Η καταστολή του βενιζελικόυ κινήματος του 1935. « Στο πρόσωπο μου εκδικούνται τον κρητικό λαό για τα δημοκρατικά του φρονήματα».

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ 1ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 1935 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΤΗΣ Β΄ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

 ...Από το καλοκαίρι του 1933 ο Ελευθέριος Βενιζέλος άρχισε να σχεδιάζει μία κίνηση γιά την αποτροπή των σχεδίων της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη. Επικεφαλής στρατιωτικής ομάδας που αποφασίστηκε να συγκροτηθεί ήταν ο συνταγματάρχης Σαράφης, ο πλοίαρχος Κολιαλέξης και ο πολιτικός Αλ. Ζάννας. Προηγήθηκε η ίδρυση της βενιζελικής οργάνωσης "Δημοκρατική Αμυνα" με αρχηγό τον γερουσιαστή Νεόκοσμο Γρηγοριάδη ο οποίος όμως διαφώνησε με την ιδέα εξαπολύσεως επαναστατικού κινήματος και αποχώρησε. Τον αντικατέστησε ο στρατηγός Παπούλας με ομάδα απότακτων βενιζελικών στρατιωτικών. Παράλληλα ιδρύθηκε και οργάνωση κατωτέρων αξιωματικών αποκαλούμενη Ελληνική Στρατιωτική Οργάνωση (ΕΣΟ) με επικεφαλής τον λοχαγό Ι. Τσιγάντες.
Προτιμήθηκε ως αρχηγός του κινήματος όχι ο ίδιος ο Βενιζέλος αλλά ο αρχηγός της επανάστασης το 1922 στρατηγός Νικ. Πλαστήρας, ο οποίος βρισκόταν εξόριστος στις Κάννες. Σύμφωνα με το σχέδιο ο Πλαστήρας θα πήγαινε στην Σόφια και από εκεί μέσω ελληνοβουλγαρικών συνόρων θα έφθανε στην Δράμα όπου θα αναλάμβανε την ηγεσία του κινήματος με έδρα την Μακεδονία. Κύριο στήριγμα θα ήταν ο στόλος που θα απέπλεε γιά την Θεσσαλονίκη για να ενωθεί με τα Γ’ και Δ’ Σώματα Στρατού. Με τα δεδομένα αυτά το βενιζελικό κίνημα του 1935 αποτελούσε αντίγραφο του στρατιωτικού κινήματος του 1917 .

Το πραξικόπημα εξεράγη στις 8 το βράδυ της 1ης Μαρτίου 1935. Με συνδυασμένες ενέργειες οι στασιαστές καταλαμβάνουν τον ναύσταθμο, εκτελούν τον αρχιπλοίαρχο Σιώκο που προέβαλε αντίσταση και οδηγούν τον στόλο στα ανοιχτά. Άλλες επαναστατικές ομάδες καταλαμβάνουν το σύνταγμα Μακρυγιάννη και την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Όμως η αντίδραση της κυβέρνησης Τσαλδάρη υπήρξε αστραπιαία. Ο Υπουργός Στρατιωτικών Γ. Κονδύλης, παλιός βενιζελικός, διατάζει αντεπίθεση. Μέσα στην νύχτα οι στρατώνες Μακρυγιάννη ανακαταλήφθηκαν από κυβερνητικά αποσπάσματα ενώ οι στασιαστές της σχολής Ευελπίδων αυτοδιαλύθηκαν. Σε ολόκληρη την χώρα κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος. Στην βόρεια Ελλάδα ο φιλοβενιζελικός στρατός αδρανεί λόγω κακού συντονισμού και με εξαίρεση δύο μεραρχίες, δεν προχωρά στην κήρυξη της επανάστασης. Μόνο στην ανατολική Μακεδονία το κίνημα επικρατεί και οι στασιαστές ανατινάζουν τις γέφυρες του Στρυμώνα παίρνοντας αμυντική στάση. Όμως το πραξικόπημα ήταν καταδικασμένο.
Από τα Χανιά όπου βρισκόταν, ο Βενιζέλος αναλαμβάνει επίσημα την ηγεσία του κινήματος και κηρύσσει ανταρσία κατά της κυβέρνησης. Σε λίγο πληροφορείται πως τα πάντα καταρρέουν. Ο επαναστατημένος στόλος περιπλανιέται στο Αιγαίο και δέχεται την επίθεση της Πολεμικής Αεροπορίας. Ο υπουργός Στρατιωτικών στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης που είχε αυτοανακηρυχθεί αρχιστράτηγος, έρχεται εσπευσμένα στην Θεσσαλονίκη και διατάζει αντεπίθεση κατά των στασιαστών που είχαν οχυρωθεί στην ανατολική όχθη του Στρυμώνα. Στο λιμάνι της Καβάλας μοίρα 4 κυβερνητικών αντιτορπιλικών βομβαρδίζει το επαναστατημένο καταδρομικό "Ελλη". Σε διάστημα 10 ημερών ολοκληρώνεται η καταστολή του κινήματος.
Στις 11 Μαρτίου 1935 ο Βενιζέλος παραδέχεται την ήττα του και καταφεύγει στην Νεάπολη της Ιταλίας μέσω Ρόδου πάνω στο θωρηκτό “Αβέρωφ”. Τον ακολουθεί ομάδα στασιαστών. Ο αριθμός των νεκρών στις συγκρούσεις έφθασε τους 17. Στην Αθήνα το έκτακτο στρατοδικείο τον καταδικάζει ερήμην σε θάνατο. Τρεις από τους άμεσους συνεργάτες του με επικεφαλής τον στρατηγό Παπούλα εκτελούνται αμέσως με τουφεκισμό. Αλλοι 57 καταδικάζονται σε ισόβια δεσμά και 705 σε μικρότερες ποινές. Ενα χρόνο αργότερα, στις 16 Μαρτίου 1936, ο Βενιζέλος πεθαίνει στο Παρίσι .

…Στις 18 Μαρτίου ξεκίνησε η δίκη των αξιωματικών της Αθήνας. Στους κατηγορούμενους προστίθεται και ο απόστρατος συνταγματάρχης Λεωνίδας Σπαής. Ήταν μάρτυρας κατηγορίας στη Δίκη των Έξι. Ευκαιρία λοιπόν να καταδικαστεί σε θάνατο. Ψευδομάρτυρες καταθέτουν ότι ήταν στο Σύνταγμα Ευζώνων. Δεν μπορούν, όμως, να τον αναγνωρίσουν. Δεν έχει σημασία. Ήταν. Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν ισόβια στους Σπαή, Σαράφη, Χριστ. και Ιωαν. Τσιγάντε, Στεφανάκο, Τριανταφυλλίδη και άλλους. Επιπλέον, στους στρατιωτικούς επεβλήθη η ποινή της καθαίρεσης.

Η ποινή του θανάτου θεωρείτο, για έναν αξιωματικό εκείνης της εποχής, ελαφρότερη από την καθαίρεση. Η κυβέρνηση φρόντισε να κινηματογραφηθούν οι σκηνές.
Στις 3 Απριλίου στρατοδικείο στη Θεσσαλονίκη δίκασε σε θάνατο τον επίλαρχο Στυλιανό Βολάνη ανηψιό του κρητικού μακεδονομάχου. Ο Βολάνης τουφεκίζεται την αυγή της 5ης Απριλίου.

Στις 13 Απριλίου ξεκινά στην Αθήνα η δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας». Κατηγορούμενοι οι Αναστάσιος Παπούλας, Μιλτιάδης Κοιμήσης, Σκανδάλης, Μπιτζάνης κ.α. Η απόφαση ήταν προφανώς προειλημμένη. Ο 78χρονος στρατηγός έπρεπε να τιμωρηθεί: Εις Θάνατον οι Παπούλας και Κοιμήσης. Τα ξημερώματα της Μεγάλης Τετάρτης 24 Απριλίου οι δύο στρατηγοί που κέρδισαν τα γαλόνια τους στις μάχες, οδηγήθηκαν στο απόσπασμα και τουφεκίστηκαν ζητωκραυγάζοντας υπέρ της Δημοκρατίας.

Συνολικά μέχρι τις 14 Απριλίου του 1935, σε όλη την χώρα, είχαν παραπεμφθεί και δικαστεί 1.130 στρατιωτικοί και πολίτες. Από αυτούς 60 καταδικάστηκαν σε θάνατο.

Οι εκκαθαρίσεις στο στράτευμα και την Αστυνομία-Χωροφυλακή υπήρξαν σαρωτικές. Σε σύνολο 5.000 αξιωματικών των τριών όπλων οι 1.500 περίπου που ήταν Φιλελεύθεροι αποτάχθηκαν ή αποστρατεύθηκαν. 

1935: Μαζική φυγή αξιωματικών

...Ο Βενιζέλος και ο Πλαστήρας (από το εξωτερικό ο δεύτερος ) οργάνωσαν ένα ακόμη κίνημα δυο χρόνια μετά, την 1η Μαρτίου 1935. Και αυτό το κίνημα απέτυχε. Μετά την αποτυχία του ο Βενιζέλος, που βρισκόταν στα Χανιά, πήγε στη Σούδα επιβιβάσθηκε στο θωρηκτό Αβέρωφ και μαζί με  αξιωματικούς του Ναυτικού, το οποίο στο σύνολό του τον υποστήριζε, κατέφυγε στην ιταλοκρατούμενη Κάσο και στη συνέχεια στην Κάρπαθο.

Ο Ευριπίδης Μπακιρτζής. Πήρε μέρος στο κίνημα του 1935, κατέφυγε μαζί με άλλους κινηματίες στην Τουρκία. Στην περίοδο της Κατοχής εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ.

Στην Πάτμο κατέφυγαν από την Καβάλα άλλοι αξιωματικοί του Ναυτικού και του Στρατού με το υποβρύχιο «Κατσώνης». Ένας από τους αξιωματικούς του, ο υποπλοίαρχος Ν. Πέρδικας, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει όταν ο κυβερνήτης του τον διέταξε να επιστρέψει το υποβρύχιο στο ναύσταθμο Σαλαμίνας για να μην πέσει στα χέρια των Ιταλών. Οι Ιταλοί μετέφεραν στο νοσοκομείο της Ρόδου τον σοβαρά τραυματία υποπλοίαρχο και επέστρεψαν το σκάφος. Στη Ρόδο οι Έλληνες αξιωματικοί ρωτήθηκαν αν θέλουν να λάβουν πολιτικό άσυλο και να μεταφερθούν στη Νάπολη ή να επιστρέψουν στον Πειραιά. Τελικά μόνο επτά αξιωματικοί και υπαξιωματικοί δέχθηκαν να επιστρέψουν. Οι άλλοι πέρασαν στο εξωτερικό.

Στη Βόρεια Ελλάδα, μετά την αποτυχία του κινήματος, ο διοικητής του Δ΄ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγος Καμμένος και οι επιτελείς του, από την Κομοτηνή πήγαν με αυτοκίνητο στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και ζήτησαν άσυλο  στη Βουλγαρία. Μαζί τους ήταν και μερικοί αξιωματικοί του πολεμικού πλοίου «Έλλη».

Στην Τουρκία κατέφυγε μαζί με το επιτελείο του ( Μπακιρτζής, Βεντήρης κ.α.) και ο κινηματίας, διοικητής της Μεραρχίας Σερρών, υποστράτηγος Αναγνωστόπουλος.

Για το κίνημα του Μαρτίου 1935, στα έκτακτα στρατοδικεία παραπέμφθηκαν 1130 στρατιωτικοί και ιδιώτες. Από αυτούς καταδικάσθηκαν σε θάνατο 60 ( οι 55 είχαν διαφύγει στο εξωτερικό ) σε ισόβια 57, σε πρόσκαιρα δεσμά 20 ετών 57 και σε διάφορες μικρότερες ποινές 705. Εκτελέσθηκαν οι στρατηγοί Παπούλας και Κοιμήσης και ο επίλαρχος Βολάνης.

...Μετά το αποτυχημένο κίνημα των βενιζελικών αξιωματικών την 1η Μαρτίου

του 1935 η κυβέρνηση Τσαλδάρη δημοσίευσε έκτατο νóμο, που προέβλεπε την σύσταση έκτακτών στρατοδικείων για τους στρατιωτικούς και τους πολίτες, που συμμετείχαν στο κίνημα.

Ο υπουργóς Δικαιοσύνης Ταλιαδούρος με προσωπική του παρέμβαση ζήτησε την γρήγορη εκδίκαση των υποθέσεων, με στóχο την ταχύτερη εκτέλεση των αξιωματικών που συμμετείχαν σε αυτó.

Μέσα σε αυτó το κλίμα στις 5 Απριλίου του 1935 εκτελέστηκε στη Θεσσαλονίκη, στη θέση «Κóκκινο Σπίτι», ο επίλαρχος Στυλιανóς Βολάνης, που πήρε μέρος στο κίνημα στην περιοχή των Σερρών. Το στρατοδικείο Θεσσαλονίκης τον είχε καταδικάσει δύο φóρες σε θάνατο λίγες μέρες πριν. Στο τóπο της εκτέλεσης, στη σύντομη συζήτηση που είχε ο κατάδικος με τους δημοσιογράφους είπε: «Παιδιά, στο πρóσωπó μου εκδικούνται τον κρητικó λαó για τα δημοκρατικά του φρονήματα».

Αν και ο Βολάνης βρισκóταν στον τóπο της εκτέλεση την προκαθορισμένη ώρα, η εκτέλεση πραγματοποιήθηκε με καθυστέρηση μιας ώρας. Τα τελευταία του λóγια μπροστά στο απóσπασμα ήταν «Παιδιά, Ζήτω η Δημοκρατία».151 Την ίδια περίοδο στην Αθήνα οδηγήθηκαν στο απóσπασμα και εκτελέστηκαν οι στρατηγοί Παπούλιας και Κοιμήσης.

Τον Μάρτιο του 1935 μέσα σε πολωμένο πολιτικó κλίμα ξεκίνησε στην Αθήνα η δίκη των υψηλóβαθμων αξιωματικών του στρατού, που συμμετείχαν στο κίνημα. Κατηγορούμενοι ήταν ο συνταγματάρχης Στέφανος Σαράφης, οι αντισυνταγματάρχες

Τσιγάντες και Στεφανάκος και οι λοχαγοί Τριανταφυλλίδης και Ι. Τσιγάντες. Παρά τις πιέσεις που ασκήθηκαν οι μετριοπαθείς φωνές κυριάρχησαν και το στρατοδικείο δεν επέβαλε την θανατική ποινή.153 Η καθαίρεση óμως των αξιωματικών έλαβε τα χαρακτηρίστηκα δημóσιας τελετής. Στις 2 Απριλίου του 1935 οι στρατιωτικοί Σαράφης, Τσιγάντες, Στεφανάκος, αλλά και οι υπóλοιποι καταδικασθέντες του στρατοδικείου οδηγήθηκαν στην πλατεία Παραπηγμάτων, óπου πραγματοποιήθηκε η καθαίρεσή τους. Στην πλατεία είχαν συγκεντρωθεί στρατιώτες και οπαδοί της αντιβενιζελικής παράταξης, που σύντομα άρχισαν να προπηλακίζουν λεκτικά τους στρατιωτικούς χαρακτηρίζοντάς τους προδóτες, κτήνη και καθάρματα. Μετά την καθαίρεση τους δύο στρατιώτες τους γύριζαν έναν – έναν σε ολóκληρη την στρατιωτική παράταξη. Μάλιστα μετά το τέλος της τελετής οι λοχίες Δóντας και Πεντάρης περικυκλώθηκαν απó το πλήθος και υπέστησαν άγριο ξυλοδαρμó.154

150 Μακεδονíα, 8 Μαΐου 1928.

151 Σπύρος Λιναρδάτος, Πως φτάσαμε στην 4η Αυγούστου, Αθήνα 1988, σ. 45

152 Αλέξανδρος Δάγκας, Ο χαφıές, Αθήνα 1995, σ. 80.

153 Στο íδıο, σ. 36.

154 Λιναρδάτος, ó.π., σ . 44.

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπάσματων από

http://www.patris.gr/articles/55054/19172?PHPSESSID=#.WY__gbgxER8

http://www.onalert.gr/stories/to-kinima-tou-1935-kai-to-xiloma-galonion-dimosios/23850

nalert.gr/stories 
http://www.imerodromos.gr/asylo-tourkoi-axiomatikoi/

Οι θανατικές εκτελέσεις στην Ελλάδα
Τιμωρία παραδειγματισμός και δημόσιες τελετές.
ΒΑΛΑΣΙΑ ΚΑΝΑΒΟΥΡΑ 
hthttp://ikee.lib.auth.gr/record/128165/files/GRI-2011-7700.pdftp://www.o