κερατολάχανο

ΚΕΡΑΤΟΛΑΧΑΝΟ η ΧΑΡΟΥΠΟΛΑΧΑΝΟ ή ΣΚΑΡΟΛΑΧΑΝΟ*, 
είναι η ονομασίες του σε διάφορα μέρη της Κρήτης ,ενώ το επιστημονικό του όνομα είναι:
Laetiporus sulphureus -Λαιτιπόρος ο Θειαφένιος

Ένας εντυπωσιακός μύκητας που αναπτύσσεται στον κορμό των δέντρων της χαρουπιάς, δρυός και πρίνου και καταναλώνεται είτε τηγανητός είτε μαγειρεύεται στιφάδο. Με επιφύλαξη, αναφέρουμε ότι ποτέ στην Κρήτη ο μύκητας αυτός δεν υπήρξε δηλητηριώδης. Πάντοτε αποτελούσε και αποτελεί σπάνιο και εύγευστο «μεζέ» για τους Kρητικούς. Όταν εντοπιστεί μικρός, συνήθως τον ποτίζουν με κρασί για να αναπτυχθεί γρηγορότερα. Η ανάπτυξή του στο ύψος του κορμού του δέντρου ποικίλλει. Μπορεί να βρεθεί κοντά στο έδαφος, αλλά και σε ύψος τεσσάρων μέτρων. Συνήθως, το δέντρο που βγάζει λάχανο σε λίγα χρόνια ξεραίνεται. Σήμερα τα βρίσκουμε σπάνια εξαιτίας του συνεχούς ξεριζώματος των χαρουπιών.

(Κι ενόσω οι πλείστοι τυρβάζουμε περί τρούφας κι άλλα εδώδιμα αποικιακά.)

Χάνεται από την Κρήτη το κερατολάχανο.**

Το γνωστό στους Κρητικούς και άγνωστου στους υπόλοιπους Έλληνες κερατολαχανο, αυτός ο ενδημικός μύκητας, σιγά σιγά εξαφανίζεται από τη περιοχή, και είναι πλέον μεγάλη τύχη να το συναντήσει πια κανείς στη φύση...είναι και αυτός ,ένας από τους φαγώσιμους μύκητες, μανιτάρι δηλαδή, αλλά αντί να φυτρώνει στη γη, προτιμά να φυτρώνει πάνω σε δένδρα, και μάλιστα σε ορισμένα δένδρα.

Κατά κύριο λόγο. προτιμά τις παλιές γέρικες χαρουπιές, σπάνια τις ελιές κι ακόμα πιο σπάνια αλλά δένδρα. από τα τέλη του Καλοκαιριού αρχίζει και φυτρώνει στα χαμηλά του κορμού της χαρουπιάς και υπάρχει και μέχρι τέλη του Φθινοπώρου.

Όταν παλιά το εντόπιζαν από μικρό στο πλάι του κορμού της χαρουπιάς , συνήθως αγρότες, βοσκοί, η κυνηγοί, την επόμενη φρόντιζαν να κρατούν ένα μπουκαλάκι κόκκινο κρασί και το  πότιζαν, το ράντιζαν δηλαδή, γιατί έτσι μεγάλωνε γρηγορότερα. Είναι περίεργο στην εμφάνιση, βγαίνει φύλλα φύλλα πατωσιές πατωσιές, όπως ο μύκητας πλευρώτους, παίρνει ένα κιτρινοκαφέ χρώμα, και πολλές φορές γίνεται πολύ μεγάλο που αν ποτίζεται με κρασί (από λίγο και συχνά), μπορεί να φτάσει και τα 3 κιλά!

Ασφαλώς το πόσο μεγάλος μπορεί να γίνει ο μύκητας μας, εξαρτάται και από το πόσο μεγάλη είναι η χαρουπιά και ο κορμός της. 

Ήμαστε ωστόσο τυχεροί, εγώ και ο φίλος μου Φάνης Ζαχαριουδακης, που σε μια εξόρμηση μας στις Γαλανές πλάγιες στα ορεινά, εντοπίσαμε τον σπάνιο αυτό μύκητα, στο κορμό σε μια γέρικη χαρουπιά κάτω χαμηλά.

Κερατολάχανο είχαμε και οι δυο χρόνια να δούμε!

Φυσικά τον αποθανατίσαμε με τις φωτ. μηχανές μας, και έτσι μπορούμε να κάνουμε καμία αναφορά κάπου κάπου, για να εξηγούμε τι είναι το κερατολάχανο, αλλά με μια Φώτο στα χέρια μας, έχουμε φυσικά άλλη εικόνα!

Τρέφεται λοιπόν το μανιτάρι από την υγρασία του δένδρου. και από την υγρασία της ατμόσφαιρας.

Όταν το έχουμε εντοπίσει, και έχουμε καταλάβει ότι έχει μεγαλώσει αρκετά, το κόβουμε και το πάμε στο σπίτι για να απολαύσουμε αυτό το σπάνιο πλην εκλεκτό έδεσμα.

Εγώ το έφαγα ελάχιστες φορές σε παιδική ηλικία, αλλά τη γεύση του δεν θα τη ξεχάσω, γιατί ήταν όντως γευστικότατο!

Μια θεια μου όταν ήμουν σπίτι της, ετηγάνιζε κάτι έξω στο αυλιδάκι της, και τη ρώτησα, τι ήταν αυτό που τηγάνιζε, και μυρίζει τόσο ωραία, και δεν μου έλεγε..

-Άμα ψηθεί, μου λέει, θα σου δώσω να φας, και να μου πεις εσύ τι είναι…

Όντως, αφού το αλεύρωσε και το τηγάνισε, το έσβησε μετά με ξύδι .

Τότε μου τσίτωσε με το πιρούνι ένα κομμάτι μου το έδωσε και το έφαγα…

-Τι είναι μου λέει, κατάλαβες?

-Μήπως είναι ψάρι θεια?
-Όχι, δεν είναι ψάρι.
– Ε τότε θα είναι κρέας.
-Ούτε κρέας είναι..
-Ε πε μου μα δε το βρίχνω…
-Είναι κ ε ρ α τ ο λ ά χ α ν ο! Δεν έχεις ξαναφάει? 
Πράγματι δεν είχα ξαναφάει, και ήταν και η πρώτη φορά που είχα ακούσει αυτή τη λέξη <<κερατολάχανο>>..

Ομολογουμένως μου είχε κάνει εντύπωση σαν λέξη.

Το κερατολάχανο ψήνεται με διάφορους τρόπους, αλλά δυο είναι οι κύριοι.

Ο ένας είναι αλευρωμένο στο τηγάνι.

Ο άλλος στιφάδο με κρεμμύδια.

Οι παλιές νοικοκυρές έβρισκαν διάφορους τρόπους και το έκαναν και γιαχνί σαν να ήταν κρέας.

Οι λόγοι που σπανίζει σήμερα το κερατολαχανο είναι κυρίως τρεις.

Ο ένας λόγος είναι οι αλλαγές στις κλιματολογικές συνθήκες.

Ο άλλος λόγος είναι, ότι οι σύγχρονοι γεωργοί ξεπατώνουν τις χαρουπιές και φυτεύουν ελαιόδενδρα με σύγχρονες μεθόδους.

Αλλά ασφαλώς δεν θα πρέπει να υποτιμούμε και τους παράνομους υλοτόμους, που με περίσσιο θράσος κόβουν τις αφύλακτες πλέον χαρουπιές στα χωράφια και πουλάνε τα ξύλα για καυσόξυλα, αλλά δυστυχώς τελευταία έχουν επεκταθεί ακόμα και στις παλιές ελιές..

Κείμενο – φωτογραφία Γεώργιος Χουστουλάκης

ΠΗΓΗ

**http://www.cretanmagazine.gr/eidiseis/creta/kritika/chanete-apo-tin-kriti-to-keratolachano/

*http://valavani.blogspot.gr/2013/10/blog-post_6.html