Η προσφορά των ναυτικών της Σύρου στον αγώνα της Κρήτης
Όπως είδαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του Αγώνα, ο ανεφοδιασμός
γινόταν κυρίως από τη Σύρο. Πριν αναλάβει η Ελληνική Ατμοπλοΐα Σύρου την
τροφοδότηση του Κρητικού Αγώνα, είκοσι επτά μικρά ιστιοφόρα εστάλησαν από τις
Επιτροπές Αγώνα σε αυτή την παράτολμη επιχείρηση. Είναι δε θαύμα, ότι από αυτά, μόνο τρία μικροσκοπικά σκάφη συνελήφθησαν από τους Τούρκους, δυστυχώς τα δύο μαζί με το πλήρωμα τους. Το γεγονός αυτό αλλά και το ότι οι ανάγκες του Αγώνα καθημερινά πολλαπλασιάζοντο, ανάγκασαν την Κεντρική Επιτροπή Αθηνών να συνεννοηθεί με την Ελληνική Ατμοπλοΐα Σύρου δια μέσοω της Επιτροπής Αποστολών Σύρου στην Ερμούπολη για να αναλάβει με τα ατμόπλοια της τον ανεφοδιασμό των επαναστατων. Αρχικά και μέχρι να παραληφθούν τα πλέον κατάλληλα για τέτοιο αγώνα τροφοδοτικά πλοία, ο ανεφοδιασμός άρχισε με τα μικρότερα ατμόπλοια της εταιρίας «Ύδρα» και «Πανελλήνιο».
Πρώτα απεστάλη το «Ύδρα» στις 4 Σεπτεμβρίου 1866 με τον
Ψαριανό πλοίαρχο Ανδρέα Κοντιζά και τον υποπλοίαρχο Γ. Παυλίδη. Το «Ύδρα» έκανε
ακόμα ένα ταξίδι ανεφοδιασμού και συνέχισε το «Πανελλήνιο» το οποίο εξετέλεσε
συνολικά εννέα ταξίδια. Στη συνέχεια τον ανεφοδιασμό ανέλαβαν τα αγορασθέντα,
για τον σκοπό αυτό, από την Αγγλία καταλληλότερα πλοία. Το πρώτο ήταν το
καταδρομικό «Όνειρον» το οποίο μετονομάσθηκε σε «Αρκάδιον», σε ανάμνηση της
Μονής Αρκαδίου. Το «Αρκάδι» μετασκευάσθηκε στη Σύρο, έκανε το πρώτο ταξίδι στις
17 Φεβρουαρίου 1867 στα Σφακιά και αφού άφησε τα πολεμικά εφόδια, στην
επιστροφή παρέλαβε αρκετό αριθμό γυναικοπαίδων. Έκανε συνολικά 23 ταξίδια
υπερνικώντας πολλούς κινδύνους. Δυστυχώς στο 23ο στις 6 Αυγούστου 1867, όπως
αναφέραμε παραπάνω, κατέπεσε κτυπημένο αλλά χωρίς να πέσει στα χέρια των
Τούρκων. Ευτυχώς στις αρχές Ιουλίου 1867, δύο νέα πλοία απεστάλησαν στην
Αγγλία, το «Κρήτη» και κατ’ εξοχήν το «Ένωση». Το «Κρήτη» εξετέλεσε 10 ταξίδια
το δε «Ένωση» σαράντα έξι (46) και στο τελευταίο του ταξίδι, έγινε η ονομαστή
ναυμαχία έξω από το λιμάνι της Σύρου.
Έγιναν συνολικά ενενήντα ταξίδια από την Ελληνική Ατμοπλοΐα
Σύρου, φαινόμενο παράξενο και για τους ναυτικούς, με ένα τόσο στενό αποκλεισμό
της Κρήτης από τα Τουρκικά θωρηκτά και το πλήθος καταδρομών, όπως το «Ιτζεδίν».
Τα τουρκικά πλοία ήταν ταχύτερα, είχαν αντοχή στις καιρικές συνθήκες και ο
εξοπλισμός τους ήταν ασύγκριτως ανώτερος από εκείνο των ελληνικών πλοίων. Τα
ελληνικά πλοία εκτός από την μεταφορά πολεμοφοδίων και τροφίμων, ήταν
αναγκασμένα μέσα στις δύσκολες συνθήκες και ιδιαίτερα του χειμώνα, να παραλαμβάνουν
κατά την επιστροφή γυναικόπαιδα που περιπλανιόνταν σε φρικτή κατάσταση, στις
παραλίες της νότιας Κρήτης αλλά κι εθελοντές που επέστρεφαν και τραυματίες.
Τα μυθικά αυτά ταξίδια έγιναν από τους διακεκριμένους
ναυτικούς της μοναδικής τότε, στην Ελλάδα, Ελληνικής Ατμοπλοΐας Σύρου με
ενθουσιώδη αυταπάρνηση. Οι ναυτικοί που εδόξασαν το Ελληνικό ναυτικό ήταν οι
πλοίαρχοι Ανδρέας Κοντζιάς, Ν. Σακτούρης, Τζώρτζης, Κιοσές, Ν. Αγγελικάρας, Β.
Ορλώφ, Αναστάσιος Κουρεντής και Ν. Σουρμελής μαζί με τους υποπλοίαρχους Γ.
Παυλίδη, Λωαν. Καλλιγά και τον Επαμ. Σουρίαν.
Ο υποπλοίαρχος Γ. Παυλίδης δραστήριος, ζωηρός, ενθουσιώδης
και ατρόμητος, ήταν διαρκώς πλησίον του Σουρμελή αλλά και των Αγγελικάρα και
Αναστ. Κουρεντή και στα περισσότερα ταξίδια με τους άλλους πλοιάρχους, πλέον
αυτών, πρέπει να μνημονευθούν και οι Κρητικοί Γ. Χατζηγρηγοράκης, Εμμ.
Τσαρδάκης ή Τσαρδής και άλλοι, οι οποίοι με τη ναυτική τους ικανότητα και τη
γνώση των Κρητικών αιγιαλών σπιθαμή προς σπιθαμή ήσαν ικανοί και στο βαθύ
σκοτάδι να παρατηρήσουν κι ελάχιστο τμήμα ξηράς για να οδηγήσουν τα πλοία σε
οποιοδήποτε όρμο με αλάνθαστη βεβαιότητα. Τα πλοία επάνδρωναν και άλλοι
θαυμαστοί θαλασσόλυκοι Κρητικοί, Συριανοί και από την υπόλοιπη Ελλάδα, που μαζί
με τους παραπάνω έγραψαν μια λαμπρή σελίδα της ναυτικής μας ιστορίας.
Εδώ θα έπρεπε να προστεθεί και η τεράστια προσφορά της
Κεντρικής Επιτροπής Αθηνών και της επί των Αποστόλων Επιτροπής της Σύρου για
την απόκτηση των αναγκαίων υλικών. Στη Σύρα εργάζονταν νυχθημερόν για την
απόκτηση και την επεξεργασία των εφοδίων και πυρομαχικών που στέλνονταν στην
Κρήτη. Εργοστάσιο κατασκεύαζε ορειχάλκινα οβιδοβόλα, αυτοτελή πυροτεχνουργείο
κατασκεύαζε χιλιάδες πυριτοβόλων, τρία εργοστάσια εργαζόμενα νυχθημερόν
επεξεργάζονταν το σιτάρι σε αλεύρι, εργοστάσιο κατασκεύαζε κρητικά υποδήματα
(στιβάνια) και άλλα εργοστάσια έφτιαχναν ρούχα και άλλα αναγκαία για τον Αγώνα.
Όλα αυτά παραδίδονταν στην εταιρία των πλοίων, τα φόρτωναν νύχτα και αθόρυβα
και ο πλοίαρχος αφού έπαιρνε τις τελευταίες ειδήσεις από την Κρήτη, ήταν ελεύθερος
να κανονίσει την πορεία του.
Ως αποκορύφωμα όμως της μεγάλης αυτής εθνικής εργασίας για
την υποστήριξη του Μεγάλου και Ιερού Αγώνα της Κρήτης, είναι το έργο των δύο
Επιτροπών, της Κεντρικής Επιτροπής των Αθηνών με πρόεδρο τον Μάρκο Ρενιέρη και
επί της «Επί των Αποστολών Επιτροπής» στην Ερμούπολη με τους γνωστούς άριστους
Ερμουπολίτες. Χάρη στις συνεχείς φροντίδες τους, την άοκνον και νυχθημερόν
εργασία τους για την ανεύρεση χρημάτων κα εφοδίων, την προπαρασκευή, την
φόρτωση και την αποστολή των στους μαχόμενους Επαναστάτες της Κρήτης, κατήθηκε
επί τρία χρόνια ο άνισος και ιερός αυτός Αγώνας.
Στο παρακάτω έγγραφο ζητά βοήθεια η Επαναστατική Κυβέρνηση
της Κρήτης, από την Αθήνα και τη Σύρο.
Από Ν. Τσιριντάνη Τόμος 2ος (σελ. 290):
Και η προσωρινή κυβέρνισης αποστέλλει την κατωτέρω έκκλησιν
– τηλεγράφημα προς τα Επιτροπάς Αθηνών και Σύρου.
«Κύριοι,
Σπεύσατέ! Αποστείλατε τάχιστα φυσέκια, φυσέκια, φυσέκια,
άρτον και χρήματα. Η αποβίβασις εις Αγ. Ρούμελην και Σούγιαν και Δαμιόνα ή
Λίμνη και Μέλισσαν. Μη αναβάλλετε. Ανάγκη δε δια μιας και όχι κατά διαδοχήν. Ο
χρόνος σπεύδει. Εις Λίμνην μόνον φυσέκια, όχι άρτον. Εις Σούγιαν και άρτον και
εις Αγ. Ρούμελην. Ο εχθρός σπεύδει. Εξ όλων των Τμημάτων ενταύθα
συγκεντρούνται. Ο εχθρός πανταχόθεν. Πόλεμος ισχυρός εις Άσκυφον απόψε. Ο
εχθρός απεμονώθη εκεί. Εν μόνον πυροβόλον ήρκει προς καταστροφήν του εντός
ώρας. Ουδεμίαν συγκοινωνίαν έχει με τον Αποκορώνα. Μη αναβάλετε. Σπεύσατε,
σπεύσατε! Κρητικά φυσέκια προ πάντων 5 και 6 δραμίων και ενός 2 ½ και 3 δραμίων
πυρίτιδος, και αγγλικά προ πάντων.
(Τ.Σ.) Μουρί Σφακίων την 29 Ιουνίου 1867
Κ.Π. Βουλουδάκης, Α.Ι. Τσίχλης, Α. Παπαγιαννάκης, Μιχ.
Τσουδερός, Μιχ Κυριακίδης, Αντ. Ζωγράφος.
Γενικός Γραμματεύς Λεωνίδας Γεωργιάδης Λόγιος»
Του Βαγγέλη Μπαριτάκη
Tρία
κείμενα από το βιβλίο «Κρήτη - Σύρα» του Νίκου Σκουλά…
ΠΗΓΗ
Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως