσαντο;

Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται· καὶ γὰρ τάφον, ὦ ἄνα, σεῖο

Κρῆτες ἐτεκτήναντο· σὺ δ᾽ οὐ θάνες, ἐσσὶ γὰρ αἰεί.

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
&

 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ  ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ

Νόμισμα Κνωσού, 2ος αι. π.Χ., με το Δία υπό μορφή ταύρου να απάγει την Ευρώπη, από τη μια όψη και από την άλλη διάγραμμα του Λαβύρινθου.

Θεές της Κρήτης

Η λατρεία της Θεάς στην Κρήτη, κατά την προϊστορική και ιστορική περίοδο.

Κουρίτες με τον θόρυβο των ασπίδων τους

καλύπτουν τα κλάματα του μικρού Δία ,

που τον κρατάει αγκαλιά η Νύμφη Αμάλθεια.

"Αρχιτεκτονικό ανάγλυφο ρωμαϊκής τέχνης.

Εποχή Αυγούστου, Παρίσι, Louvre

Η γυναίκα Θεά λατρεύτηκε και λατρεύεται παντού, σ' ολόκληρο τον κόσμο και σ' όλες τις θρησκείες, εξαιρουμένων των μονοθεϊστικών πατριαρχικών θρησκειών…

Λαβύρινθοι

ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΜΥΘΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

T-logos Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας με θέματα τεχνολογίαςκαι φιλοσοφίας που έχουν εκφωνηθεί στο Μαξίμει

Ποιος είναι αρμόδιος για την μελέτη του Λαβυρίνθου;

Palazzo di te

Ο αρχαιολόγος; ο εθνολόγος; ο ιστορικός της τέχνης; ο ιστορικός των θρησκειών ή ο κλασσικός φιλόλογος;

Σήμερα υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο φωτογραφίες, σχήματα, εικόνες και πάνω από 2000 δημοσιεύσεις. Αναφέρω τους πιο σημαντικούς ερευνητές πάνω στο θέμα: Krause, Matthews , Santarcangeli, Kern και ο συμπατριώτης μας Παναγής Λεκατσάς. Δεν πρέπει να παραλείψω το υπέροχο διήγημα του Luis Borges, ίσως του μεγαλύτερου λογοτέχνη του 20^ου αιώνα, ¨το σπίτι του Αστερίωνα¨. Από την πλευρά της γλωσσολογίας εμφανίζεται με 3 διαφορετικές σημασίες : μεταφορικά, ως μπλέξιμο των διαδρόμων και ως ο κυρίως λαβύρινθος.
α) Μεταφορικά: αναφέρεται σε μια κατάσταση δύσκολη, μπλεγμένη που δεν φαίνεται καμία τάξη και κανένα διέξοδο. Με αυτήν την σημασία την συναντάμε ήδη από τον 4^ο αιώνα π.Χ.
β) Μπλέξιμο των διαδρόμων μέσα σε κτήρια ή σε κήπους, που προσφέρουν στον επισκέπτη πολλές εναλλακτικές πορείες που μερικές, όμως, οδηγούν σε αδιέξοδα. Η ιδέα υπάρχει είδη σε πολλά αρχαία κείμενα και είναι γνωστή με το γερμανικό Irrgarten=λαβύρινθος. Όμως, η πιο παλιά μορφή  ενός τέτοιου λαβυρίνθου βρίσκεται μόνο το 1550 μ.Χ. σε ένα σχέδιο πάνω σε χαρτί από έναν άγνωστο Ολλανδό καλλιτέχνη . Πρόκειται για μια πρόταση διαρρύθμισης της αυλής του υπέροχου οικοδομήματος στην Mantova,  του Palazzo del Te, ανάκτορο του τσαγιού. Αφορά έναν υπαίθριο Λαβύρινθο από φράκτες θάμνων. Πρόκειται για το πρωιμότερο σχέδιο ενός Irrgarten, δηλαδή για έναν Λαβύρινθο με δυνατότητα επιλογής και αδιέξοδα. Και αυτό έρχεται σε αντίθεση με την φιλολογική παράδοση όπου από την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα, μέχρι και τον μανιερισμό, ο λαβύρινθος παριστάνεται με έναν μόνο δρόμο χωρίς, φυσικά, κανένα αδιέξοδο.
γ) Αυτό, λοιπόν, το σχήμα, ο κυρίως λαβύρινθος, όπως φαίνεται στην εικόνα,είναι η τρίτη σημασία της λέξης.

Κυκλικός Λαβύρινθος

    Αυτές, όμως, οι σημασίες μπλέκονται ακόμη και από την αρχαιότητα, και μόνο τον 20^ο  αιώνα αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε την διαφορά.

Μια Μινωίτισσα στον Λούβρο - la dame d'auxerre

Η κυρία της Οξέρ είναι Βέρα Κρητικιά
Είναι από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου του Λούβρου. Θεωρείται το ωραιότερο, διασημότερο και πιο αντιπροσωπευτικό έργο της δαιδαλικής τέχνης, σήμα κατατεθέν της μετάβασης από τα ειδώλια στα μεγάλα αγάλματα.Παρά το ξενικό όνομά της la dame d'auxerre είναι γνήσια Κρητικιά. Η κυρία της Οξέρ, άγαλμα 75 εκατοστών , σμιλεύτηκε γύρω στο 640 π.Χ. στη Ελεύθερνα, όπως απέδειξε η έρευνα του καθηγητή Ν. Σταμπολίδη. Απεικονίζεται είτε μια κόρη, είτε μια θεά σ ε όρθια στάση. Το δεξί της χέρι, πιθανόν σε χειρονομία προσευχής, ακουμπάει στο στήθος, ενώ το αριστερό εφάπτεται στο σώμα. Διαθέτει πέπλο και περίβλημα, τη λεπτή μέση που έχουν και μινωίτισσες πρόγονοί της και την εκφραστική δύναμη των απογόνων της, των κούρων και των κορών.Παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον για την ιστορία της τέχνης καθώς αποτελεί ένα από τα σπάνια σωζόμενα ολόκληρα δείγματα της γλυπτικής του 7ου αι. π.Χ.

Αρχαία Ελεύθερνα

Μυστήριο στην αρχαία Ελεύθερνα

Σκελετός γυναίκας επάνω στην πυρά ενός νεκρού άνδρα φέρνει στο φως ταφικά έθιμα του απώτερου παρελθόντος στην Κρήτη της Γεωμετρικής εποχής, όπου οι ανασκαφές αποδίδουν εντυπωσιακά ευρήματα

Ηταν πιστή για πολλά χρόνια στον κύριό της, από τη γέννησή του ακόμη, ο άνθρωπός του, πέρα από την εξ αίματος οικογένεια. Δούλη φυσικά από κάποιο μακρινό μέρος, που βρέθηκε, επειδή η τύχη το ΄φερε, σε αυτή την περιοχή της Κρήτης. Και όταν ο κύριός της πέθανε, σε προχωρημένη ηλικία πλέον και η ίδια, τον ακολούθησε εκούσια ή όχι στον θάνατο. Επάνω στην πυρά του προστάχθηκε να γονατίσει, κι εκεί της πήραν τη ζωή, ως προσφορά- υπέρτατη ασφαλώς- στον νεκρό. Εμεινε εκεί, όπως απαιτούσαν τα ταφικά έθιμα, ανάμεσα στα κάρβουνα που έκαιγαν ακόμη, για να αποκαλυφθεί 2.650 χρόνια μετά ένα εύρημα που αφήνει πολλά περιθώρια για μυθιστορηματικές λεπτομέρειες σαν αυτές που παρατέθηκαν πιο πάνω, παρέχοντας ωστόσο και τη δυνατότητα της επιστημονικής ερμηνείας.

Δύο κόρες κοντοχωριανές

Από την αρχαία Ελευθέρνα  της Κρήτης, η Κόρη της Ελεύθερνας και η Κυρία της Οσέρ.

Κόρης της Ελεύθερνας

Το γλυπτό κατωκόρμι της«Κόρης της Ελεύθερνας» (περ. 650 π.Χ.). Το γλυπτό́ φέρνει αυτόματα στον νου το διάσημο άγαλμα δαιδαλικής τεχνοτροπίας, την «Κυρία της Ωσέρ» που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου. Μακροσκοπικές, μικροσκοπικές και κυρίως πετροχημικές αναλύσεις του υλικού́ των δύο αγαλμάτων κατέδειξαν ότι τα γλυπτά́ αυτά́, έχουν κατασκευαστεί από́ ασβεστόλιθο του λατομείου της Ελεύθερνας.

Δαιδαλική τέχνη

Τι είναι η δαιδαλική τέχνη.

Στην αρχαιολογική ορολογία η τέχνη και ειδικότερα η πλαστική του 7ου αιώνα π.Χ. ονομάζεται δαιδαλική και χωρίζεται συνήθως σε τρεις φάσεις: μια πρώιμη (700-670 π.Χ.), μια μέση (670-640 π.Χ.) και μια όψιμη (640-620 π.Χ.). Αν και ο όρος δαιδαλική τέχνη είναι στην πραγματικότητα συμβατικός, η υιοθέτησή του έχει τη σημασία της, γιατί σχετίζεται με αρχαίες παραδόσεις σχετικά με την αρχή της μνημειακής πλαστικής στη Ελλάδα.

ΖΕΥΣ ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ

Άγαλμα του Δία από την Κρήτη, που βρισκόταν στην κατοχή Βενετού στην Αλεξάνδρεια.

Χρονολογία έκδοσης 1556

Κρήτες Τοξότες

Η συμμετοχή των Κρητών στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου 

[ Οι επίλεκτοι Κρήτες Τοξότες των προχριστιανικών αιώνων, εμφανίζονται συχνά να συνοδεύουν μονάδες Λακεδαιμονίων και αργότερα του Φιλίππου Β΄ και του Αλεξάνδρου. Μία πρώτη περιγραφή τους δίδεται από τον Ξενοφώντα (Κύρου Ανάβασις v,2.28–2.32) που περιγράφει τις μικρές ορειχάλκινες κυκλικές τους ασπίδες και τα ισχυρά παλίντοντα τόξα. 

Η κατάχτηση της Κρήτης από τους Ρωμαίους. (Μανουήλ Βερνάρδου)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ (1)

Μανουήλ Βερνάρδου

Εν Αθήναις 1846

 Έτος 69 πριν Χριστού   
Η υποδούλωση της Κρήτης από τους Ρωμαίους

Οι Ρωμαίοι εγνώρισαν τί αχρίζουν οι Κρήτες, τους μετεχειρίζοντο εις όλας τας εκστρατείας των, και είχον εξ αυτών πάντοτε δι΄ εξόδων των διάφορα Σώματα, τα οποία έκαμναν εις αυτούς μεγάλας εκδουλεύσεις. Εις τον κατά του Αντιόχου πόλεμον, ούτοι εμβήκαν εις συμμαχίαν μετά της Ρώμης, κατά ζήτησιν του Ευμένους βασιλέως της Περγάμου.

Ευλιμένη

Ευλιμένη θυγάτηρ του Κύδωνος, εκ της Κρήτης,

και μεμνηστευμένη του Απτέρου, πρωτίστου τότε των Κρητών,

αλλ'εφθάρη υπό του Λυκάστου. Επειδή δεν ήτο ανάγκη να θυσιασθή μία παρθένος,

και έπεσεν ο κλήρος επ'αυτήν, εμαρτύρησεν ο Λύκαστος, ότι δεν είναι παρθένος,

ίνα μη θυσιασθή δηλαδή. Όμως εθυσιάσθη δια τούτο μάλιστα του ανομήματος,

και σχισθείσα ευρέθη έγκυος. Ο δε Άπτερος εφόνευσε τον Λύκαστον,

έπειτα έφυγεν εις τη Λυκίαν.

 λήμμα από το βιβλίο "Περί ερωτικών παθημάτων"που αφιερώνει στο φίλο του, Γάλλο, ο Παρθένιος ο Νικαεύς,1ος αι π.Χ 

Κυδωνία

Αρχαία Κυδωνία

Στη θέση της σύγχρονης πόλης των Χανίων κατά τα μινωικά και αργότερα κατά τα ιστορικά χρόνια αναπτύχθηκε μια από τις σπουδαιότερες και πιο ισχυρές πόλεις της Δυτικής Κρήτης, η Κυδωνία, η οποία όπως αναφέρει ο μύθος ήταν μια από τις τρεις πόλεις που ίδρυσε ο Μίνωας στη Κρήτη. Ο μύθος αναφέρει επίσης τον Κύδωνα, γιο του Απόλλωνα και της Ακαλλίδας, κόρης του Μίνωα, ως ήρωά της.

Απόλλων και Ακακαλλίδα στο φαράγγι της Σαμαριάς

Η ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΗ ΝΥΧΤΑ

Πέρασε καιρός. Κι ένα δειλινό, καθώς ο Απόλλων έκανε το γύρο της γης οδηγώντας το άρμα του ήλιου για να χαρί­σει το φως στον κόσμο, το μάτι του έπεσε πάνω σε μια νεαρή κοπέλα που βρισκόταν κάπου στην παραλία του φαραγγιού της Σαμαριάς. Κόντευε να φτάσει στη δύση το άρμα του ήλιου και να σκεπαστεί η γης με το σκότος της νύχτας, αλλά κοντοστάθηκε" η κοπέλα που έβλεπε από ψηλά ήταν τόσο όμορφη που μπορούσε να εντυπωσιάσει ακόμη κι έναν θεό, τον πιο ωραίο, όπως είχε εντυπωσιάσει και τον άλλο νεαρό θεό, τον Ερμή.

Βράδιαζε πια, ο Απόλλων είχε ξεζέψει τα άλογα του ήλιου και στον ορίζοντα φαινόταν ακόμη η ανταύγεια της δύσης, όταν η Ακακαλλίς ένιωσε τα ανάλαφρα βήματα ενός αγνώστου, να την πλησιάζουν. Κατάλαβε πως ήταν θεός. Καθώς βάδιζαν οι δυο τους στο φαράγγι, το πέπλο της νύχτας έκρυψε τα χρώματα και τα σχήματα. Μια μεγάλη νύχτα άρχιζε" η πιο μεγάλη νύχτα που γνώρισε ποτέ η γης μας!

ΑΚΑΚΑΛΛΙΔΑ

Πλήθος επώνυμοι ήρωες και οικιστές συνδέθηκαν με τον μύθο της Ακάλλης και όλοι τους ήταν καρπός του έρωτα ενός θεού για την κόρη. Έτσι διάφορες τοπικές παραδόσεις πέτυχαν τη σύνδεση με τη μινωική Κρήτη.

Καλλιμάχου "Βερενίκης κόμη"

Η Βερενίκη Β’, βασίλισσα της Αιγύπτου την περίοδο 246 – 222 π.Χ  

Η βασίλισσα Βερενίκη αφιέρωσε στο ναό της Ζεφυρίτιδος Αφροδίτης την πλεξίδα της, ταμένη για να λάβει καλότυχο και γρήγορο τέλος ο πόλεμος που ο άντρας της Πτολεμαίος, λίγο καιρό ύστερ΄από το γάμο των , εκίνησε εναντίον του Σελεύκου Καλλινίκου. ΄Εξαφνα η πλεξίδα έγινεν άφαντη από το Ναό και τότε ο αστρονόμος Κόνων διαλάλησε πως την είδε σαν αστέρι στον ουρανό και ο Καλλίμαχος έγραψε το ποίημα τούτο που είναι τα νοσταλγικά λόγια της πλεξίδας από τον ουρανό.

Τάλως ο θρυλικός προστάτης της Κρήτης

Ο Τάλως ήταν μυθικός χάλκινος γίγαντας, το πρώτο ρομπότ στην ιστορία, που προστάτευε την μινωική Κρήτη από κάθε επίδοξο εισβολέα.

Ο θάνατος του Τάλω. Οι ιππείς είναι οι Διόσκουροι. ο Πολυδεύκης (ο ιππέας αριστερά). Παρόν η Μήδεια και οι Αργοναύτες . Wilhelm Heinrich Roscher (Γκέτινγκεν, 1845 - Dresden, 1923), Ausfürliches Lexikon der griechisches und Römisches Mythologie, 1884

Δαίδαλος και Ίκαρος

Ο Δαίδαλος ήταν γλύπτης, αρχιτέκτονας και εφευρέτης, μια παράξενη προσωπικότητα ανάμεσα στην ιστορία και την μυθολογία.

«Επιμενίδης έφα: Πας Κρης ψεύστης. Αλλά Επιμενίδης, Κρής».

Το παράδοξο του Επιμενίδη: 
«Επιμενίδης έφα: Πας Κρης ψεύστης. Αλλά Επιμενίδης, Κρής». Βασάνισε γενεές φιλοσόφων. Ένας, ο Φιλητάς, πέθανε από τον καημό του που δεν μπορούσε να το λύσει:

«Κρήτες αεί ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί»

Συνάδελφος, καθηγητής Αγγλικής φιλολογίας, μου διηγήθηκε ένα περιστατικό το οποίο συνέβη κατά την ξενάγηση που έκανε σε έναν ηλικιωμένο Άγγλο τουρίστα στο φαράγγι της Σαμαριάς. Μετά το πέρασμα του φαραγγιού φθάσανε στην Αγιά Ρουμέλη, όπου είχανε συμφωνήσει να τους περιμένει μια βάρκα για να τους μεταφέρει στη Χώρα Σφακίων. Ήταν κουρασμένοι, ταλαιπωρημένοι και το χειρότερο η βάρκα δε βρισκόταν εκεί για να τους παραλάβει. Ο Άγγλος προφανώς εκνευρισμένος έδειχνε την αγανάκτησή του μουρμουρίζοντας στη γλώσσα του και κάποια στιγμή τον άκουσαν να λέει στα ελληνικά «Κρήτες αεί ψεύσται». Παραξενεύτηκαν, γιατί ο Άγγλος δεν μιλούσε ελληνικά και τον ρώτησαν πώς γνωρίζει αυτή τη φράση. Τους απάντησε ότι αυτό το είπε ο Απόστολος Παύλος και ότι υπάρχει και στο ευαγγέλιο.
Το περιστατικό αυτό με ενόχλησε, γι’ αυτό αποφάσισα να ψάξω το θέμα.
Η έρευνα σχετικά με το πότε διατυπώθηκε αρχικά η κατηγορία αυτή μας οδηγεί στην απώτερη αρχαιότητα, στους χρόνους που η αλήθεια εμπλέκεται με το μύθο.