Κεφαλοχώρι της Επαρχίας Σητείας που βρίσκεται στο Β.Δ. άκρο
του οροπεδίου των Αρμενοχανδράδων, 31 χλμ. από την πόλη της Σητείας σε υψόμετρο 590 μέτρα. Στην Ενετική απογραφή
του 1583 ονομάζεται Siro και είχε 36 κατοίκους.Άγνωστη η ετυμολογία του
ονόματός του που γράφεται και Ζίρος και Ζύρος, ωστόσο υποδηλώνει ότι η ύπαρξή
της έχει σίγουρα αρχαίες ρίζες γιατί το όνομα Zήρος είναι προελληνικό.
Σήμερα η Ζήρος δεν έχει στην πραγματικότητα αυξηθεί
αριθμητικά και επηρεάστηκε σημαντικά από το φαινόμενο της μείωσης του πληθυσμού, κοινό σε πολλές ορεινές
κοινότητες..
Το χωριό ωστόσο, πιθανώς "χάρη" σε αυτή την
γήρανση των κατοίκων, διατηρεί σχεδόν άθικτη την παραδοσιακή αρχιτεκτονική
του . Στενά δαιδαλώδη δρομάκια
που ανεβαίνουν το λόφο και παλιά πετρόχτιστα σπίτια δίνουν την τέλεια εικόνα
ενός παραδοσιακού κρητικού χωριού.
Στο Κοινοτικό Διαμέρισμα υπάγονται και οι συνοικισμοί Καλό
Χωριό, Χαμαίτουλο, Αγριλιά, Αγία Ειρήνη, Λαμνιώνι, Απιδιάς, Ανάγυρος και Ξερόκαμπος
(Άμπελος). Αν και δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές στις περιοχές
Πεντάλιτρο, Ανεμομύλια, Πυργάδες και Φονιάς έχουν εντοπιστεί μινωϊκά λείψανα.
Στην περιοχή της Ζήρου υπάρχουν παλιές εκκλησίες με σπουδαιότερη της Άγ.
Παρασκευής που είναι τοιχογραφημένη και στο υπέρθυρο της ανατολικής πόρτας
υπάρχει επιγραφή με χρονολογία 1523. Στον Άγιο Νικόλαο υπάρχουν χαράγματα του
1507 και 1515. Στην επανάσταση του 1821 σε τοποθεσία έξω από το χωριό, σε
απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου, κοντά στην διασταύρωση με τον δρόμο που
οδηγεί στα Απίδια, ο γνωστός αιμοβόρος γενίτσαρος
Αφεντάκης οργάνωσε ομαδική σφαγή των Χριστιανών από την Ζήρο και τα γύρο Χωριά.
Η Ζήρος μαζί με την ευρύτερη περιοχή της συνθέτουν ένα κάδρο
ιδιαίτερου φυσικού και περιβαλλοντικού κάλλους κι ενδιαφέροντος. Στα νότια του
οικισμού απλώνεται το καταπράσινο οροπέδιο με τους χαρακτηριστικούς ανεμόμυλους,
το οποίο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην οικονομική και παραγωγική εξέλιξη του
οικισμού, καθώς στο εύφορο έδαφός του καλλιεργούνται ελιές, αμπέλια, αλλά δίνει
και την δυνατότητα για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Παλαιότερα, στη νότια
πλευρά της Ζήρου στους πρόποδες του βουνού υπήρχε μία μικρή λίμνη, η οποία
σήμερα έχει δώσει την θέση της στην κεντρική πλατεία του οικισμού. Στην γύρω
περιοχή, αξίζει να σημειωθεί, συναντάμε σπήλαια, εκ των οποίων τα πιο ονομαστά
είναι αυτά της Αγριλιάς, της Λυγιάς Σπήλαιο και το πιο σημαντικό του Βοεβόδα
στον Λαγκαδά. Επίσης παρατηρούνται κι άλλες καρστικές μορφές σε περιοχές με
ασβεστολιθική σύσταση πετρωμάτων όπως είναι τα διάφορα σπηλαιοβάραθρα, οι
καταβόθρες και τα φαράγγια. Όλα τα σπήλαια είναι συνυφασμένα με τοπικούς
θρύλους και παραδόσεις όμως κανένα δεν έχει αξιοποιηθεί ακόμα παρ’ ότι πολλά
από αυτά παρουσιάζουν αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον ενώ άλλα έχουν
πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο. Το σύνολο όλων αυτών των θεαματικών καρστικών
φαινομένων που έχουν εντοπισθεί στην περιοχή φτάνουν τα 25.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως