ΤΟ «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ»
 | |
| Το Πανελλήνιον χαρακτικό της εποχής |
Tο Πανελλήνιον ήταν ένα από τα
πρώτα Ελληνικά ελικοφόρα ατμόπλοια, που χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως ταχυδρομικό
(ποστάλι), μετέπειτα ως πολεμικό και στη συνέχεια ως εμπορικό πλοίο για περίπου
μισό αιώνα. Υπό τη συνεχή δε διακυβέρνηση των άξιων πλοιάρχων του κατέστη
τελικά θρυλικό αποκομίζοντας μεγάλη δόξα.Ναυπηγήθηκε το 1855, επί
βασιλείας του Όθωνα, προς εκσυγχρονισμό και ανανέωση του ελληνικού βασιλικού
στόλου. Η ναυπήγησή του έγινε στα ναυπηγεία Henderson υπό την εποπτεία του
Έλληνα ναυπηγού Γ. Τομπάζη. Έφερε δύο ιστούς για ιστιοφορία και μία μεγάλη σε
ύψος καπνοδόχο ανάμεσα αυτών. Την ναυπήγηση αυτού ακολούθησαν και άλλα τέσσερα
μείζονος εκτοπίσματος πλοία, τα «Ύδρα», «Αρκάδι», «Κρήτη» και «Ένωση» που
αποτέλεσαν και το πρωτοποριακό (για την Ελλάδα και όλη την Α. Μεσόγειο)
ατμο-ελικοκίνητο στόλο που διατέθηκε στην τότε "Υπηρεσία των
Ταχυδρομίων" που τελούσε υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εσωτερικών.
Με την άφιξή του Πανελληνίου
και των αδελφών πλοίων στην Ελλάδα και την ύψωση της ελληνικής σημαίας, το
1857, με ειδική σύμβαση εκχωρήθηκαν στη νεοσύστατη τότε "Ελληνική
Ατμοπλοΐα" Ερμούπολης, λεγόμενη απλούστερα "Συριανή", για την
ανάπτυξη ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών που μέχρι τότε ήταν προβληματικές μέχρι
ανύπαρκτες.
Επί βασιλείας Γεωργίου του
Α΄, με το ξέσπασμα της Κρητικής Επανάστασης (1866-1868) το
"Πανελλήνιον" μαζί με το "Ύδρα" εξοπλίστηκαν στα ναυπηγεία
της Σύρου με 2 πυροβόλα έκαστο και χρησιμοποιήθηκαν αμέσως στη ρήξη του
αποκλεισμού της Κρήτης, που επιχειρούσαν τότε πλοία της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, και στην αποστολή και αποβίβαση εθελοντών μαχητών, τροφίμων και
οπλισμού σε ενίσχυση των επαναστατών.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης αυτής το
"Πανελλήνιον" εκτέλεσε συνολικά εννέα δρομολόγια και διάφορους άλλους
μικρούς πλόες αναγνώρισης. Στη τριετία αυτής κυβερνήτες του διετέλεσαν οι
πλοίαρχοι Ν. Αγγελικάρας, Ν. Σαχτούρης και Β. Ορλώφ.Σε κάποιο ταξίδι το πλοίο
έγινε αντιληπτό από μια τούρκικη φρεγάδα που άρχισε να το καταδιώκει, έτσι το
«Πανελλήνιον» μη μπορώντας να γλυτώσει μήτε από τα κανόνια της φρεγάτας, μήτε
να ξεφύγει δια της ταχύτητας, κατέφυγε σε ένα μικρό λιμανάκι, τα νερά του
οποίου ήταν ότι έπρεπε για το μικρό πλοίο, αλλά η τούρκικη φρεγάτα δεν μπορούσε
να πλησιάσει από τον φόβο μήπως και κολλήσει στα αβαθή, η θέση δε του λιμανιού
ήταν τέτοια που και ασφάλεια από τα πυροβόλα έδινε και ορατότητα δεν είχαν οι τούρκοι.
Η φρεγάτα παρέμεινε ανοικτά του λιμανιού πολιορκώντας και καραδοκώντας την
έξοδο του «Πανελλήνιου». Ο καπετάνιος του πλοίου Ν. Αγγελικάρας επιστράτευσε
την πονηριά για να βγάλει το πλοίο του από την άσχημη αυτή κατάσταση, όλη την
νύχτα το πλήρωμα του πλοίου του, έβαψε το «Πανελλήνιον» από σκούρο που ήταν σε
λευκό άλλαξε όνομα σήκωσε και διαφορετική σημαία ,φόρτωσε στο κατάστρωμα
δεμάτια με άχυρα που βρήκε στην ακτή, και την επομένη το πρωί, το πλοίο πέρασε
μεταμφιεσμένο ξυστά από τις μπουκαπόρτες της τούρκικης φρεγάτας. Ο καπετάνιος
και το πλήρωμα μάλιστα του λευκού «Πανελλήνιου» χαιρέτησαν καλόκαρδα τους
ναύτες και αξιωματικούς της τούρκικης φρεγάτας, η οποία ανταπέδωσε τα φιλικά
χαιρετίσματα του λευκού πλοίου και έμεινε να φυλά το λιμανάκι πότε θα βγει το
σκουρόχρωμο «Πανελλήνιον».
Κατά την κρητική επανάσταση του 1878,
συμμετείχε ομοίως όπως και στη προηγούμενη εκτελώντας δεκαεπτά δρομολόγια.
Κυβερνήτες του στη περίοδο αυτή διετέλεσαν οι πλοίαρχοι Ν. Σουρμελής και Ν.
Δρίβας. Το 1916 ανετινάχθη κοντά στην Ίμβρο. Είναι άγνωστο αν τορπιλίσθηκε η
προσέκρουσε σε νάρκη.
Η ονομασία ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ δεν είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν
σ’ άλλο πλοίο του ναυτικού.
Το Ατμόπλοιο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ είχε τα παρακάτω
ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Ολικό μήκος 47.5μ.
Μέγιστο πλάτος
6.6μ.
Βύθισμα 3.6μ.
Εκτόπισμα 310 τ.
Ταχύτης 11 κόμβοι
ΠΡΟΩΣΙΣ Ατμομηχανή 94 hp
ΚΡΗΤΗ Ι
Δίδυμα σκάφη: Αρκάδι, Ένωσις και Πανελλήνιον
Χαρακτηριστικά
Ένταξη σε
υπηρεσία: 1866
Παροπλισμός: 1873
Γενικά χαρακτηριστικά
Εκτόπισμα: 464 τόνοι
Ταχύτητα: 10 κόμβων
Οπλισμός: 4 πυροβόλα
ARMSTRONG
Έδρασε στην Κρητική επανάσταση του 1866-1868 σαν ανεφοδιαστικό –
καταδρομικό με σημεία του Εμπορικού Ναυτικού.
Ιδίου τύπου πλοία : ‘Κρήτη Ι’,
‘ΕΝΩΣΙΣ’, ‘ΑΡΚΑΔΙ’ και ‘ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ’.
Ταχύτητα 10 κόμβων.
Οπλισμός 1 πυροβόλο
‘ΑΡΜΣΤΡΟΓΚ’.
Υλοποίησε 10 ταξίδια. Μετά την ατυχή έκβαση της κρητικής επανάστασης
εντάχθηκε στη δύναμη του Πολεμικού Ναυτικού.
Το 1869 ρυμούλκησε τη φρεγάτα
‘Ελλάς’ (‘ΑΜΑΛΙΑ’) από το λιμάνι της Τεργέστης στον Ναύσταθμο του Πόρου. Στη
δύναμη του Στόλου μέχρι το 1873.
ΑΡΚΑΔΙ «Σεϊτάν βαπόρ»,
Το ατμόπλοιο ΑΡΚΑΔΙ ήταν ένα ιστορικό για την Ελλάδα και
ιδιαίτερα τη Κρήτη Τροχήλατο Πλοίο, ελαφρύ ταχύπλοο Καταδρομικό της εποχής του,
που αγοράστηκε στην Αμερική με χρήματα των Ελλήνων του Λονδίνου για την κάλυψη
των αναγκών της Κρητικής Επανάστασης του 1866. Ήταν αδελφό πλοίο με τα Κρήτη Ι,
Ένωσις και Πανελλήνιον. Είχε ταχύτητα 10 Κόμβων και ήταν εξοπλισμένο με 4
πυροβόλα ARMSTRONG, ενώ το πλήρωμα του αποτελούνταν από υπαξιωματικούς και
ναύτες του Πολεμικού Ναυτικού. Έφτασε εγκαίρως στην Ελλάδα και αμέσως
χρησιμοποιήθηκε για την μεταφορά προσφύγων, πυρομαχικών και εθελοντών για την
ενίσχυση του αγώνα των επαναστατών. Πραγματοποίησε δώδεκα ταξίδια χωρίς
ιδιαίτερα προβλήματα και έγινε θρυλικό για τα κατορθώματα του ώστε απέκτησε το
όνομα του «άτρωτου» από τους Έλληνες και από τους Τούρκους ως «Διαβολοβάπορο»
και «Σεϊτάν βαπόρ», όπως σημείωνε ο Σκίννερ, ανταποκριτής τότε των Τάιμς του
Λονδίνου.
Στο δέκατο τρίτο ταξίδι του Πειραιά – Κρήτη – Πειραιά με
Κυβερνήτη τον Αγγελικάρα, στις 22 Μαϊου 1867 και ενώ έφευγε από την Κρήτη,
συνάντησε 4 Τουρκικά πολεμικά πλοία που το καταδίωξαν μέχρι τα Αντικύθηρα όπου
και το απέκλεισαν. Πριν η διαμαρτυρία της Ελληνικής Κυβέρνησης φέρει αποτέλεσμα
ο Αγγελικαράς πέτυχε με κατάλληλους χειρισμούς να διασπάσει τα Τουρκικά πλοία
και το ΑΡΚΑΔΙ έπλευσε στη Σύρο για επισκευές.
Μετά την αποκατάσταση των ζημιών συνέχισε τα ταξίδια του στη
Κρήτη παρά τον τουρκικό αποκλεισμό.
Στις 6 Αυγούστου 1867 – το τελευταίο ταξίδι του με Κυβερνήτη
τον Κουρέντη– και ενώ ξεφόρτωνε στο λιμάνι της Αγίας Ρουμέλης των Σφακίων
Κρήτης εντοπίστηκε από τα Τουρκικά Πολεμικά πλοία και παρά τις προσπάθειες του
αλλά και της επιμονής του να ξεφορτώσει τα μεταφερόμενα υλικά, αναγκάστηκε να
μεθορμίσει στη παραλία Πρέβελη απ΄ όπου και από εκεί συνεχώς παρακολυθούμενο
από τους τουρκους κατέφυγε στη Γαύδο όπου και παρέμεινε όλη την ημέρα. Το βράδυ
απέπλευσε για την Αγία Ρουμέλη προκειμένου να ολοκληρώσει την εκφόρτωση των
μεταφερομένων πυρομαχικών και εφοδίων όταν ενεπλάκει και πάλι με τα τουρκικά
πλοία.
Tότε o Πλοίαρχος Κουρεντής αποφάσισε να δώσει μάχη. Και ενώ
για αρκετό χρόνο το ΑΡΚΑΔΙ παρέμενε πράγματι άτρωτο τελικά ένα εχθρικό βλήμα
έπληξε τον δεξιό τροχό μεώνοντας έτσι την ταχύτητά του με κίνδυνο να
αιχμαλωτισθεί. Ο Κυβερνήτης τότε έστρεψε την πλώρη προς το τουρκικό πολεμικό
«ΙΤΖΕΝΤΙΝ», για εμβολισμό διατάζοντας το πλήρωμα ετοιμότητα εισπήδησης, (κοινώς
ρεσάλτο), κατεβάζοντας την Ελληνική Σημαία και κινούμενος πλέον ως ανένταχτο
πλοίο. Τα δύο πλοία τότε βρέθηκαν πάρα πολύ κοντά και μετά από επιτυχή μανούβρα
του τουρκικού συνέχιζαν και τα δύο εγγύτατη παράλληλη πορεία. Πλησιάζοντας
ακόμη περισσότερο το ΑΡΚΑΔΙ τρεις Έλληνες ναύτες πηδώντας από την εξαρτία στο
κατάστρωμα του Ιτζεντίν όρμησαν με τσεκούρια κατά των πρώτων Τούρκων που
βρέθηκαν στο σημείο εισπήδησης τους οποίους και σκότωσαν. Στη νέα μανούβρα,
αλλαγή πορείας του τουρκικού δεν κατάφεραν ρεσάλτο άλλοι ναύτες με συνέπεια οι
τρεις πρώτοι να σκοτωθούν. Τότε ο πλοίαρχος του ΑΡΚΑΔΙ αποφάσισε την
αναγκαστική Προσάραξη, (προσγειάλωση), του πλοίου και την εκφόρτωση του φορτίου
του στη παρακείμενη ακτή εξαναγκάζοντας τα τουρκικά πλοία να μείνουν μακριά του
μη μπορώντας έτσι να το ακολουθήσουν στα αβαθή.
Τελικά αφού ολοκληρώθηκε η εκφόρτωση του πολύτιμου για την
Κρήτη φορτίου του που παρρέλαβαν Κρητικοί που παρακολουθούσαν από την ακτή τη
ναυμαχία ο Πλοίαρχος διέταξε την αυτοπυρπόλιση του πλοίου. Τουρκικά αποβατικά
αγήματα που πλησίασαν με βάρκες κατάφεραν κι έσβησαν τη φωτιά και μετά το
ρυμούλκησαν μέχρι τον Κεράτιο και το επεδείκνυαν σαν λάφυρο μεγάλου
κατορθώματος, αντίστοιχο του χαρακτηρισμού του, το «διαβολοβάπορο».
Συνολικά το ΑΡΚΑΔΙ πραγματοποίησε 26 αποστολές – μεταφορές.
(21 Σεπτεμβρίου 1867) Το αιχμαλωτισμένο ελληνικό ατμόπλοιο «ΑΡΚΑΔΙ »
ρυμουλκείτε ως τρόπαιο στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης
έπειτα από την σύλληψη του στης νοτιοδυτικές ακτές της Κρήτης.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως