Κρητική Σχολή Ζωγραφικής
Μιχαήλ Δαμασκηνός
Ο πιο καινοτόμος, όμως, και ίσως ο σημαντικότερος μεταξύ
των ζωγράφων της φορητής εικόνας της Κρητικής Σχολής, θεωρείται από πολλούς ο
Μιχαήλ Δαμασκηνός.
Γεννήθηκε στον Χάνδακα γύρω στα 1540 και διδάχτηκε την τέχνη
της ζωγραφικής στην Σχολή της Αγίας Αικατερίνης των Σιναΐτων. Σε ηλικία 32 ετών
(1577-1582) εργάστηκε στη Βενετία, όπου και ήρθε σε επαφή με τα σύγχρονα
ρεύματα της τέχνης. Στα έργα του αναδεικνύεται η θαυμαστή συνύπαρξη της
βυζαντινής αγιογραφίας με τις τεχνικές της δυτικής ζωγραφικής και της
αναγεννησιακής τέχνης.
 |
|
|
Έχει φιλοτεχνήσει πολλά έργα
τα οποία βρίσκονται σκόρπια σε συλλογές, από τον Άγιο Γεώργιο της Βενετίας, το
Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών έως και τη Βυζαντινή Συλλογή της Αγίας Αικατερίνης των
Σιναΐτων, όπου εκτίθενται έξι από τις σημαντικότερες εικόνες του οι οποίες
ανήκαν στην Μονή Βροντησίου όπου φαίνεται να εργάστηκε για μεγάλο χρονικό
διάστημα στο εκεί εργαστήριο της Μονής.
 |
|
|
Το 1584 τον συναντάμε στο
Χάνδακα, και, σύμφωνα με τη γνώμη του καθηγητή Κ.Δ. Καλοκύρη, «έκτοτε έργάζεται
είς τήν Μονήν τού Βροντησίου έκ τού έκεί δέ έργαστηρίου του προέρχονται ασφαλώς
oί είκόνες τού Άγίου Μηνά» (σήμερα στην Αγ. Αικατερίνη). Οι έξι αυτές εικόνες
αποκαλύπτουν την πολυσχιδή προσωπικότητα του Δαμασκηνού. Κατείχε καλά τη
βυζαντινή ζωγραφική τέχνη, αλλά δε σταμάτησε μόνο εκεί. Γνώριζε την ευρωπαϊκή
ζωγραφική της εποχής του και κατάφερε να συνδυάσει τα βυζαντινά στοιχεία με τα
αναγεννησιακά. Το τελικό αποτέλεσμα είναι οι εικόνες που μεταφέρουν τη βυζαντινή
βαρύτητα στον αναγεννησιακό ρεαλισμό∙ «ένοφθλαμίζει είς τήν Βυζαντινήν τήν
σύγχρονον τέχνην, άνανεώνει το παραδεδομένον διά τού νέου καί παράγει έργα τών
όποίων θαυμάζει κανείς τήν κράσιν τού ίεροπρεπους και τού μυστικού κόσμου τού
Βυζαντίου προς την φαιδράν και ρεαλιστικήν άτμόσφαιραν τού 16ου αίώνος......δέν
άvτιγράφει τήν σύγχρονον τέχνην άλλά έγγράφει τό σύγχρονον δεδομένον είς τήν
μακράν έθνικήν παράδοσιν...».
 |
Χάρη στη Μονή Βροντησίου
διασώθηκαν μερικές αντιπροσωπευτικές εικόνες του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου
Μιχαήλ Δαμασκηνού. Πρόκειται για τις εξής: Προσκύνησις των Μάγων, Μη μου άπτου,
Α' Οικουμενική Σύνοδος, Μυστικός Δείπνος, Καιόμενη βάτος, Θεία Λειτουργία. Οι
εικόνες αυτές βρίσκονταν ως το 1800 στο ιστορικό μοναστήρι. Ο τότε Μητροπολίτης
Κρήτης Γεράσιμος αντελήφθη τη μεγάλη καλλιτεχνική αξία τους και τις μετέφερε
στον Άγιο Μηνά, στο Μεγάλο Κάστρο (σημερινό Ηράκλειο). Στον Άγιο Μηνά έμειναν
σχεδόν δύο αιώνες έως το 1970 περίπου που μεταφέρθηκαν στο Εκθετήριο Εικόνωνκαι Κειμηλίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, στο Ναό της Αγίας Αικατερίνης. Οι
εικόνες αυτές μαρτυρούν τη σχέση που είχε ο περίφημος αυτός ζωγράφος με τη Μονή
Βροντησίου. Και δεν ήταν καθόλου παράξενη αυτή η σχέση, αφού το Βροντήσι ήταν
γνωστό πνευματικό κέντρο της Ενετοκρατούμενης Κρήτης.
 |
|
|
Εκλεκτικός, οξυδερκής και
μυημένος στην τέχνη της «περιπλάνησης», ο Δαμασκηνός ανέλαβε να αναθεωρήσει ως
προς τη βαθύτερη ουσία τους τις πρωταρχικές σημασίες της Βυζαντινής
κοσμοαντίληψης, βασισμένος σε καθαρά αισθητικές αξίες. Χρώματα ζωντανά, ζεστά
στις αποχρώσεις τους και πρόσωπα ευλαβικά ή σκεπτικά, έρχονται έτσι να
διασπάσουν τη μονοτονία της παράστασης, που αναδεικνύει τις λεπτομέρειες και τα
αφηγηματικά μοτίβα ως το ίδιο επιβεβλημένα για την ανάδειξη της προβληματικής
του θέματος.
Κρητική Σχολή Ζωγραφικής
Αναδημοσίευση αποσπασμάτων από
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως