ΤΟ ΘΡΥΛΙΚΟ ΑΤΜΟΠΛΟΙΟ "ΑΡΚΑΔΙ"

(Ρήκτες αποκλεισμού)
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ  ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΤΟ 1866-1869

Το θρυλικό ατμόπλοιο "ΑΡΚΑΔΙ" αγοράστηκε το έτος 1867 από τον Γ. Παπαγιάννη ιδρυτή της μεγάλης υπερωκεανίου ατμοπλοΐας "ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ και ΜΑΚΙΒΕΡ" της οποίας τα ατμόπλοια εξυπηρετούσαν τακτικά την συγκοινωνία Λονδίνο-Ερμούπολη και ονομάστηκε έτσι σε τιμή της ενδόξου ιεράς Μονής ΑΡΚΑΔΙΟΥ, κατατάσσεται δε μεταξύ των ελαφρών καταδρομικών πλοίων και των ταχύπλοων ΕΝΩΣΙΣ και ΚΡΗΤΗ, τα οποία με πληρώματα και πλοιάρχους του Κουρέντη-Σουρμελή-Κοτζιά-Κιοσσέ-Ορλώφ-Αγγελικάρα και Σαχτούρη, της εις την Ερμούπολι-Συρου "ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΤΜΟΠΛΟΙΑΣ" προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες κατά την επανάσταση των Κρητικών του 1866-1869.

Δεν ήταν μόνο η μεταφορά με αυτά εις την Μεγαλόνησο εθελοντών Ελλήνων και φιλελλήνων, αλλά και εφόδια-τρόφιμα, ρούχα, παπούτσια, όπλα, πυρίτιδα κ.λ.π -καθώς και από την Κρήτη μεταφορά στη Σύρο τραυματιών και χιλιάδων προσφύγων από τον άμαχο πληθυσμό.Το άξιο θαυμασμού για τη δράση των παραπάνω ατμόπλοιων είναι ο συνεχής ανεφοδιασμός από αυτά των Κρητικών, τον οποίο για να τον πραγματοποιήσουν, έπρεπε να περάσουν και να διασπάσουν το ναυτικό αποκλεισμό του νησιού από τον ισχυρό Τουρκικό στόλο ο οποίος αποτελείτο από πλοία περισσότερα, μεγαλύτερα, ταχύτερα και καλύτερα εξοπλισμένα τα οποία είχαν αγοραστεί πρόσφατα από την Αγγλία, μάλιστα πολλά από αυτά ενισχύθηκαν από ξένους αξιωματικούς από την Αγγλία και Γαλλία, οι οποίοι είχαν Τουρκόφιλη πολιτική. Ως παράδειγμα είναι ο Άγγλος πλοίαρχος ΧΟΒΑΡΤ, στον οποίο η τουρκική κυβέρνηση προσέφερε την θέση του Αντιναυάρχου και ο οποίος με τα νέα τουρκικά καταδρομικά "ΧΟΥΝΔΑΒΕΚΙΡ" και "ΙΤΖΕΔΙΝ" ναυμάχησε την ίδια εποχή και πριν την ναυμαχία του "ΑΡΚΑΔΙΟΥ" με το "ΕΝΩΣΙΣ" κοντά στην Σύρο όταν γύριζε πίσω από την Κρήτη και στην εκτέλεση της υπηρεσίας του για τον ανεφοδιασμό των μαχητών της ελευθερίας.

  Το "ΕΝΩΣΙΣ" κατόρθωσε και κατέφυγε στο λιμάνι της Σύρου και σώθηκε, ενώ το "ΑΡΚΑΔΙ" δεν κατόρθωσε να διαφύγει την αποφασιστική σύγκρουση με τον τούρκικο στόλο και αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΘΡΥΛΙΚΟΥ ΑΤΜΟΠΛΟΙΟΥ "ΑΡΚΑΔΙ"

Με όλα αυτά το "Αρκάδι" διατηρούσε ταξιδεύοντας με πλοίαρχους του Αγγελικαρά, Κοτζιάν και Κιοσέν, την επανάσταση με τα εφόδια, τα οποία έφερνε στο νησί.

  Εκτελούσε το 23ό ταξίδι του ήταν όμως το πεπρωμένο του, όμοιο όπως η ολοκαυτωθείσα Μονή, της οποίας έφερε επάξια το όνομα της, να γίνει και αυτό ολοκαύτωμα για την ελευθερία των Κρητών.

  Απεπλευσε την 4ή Αυγούστου με πλοίαρχο του Κουρεντή, υποπλοίαρχους τους Παυλίδη και Καλλιγά και πρωτέα τον Σφακιανό περίφημο Εμμανουήλ Τσαρδή, με πλήρωμα 120 άνδρες από τους οποίους διακρινόταν ο μεγάλος και σε χρόνια αγωνιστής Ματζουράνης και από μερικούς υπαξιωματικούς οι οποίοι αυτοί μόνο γνώριζαν τον χειρισμό των πυροβόλων του πλοίου, αγκυροβόλησε κατά την 11ήν ώρα της νύχτας στην Αγία Ρούμελη.

  Εχθρικό πλοίο είπε ο πλοίαρχος δείχνοντας φωτεινό σημείο σε μεγάλη απόσταση στον ορίζοντα.

Το "Αρκάδι" τότε αναγκάσθηκε να προχωρήσει βαθιά στο πέλαγος, οπού ολόκληρη την ημέρα την πέρασε πίσω από το νησί της Γαύδου, οπού αναγκάστηκε να καταφύγει.

  Κατά τις εννέα το βράδυ ετοιμαζότανε να επιστρέψει στην Αγία Ρούμελη. Αφού κατέπλευσε στον όρμο της άρχισε να ξεφορτώνει.Ξαφνικά φάνηκε τουρκικό ατμόπλοιο και ήταν το "Ιτζεδίν"Το τουρκικό μόλις αντιλήφθηκε το "Αρκάδι", έδωσε σήμα σε δυο τουρκικές φρεγάτες που ήταν αγκυροβολημένες εκεί κοντά και αμέσως άρχισαν την καταδίωξη.Αποφεύγοντας το "Αρκάδι" τις δύο φρεγάτες και χωρίς καμία ζημιά εξακολούθησε να προχωράει με σκοπόν να περάσει το ακρωτήρι

"Κριού μέτωπο" πυροβολώντας και πυροβολούμενο από τι "Ιτζεδίν" που το είχε πλησιάσει πολύ, όταν κάποια στιγμή μια ολέθρια σφαίρα, έπληξε και κατέστρεψε τον δεξιό τροχό του "Αρκαδίου". Αμέσως η ταχύτητα του πλοίου λιγόστεψε σημαντικά, ταξιδεύοντας μόνο με τον αριστερό τροχό βλέποντας το "Αρκάδι", ότι διατρέχει τον κίνδυνο να συντριβεί από την πλώρη του εχθρού που είδη το είχε πλησιάσει πολύ.

  Τη στιγμή αυτή οι εθελοντές φοβηθήκανε και μπήκαν στις βάρκες για να σωθούν, αυτές όμως αναποδογύρισαν και περίπου 50 άτομα πνιγήκανε.

  Τα πλευρά των δυο πλοίων είχαν κολλήσει μεταξύ τους, οπότε το χρονικό αυτό διάστημα τα πληρώματα με τα όπλα στα χέρια μαχότανε.

  Όταν τα πλοία ξεκόλλησαν μεταξύ τους το "Αρκάδι" ήτανε χωρισμένο σχεδόν στη μέση. Βλέποντας λοιπόν ο Κουρεντής τη θέση στην οποία βρισκότανε αυτοί και το πλοίο, έριξε το πλοίο στη ξηρά, στην ακτή της Παλαιόχωρας οπού και προσάραξε. Το πλήρωμα αμέσως πήδηξε στην ξηρά, αφού τελευταίος βγήκε ο υποπλοίαρχος Παυλίδης, ο οποίος άνοιξε το αμπάρι του πλοίου από όπου βγήκανε τα επιβιβασθέντα στην Αγία Ρούμελη γυναικόπαιδα.Η απόφαση αυτή του Κουρεντή, έσωσε ευτυχώς το πλήρωμα, το οποίο θα έπιαναν οι Τούρκοι αιχμάλωτο ή θα πνιγότανε μαζί με το "Αρκάδι".

 Ο Κουρεντής με το πλήρωμα κατέφυγε στα Σφακιά και μετά στον Ομαλό, οι οποίοι έτυχαν κάθε δυνατή περιποίηση από τους επαναστάτες , ο δε Παυλίδης κατέφυγε σε μια σπηλιά κοντά στο χωριό "Σκλαβοπούλα", οπότε μετά πήγε στα Τεμένια και από εκεί μέσω Σούγιας στα Σφακιά.

  Το "Αρκάδι" εγκαταλελειμμένο στην παραλία της Παλαιόχωρας, περιήλθε ολόκληρο και σώο στα χέρια των Τούρκων. Έσπευσαν μερικοί Κρητικοί και έβαλαν φωτιά στο πλοίο, με σκοπό να το κάψουν. Η φωτιά του προξένησε σημαντικές ζημιές, αλλά δεν κάηκε. Οι Τούρκοι αφού το ρυμουλκήσανε (ότι είχε μείνει από το "Αρκάδι") το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη, ένδοξο τρόπαιο της αδόξου νίκης του.

(21 Σεπτεμβρίου 1867)  Το αιχμαλωτισμένο ελληνικό ατμόπλοιο «ΑΡΚΑΔΙ » ρυμουλκείτε  ως τρόπαιο στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης  έπειτα από την  σύλληψη του στης νοτιοδυτικές ακτές της Κρήτης.

(The header illustration shows the Greek blockade runner “Arkadion” being towed into Constantinople harbour on 21 September 1867 after being captured off the south west coast of Crete.)

  Ο Ομέρ από τα Χανιά, πριν πάρει ακριβείς πληροφορίες, αμέσως ανέφερε στον Σουλτάνο το κατόρθωμα αυτό του τουρκικού στόλου, έγραψε ως εξής για την ναυμαχία:

"Το Αρκάδι το οποίο πρίν από πολλούς μήνες μετέφερε στην Κρήτη εθελοντές, τρόφιμα και πολεμοφόδια παντός είδους, παρατηρήθηκε απέναντι από την Αγία Ρούμελη, τη νύχτα στις 8 Αυγούστου από το "Ιτζεδίν|", που είναι πλοίο του Αυτοκρατορικού στόλου, διοικούμενο από τον Χασάν Βέη, όπου παρέπλεε τα παράλια αυτά.

Το οθωμανικό θωρηκτό επιτέθηκε εναντίον του Ελληνικού καταδρομικού και αγώνας μεγάλος με το πυροβολικό τους, έγινε μεταξύ των δυο πλοιων.Το "Αρκάδι" αφού έπαθε πολλές ζημιές και ήταν έτοιμο να υποκύψει, δοκίμασε να ανοιχτεί στο πέλαγος. Το "Ιτζεδίν" ταχύτερο καταδίωξε το πειρατικό και σε λίγο το πλησίασε.Τότε έγινε μάχη από κοντά, η οποία τέλειωσε με τον θάνατο του πλοιάρχου του "Αρκαδίου", του πηδαλιούχου και των περισσότερων από το πλήρωμα του. Κατά την μάχη αυτή αυτή, μια οβίδα από το εχθρικό πλοίο, έσκασε στην γέφυρα του "Ιτζεδίν" και σκότωσε ή τραυμάτισε πέντε ή έξι ναύτες.

Ο Οθωμανός πλοίαρχος και όλο το πλήρωμα έδωσαν γενναία μάχη, η οποία διήρκεσε από τις 10ή ώρα τη νύχτα μέχρι τις τέσσερις το πρωί. Τέλος ο Χασάν Βέης έδωσε στο πλοίο του ελαφρά κίνηση προς τα πίσω, άρχισε να το εμβολίζει, συντρίβοντας τον δεξιό τροχό του. Το πειρατικό τότε πλοίο εξόκειλε στους υφάλους της ακτής. Ο σκελετός του έπλεε ακόμη όταν το υπόλοιπο πλήρωμα του, έβαλε φωτιά να το κάψει. Τα πυροβόλα του "Αρκαδίου", μεταφέρθηκαν στη θωρηκτή φρεγάτα Μαχμουτιέ και άρχισε η ανέλκυση της μηχανής.

Έτσι καταστράφηκε το πειρατικό τούτο πλοίο το οποίο χρησίμευσε στο να μεταφέρονται στη δύστυχη νήσο της Κρήτης, τόσοι εγκληματίες και πλανητές και το οποίο έγινε η σπουδαιότερη αιτία για τα δεινά τα οποία υπέστη η νήσος αυτή.

Δημοσιογραφική έρευνα-

Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα

Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης

Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΠΕΘΕΜΝΟΣ

http://topaliorethemnos.blogspot.gr/2011/05/blog-post_21.html

 ΣΧΕΤΙΚΑ

 «ΑΡΚΑΔΙ Οι καταδρομικες   αποστολες στην Κρητη »

Η εποποιία του θρυλικού «καταδρομικού» που πραγματοποίησε 22 ταξίδια στην ματωμένη Κρήτη και αυτοπυρπολήθηκε, όταν πληγωμένο δεν είχε τρόπο διαφυγής. 

Του Νίκου Αγγελή