Επήλυδες Κρήτες

Σύμφωνα με τον Ισοκράτη («Πανηγυρικός», 23 -25 ), «αυτόχθονες» λέγονται οι πρώτοι που πάνε και μένουν σε κάποιο μέρος και «επήλυδες» ( από το «επί + έρχομαι, ήλθα…») αυτοί που πάνε μετά.

Σωστότερα επήλυδες ονομάζονταν οι ομόφυλοι μετανάστες ή έποικοι, αφού οι μη Έλληνες παλιά λέγονταν βάρβαροι.

Αυτόχθονες στην Κρήτη ήσαν οι Ετεόκρητες (ή Ιδαίοι Δάκτυλοι ή Κουρήτες), καθώς και οι Κύδωνες και επήλυδες οι Πελασγοί, οι Αχαιοί και οι Δωριείς της Κρήτης.

Επήλυδες θα ήταν και οι κατακτητές Ρωμαίοι που αρκετά χρόνια αργότερα, και για αιώνες  θα παρέμειναν στην τότε  πρωτεύουσα της Κυρηναϊκής.

Όπως επήλυδες λογούντε κι όλοι αυτοί που όριζαν ως σκλάβους και που είχαν κουβαλήσει  στην Κρήτη από κάθε γωνιά της γης.

Επήλυδες  λογαριάζουμε και τους κάθε λογής και φυλής, ξέμπαρκους μισθοφόρους,πειρατές , ναυαγούς, εμπόρους, ισαπόστολους , και εν γένει κάθε καρυδιάς καρύδι που ξέπεφτε και φύτρωνε χιλιετίες τώρα σε αυτόν τον τόπο.
Επήλυδες  έγιναν κι όσοι από τους Σαρακηνούς  του  θεόλεστου αυτού τόπου επέζησαν από το σπαθί του Νικηφόρου Φωκά.

Επήλυδες κι όσοι Αρμένιοι, Ρώσοι, Σλάβοι, Βάρβαροι, Σκλάβοι και Πόντιοι  στρατιώτες του Φωκά που εγκαταστάθηκαν  στην γη της Κρήτης.

Επήλυδες και τα ''φτωχά'' Βυζαντινά αρχοντόπουλα όπως και οι εκατοντάδες βαστάζοι τους.

Επήλυδες και οι ευγενείς έποικοι φεουδάρχες, αλλά και οι ποπολάροι άποικοι των Ενετών κατακτητών που κατέφθαναν από την Γαληνότατη Δημοκρατιά για κάμποσους αιώνες αργότερα.

Επήλυδες δεν θα ήταν, και ίσως να είναι ακόμα, των ύστέρων  αιώνων οι συμμετέχοντες στης πατρίδος τους της συμφορές.;

Επήλυδες  της προσφυγιάς ήταν και οι ξεριζωμένοι που κατέφυγαν στο νησί μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Επήλυδες είναι και οι σύγχρονοι Έλληνες, αλλά  και ξένοι οικονομικοί μετανάστες που αμφότεροι αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλων έχουν εγκατασταθεί μόνιμα στην Κρήτη

Επήλυδες καλούνται και οι ''αιώνιοι'' φοιτητές που ρίζωσαν κι αυτοί με την σειρά τους, ποιος άραγε να ξέρει τους λόγους, ποιας αλήθειας γυρεύοντας, σε κάποιον λαβύρινθο ο καθένας τους
ώς στα γηρατειά τους.

Επήλυδες και τελευταίοι, οι πολυπληθείς και πολυπαθής ομάδα  (για κακό του κεφαλιού τους ) οι σώγαμπροι που ο κλήρος τους έλαχε. να ''κρεμαστούν'' στην Κρήτη.