ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΜΥΘΟ ΚΑΙ
ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ποιος είναι αρμόδιος για την μελέτη
του Λαβυρίνθου;
|
Palazzo di te |
Ο αρχαιολόγος; ο εθνολόγος; ο
ιστορικός της τέχνης; ο ιστορικός των θρησκειών ή ο κλασσικός φιλόλογος;
Σήμερα υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο φωτογραφίες,
σχήματα, εικόνες και πάνω από 2000 δημοσιεύσεις. Αναφέρω τους πιο σημαντικούς
ερευνητές πάνω στο θέμα: Krause, Matthews , Santarcangeli,
Kern και ο συμπατριώτης μας Παναγής Λεκατσάς. Δεν πρέπει να παραλείψω το υπέροχο διήγημα του Luis Borges,
ίσως του μεγαλύτερου λογοτέχνη του 20ου αιώνα, ¨το σπίτι του
Αστερίωνα¨. Από την πλευρά της γλωσσολογίας εμφανίζεται με 3 διαφορετικές σημασίες : μεταφορικά,
ως μπλέξιμο των διαδρόμων και ως ο κυρίως λαβύρινθος.
α) Μεταφορικά: αναφέρεται σε μια κατάσταση δύσκολη, μπλεγμένη που δεν
φαίνεται καμία τάξη και κανένα διέξοδο. Με αυτήν την σημασία την συναντάμε ήδη
από τον 4ο αιώνα π.Χ.
β) Μπλέξιμο των διαδρόμων μέσα σε κτήρια ή σε κήπους, που προσφέρουν
στον επισκέπτη πολλές εναλλακτικές πορείες που μερικές, όμως, οδηγούν σε
αδιέξοδα. Η ιδέα υπάρχει είδη σε πολλά αρχαία κείμενα και είναι γνωστή με το
γερμανικό Irrgarten=λαβύρινθος. Όμως, η πιο παλιά μορφή ενός τέτοιου λαβυρίνθου βρίσκεται μόνο το 1550
μ.Χ. σε ένα σχέδιο πάνω σε χαρτί από έναν άγνωστο Ολλανδό καλλιτέχνη . Πρόκειται για
μια πρόταση διαρρύθμισης της αυλής του υπέροχου οικοδομήματος στην Mantova, του Palazzo del Te,
ανάκτορο του τσαγιού. Αφορά έναν υπαίθριο Λαβύρινθο από φράκτες θάμνων.
Πρόκειται για το πρωιμότερο σχέδιο ενός Irrgarten, δηλαδή για έναν Λαβύρινθο με
δυνατότητα επιλογής και αδιέξοδα. Και αυτό έρχεται σε αντίθεση με την
φιλολογική παράδοση όπου από την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα, μέχρι και τον
μανιερισμό, ο λαβύρινθος παριστάνεται με έναν μόνο δρόμο χωρίς, φυσικά, κανένα
αδιέξοδο.
γ) Αυτό, λοιπόν, το σχήμα, ο κυρίως λαβύρινθος, όπως φαίνεται στην εικόνα,είναι η τρίτη σημασία της λέξης.
|
Κυκλικός Λαβύρινθος |
Αυτές, όμως, οι σημασίες μπλέκονται ακόμη και από
την αρχαιότητα, και μόνο τον 20ο
αιώνα αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε την διαφορά.