24 Ιανουαρίου 2016

Κρήτη 1942. Η πορεία του Lidio Cipriani

Η μνημειώδης έκδοση «Κρήτη 1942»

Ο Ιταλός ανθρωπολόγος και μέλος των στρατευμάτων κατοχής Lidio Cipriani περιόδευσε στην Κρήτη το 1942 με σκοπό να μελετήσει ανθρωπολογικά τους Κρητικούς. Στη διάρκεια του καλοκαιριού του έτους εκείνου έκανε ανθρωπολογικές μετρήσεις σε 2.375 άνδρες και γυναίκες, τους περισσότερους από τους οποίους και φωτογράφισε. Ταυτόχρονα απαθανάτισε δραστηριότητες και εργασίες, τελετές, συνήθειες, σπίτια, τοπία, αρχαιολογικούς χώρους και στοιχεία της πανίδας και χλωρίδας της Κρήτης. Τον Μάιο του 1943 δημοσίευσε στη Φλωρεντία τη μελέτη του «Η Κρήτη και η μεσογειακή προέλευση του πολιτισμού», στην οποία συμπεριέλαβε λιγότερο από το ένα εικοστό του συνολικού φωτογραφικού υλικού που είχε τραβήξει.
Όταν Παύλος Κόρπης ανακάλυψε την ύπαρξη του Cipriani, το πέρασμά του από την Κρήτη και το δείγμα δουλειάς του στο βιβλίο αυτό, αποφάσισε να αναζητήσει το σύνολο του αρχείου που αναφερόταν Κρήτη.

Η ανεύρεση και η αξιοποίησή του δημιούργησαν την έκδοση «Κρήτη 1942. Οι φωτογραφίες του Lidio Cipriani», που εκδόθηκε στο τέλος του περασμένου έτους από το βιβλιοπωλείο «Αναλόγιο». Στον τόμο περιλαμβάνονται κείμενα του ίδιου, καθώς και των Κωνσταντίνου Μαμαλάκη και Μιχάλη του Χάρη Στρατιδάκη Παπαηλιάκη, οι οποίοι συνεισέφεραν αποφασιστικά στην ολοκλήρωση της έρευνας για τον Cipriani.Η έκδοση είναι πρότυπα οργανωμένη. Χρειάστηκε η εύρεση

του σημειωματαρίου του Cipriani για την περιγραφή της διαδρομής που είχε ακολουθήσει και την ταύτιση των φωτογραφιών με τους τόπους στους οποίους είχαν τραβηχτεί. Όπως τονίζει ο επιμελητής της έκδοσης, «το κλειδί τόσο για την αναγνώριση των φωτογραφιών, όσο και για τη διερεύνηση των επιστημονικών του κινήσεων του Cipriani ήταν το σημειωματάριο. Στην περίπτωση της Κρήτης, αν αυτό είχε χαθεί, τώρα δεν θα είχαμε τίποτε περισσότερο από ένα σωρό φωτογραφιών που οπωσδήποτε θα εξακολουθούσε να έχει ενδιαφέρον, αλλά η έλλειψη συγκεκριμένων

πληροφοριών θα τις καθιστούσε πρόσφορες μόνο για τη σύνθεση ενό ς εξωραϊσμένου τουριστικού λευκώματος». Με τη βοήθειά τους οι φωτογραφίες έχουν καταχωρηθεί σε 20 πρώην διοικητικές επαρχίες της Κρήτης και σε 117 οικισμούς, πράγμα που κάνει ευκολότερη την αναζήτηση του αναγνώστη.

Η πορεία του Cipriani στον τότε Νομό Ρεθύμνης ήταν η ακόλουθη: από τον Μουζουρά Ακρωτηρίου πήγε στην Αργυρούπολη, στα Ρούστικα, στο Ατσιπόπουλο (χωρίς να εργαστεί μέσα στο χωριό), στο Ρέθυμνο (χωρίς να εργαστεί στο εσωτερικό της πόλης), στο Σπήλι, στην Κρύα Βρύση, στα Ακούμια, στην Αγία Γαλήνη, στον Μέρωνα, στις Ελένες, στο Γερακάρι, στο Βιζάρι, στη Βισταγή, στο Πέραμα, στα

Μουρτζανά, στα Σίσαρχα και από εκεί πέρασε στη Δαμάστα και στο Νομό Ηρακλείου. Φωτογράφησε δηλαδή σε 16 οικισμούς του Ρεθύμνου. Ως προς τον αριθμό των φωτογραφιών, αυτές ήταν 6 στο Ατσιπόπουλο, 18 στην Αργυρούπολη, 10 στα Ρούστικα, 6 στο Σπήλι, 10 στην Κρύα Βρύση, 7 στα Ακούμια, 11 στην Αγία Γαλήνη, 6 στο Ρέθυμνο, 11 στον Μέρωνα, μία στις Ελένες, 13 στο Γερακάρι, 5 στο Βιζάρι, 13 στη Βισταγή, 9 στο Πέραμα, 11 στα Μουρτζανά και 6 στα Σίσαρχα, συνολικά 143 φωτογραφίες.