Οι Φιλισταίοι(άποικοι Μινωίτες) είχαν μάλλον πρώτοι εγκατασταθεί εκεί
στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ., αφού στη Γένεση (21.32-34, 26.1-8) αναφέρεται
ότι στην περιοχή Γέραρα της γης Χαναάν ο Φιλισταίος Αβιμέλεχ και ο
αρχιστράτηγος Φιχόλ έκαναν συμφωνία με τον Αβραάμ(19ος π.Χ.), ώστε να παραμείνει
ο Αβραάμ ως ξένος στη χώρα των Φιλισταίων, την γη Χαναάν, για πολύ καιρό.
Στο Δευτερονόμιο(Π.Δ. Δευτερ
2,23) αναφέρεται ότι οι Φιλισταίοι είχαν εγκατασταθεί στη νότια παραλιακή
λωρίδα της Χαναάν αφού εκδίωξαν τους Αυίμ που κατοικούσαν στην περιοχή της
Γάζας. Επίσης στην Βίβλο (Κριτές, 16 κεφάλαιο) αναφέρεται ότι οι Φιλισταίοι
είχαν δημιουργήσει την μινωική ομοσπονδία η οποία περιλάμβανε τις πόλεις:
Αζωτος, Ασκάλων, Ακκαρών ή Εκρών, Γάζα και Γαθ. Οι πέντε αυτές πόλεις είχαν
αναπτύξει έναν μεγάλο πολιτισμό (Π.Δ. Ιησούς του Ναυή 13.3, Σαμουήλ Α'
6.17,18). Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, οι γείτονες των Φιλισταίων, οι Σημίτες
τους αποκαλούσαν Καφθωρίμ επειδή προέρχονταν από την νήσο Καφθώρ. Σε κείμενο
της Βίβλου αναφέρεται η Κρήτη ως Kaftor
αλλά και οι μελετητές της Παλαιάς Διαθήκης αναφέρουν ότι η νήσος Καφθώρ
είναι η Κρήτη.
Επίσης οι Αιγύπτιοι αποκαλούσαν την Κρήτη με το παρόμοιο όνομα,
«Κεφτιού». Οι κάτοικοι του Κεφτιού μιλούσαν μια διαφορετική γλώσσα από αυτή των
Αιγυπτίων. Θεραπευτικά ξόρκια των Αιγυπτίων στην γλώσσα του Κεφτιού
καταγράφονται σε ιατρικό πάπυρο του 15ου αι. Εκφράσεις όπως “η χώρα Κεφτιού”,
“πλοία της χώρας Κεφτιού” και “έργα της χώρας Κεφτιού” αναφέρονται σε κείμενα
που βρέθηκαν σε αιγυπτιακούς τάφους. Ενδιαφέρουσα παράσταση κατοίκων της
Κεφτιού που κρατούν προσφορές υπάρχει στον τάφο του Νεμπαμούν στις Θήβες
(περ.1417 π.Χ.)
Η ονομασία Κεφτιού μάλλον
προέρχεται από την ονομασία keptor (Κέπτωρ) που στα βαβυλωνιακά σημαίνει
τοξότης. Η λέξη keptor έχει την ίδια ρίζα με τη λέξη keftiu. H προσφώνηση
Keftiu μάλλον δηλώνει την διαχρονική ιδιότητα των Κρητών ως των καλύτερων
τοξευτών και έτσι το όνομα της χώρας του/των Κεφτιού, πιθανόν να δήλωνε τη χώρα
των τοξοτών.
Πρόσφατα ανακοινώθηκαν τα ευρήματα των ανασκαφών της τελευταίας
δεκαετίας, που βρέθηκαν στον Ασκάλωνα την παραθαλάσσια πόλη των Φιλισταίων στην
περιοχή της Γάζας, στο σημερινό Ισραήλ, νότια του Τελ Αβίβ. Τα ενεπίγραφα
κεραμικά με χρώμα κόκκινο που βρέθηκαν ήταν αποτέλεσμα μιας καταστροφής της
πόλης κατά τον 16ο αι. π.Χ. Οι ανασκαφές αυτές στο Ισραήλ έφεραν στο φως ότι οι
Φιλισταίοι είχαν αναπτύξει αξιόλογη αγγειοπλαστική τέχνη στην παραγωγή των
φημισμένων αγγείων τους(Ασκαλωναία κεράμια), και αξιόλογη αρχιτεκτονική
κατασκευών. Από τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης διαφαίνεται η
ανωτερότητα του πολιτισμού των Φιλισταίων από αυτόν των γειτονικών σημιτικών
φυλών του Ισραήλ, οι οποίες είχαν εγκατασταθεί στους γύρω λόφους και ήσαν
κατ΄εξοχήν ποιμένες και βοσκοί.
Τα βιβλικά κείμενα
παρουσιάζουν τους λαούς της Χαναάν με ονόματα συνώνυμα των αγροίκων και
απολίτιστων. Έμμεσα στο κείμενο του Σαμουήλ (Α' 13.20 με αναφορά την περίοδο
του 11ου αι. π.Χ.) υπάρχει η αναφορά στην ειδίκευση των Φιλισταίων στη
μεταλλουργία, έτσι οι Ισραηλίτες πήγαιναν όχι μόνο για να αγοράσουν εργαλεία
αλλά ακόμα και για να τα ακονίσουν. Σε αντίθεση με τα Βιβλικά κείμενα οι
αρχαιολόγοι σήμερα διαπιστώνουν ότι οι Φιλισταίοι δεν ήταν μόνο καλλιεργητές
της γης αλλά εγγράμματοι πολιτισμένοι λαοί με ανεπτυγμένο εμπόριο στις γύρω
περιοχές. Στον Ασκάλωνα οι ανασκαφείς εντόπισαν 19 ενεπίγραφα χρωματισμένα
κεραμικά κομμάτια τα οποία αντιπροσωπεύουν μια μορφή αιγιαιακής γραφής.
Οι ανασκαφείς υποστηρίζουν
ότι μερικά από τα ευρήματα είναι δοχεία αποθήκευσης τα οποία έχουν μεταφερθεί
πιθανόν από την Κύπρο και την Κρήτη και τα οποία έφθασαν στην αποικία του
Ασκάλωνα με τους πρώτους κατοίκους γύρω στον 20ο αι. π.Χ. Οι δε σημάνσεις και
χαράγματα που υπάρχουν στα δοχεία αυτά μαρτυρούν ότι χαράχτηκαν αλλού όχι στον
Ασκάλωνα. Από αναλύσεις που έγιναν προκύπτει ότι ένα από τα 19 ενεπίγραφα
κεραμικά ευρήματα κατασκευάστηκε από τοπικό άργιλο, γεγονός το οποίο δείχνει
ότι οι Φιλισταίοι πιθανόν μετέφεραν την προγενέστερη ικανότητα γραφής στη νέα
τους αποικία.
Τα ενεπίγραφα ευρήματα
παρουσιάστηκαν στο τεύχος του Μαρτίου του 2007 του αρχαιολογικού περιοδικού
«The Israel Exploration Journal»από δύο καθηγητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ,
τον Frank Moore Cross και τον Lawrence Ε. Stage. Ο Dr. Cross ως ειδικός στις
γλώσσες και τις διαλέκτους της Μέσης Ανατολής, αναφέρει ότι η γραφή στα
ευρήματα είναι αιγαιακής προέλευσης και την χαρακτήρισε ως κράμα
Κρυπρο-Μινωικής και Γραμμικής Α γραφής. Στην θέση αυτή συμφωνεί και ο
επικεφαλής της ανασκαφής αρχαιολόγος Dr. Stage. Οι δύο αρχαιολόγοι επισημαίνουν
ακόμη ότι τα ενεπίγραφα ευρήματα «αποκαλύπτουν για πρώτη φορά ότι οι πρώτοι
Φιλισταίοι κάτοικοι του Ασκάλωνα ήξεραν να γράφουν και να διαβάζουν, σε
μη-σημιτική γλώσσα, που δεν έχει ακόμη αποκρυπτογραφηθεί. Ίσως να μην ήταν
υπερβολικό να πούμε ότι οι επιγραφές είναι γραμμένες σε μια γραφή που η βάσης
της είναι η κυπρο-μινωϊκή γραφή την οποία χρησιμοποίησαν και αλλοίωσαν οι
Φιλισταίοι- εξετάζοντας τις επιγραφές αυτές μάλλον εξετάζουμε το παλαιότερο
χειρόγραφο των Φιλισταίων».
…Μετά το 10ο αι. οι
Φιλισταίοι, κατακτημένοι από τις σημιτικές φυλές και με την πάροδο του χρόνου
αντικατέστησαν το αλφάβητό τους με το παλαιό εβραϊκό. Στην συνέχεια δε οι
Φιλισταίοι και οι σημιτικές φυλές ήταν σε τέτοια στενή επαφή που αφομοιώθηκαν
και αλληλοεπηρεάστηκαν μεταξύ τους, αν και η Βιβλική παράδοση δεν ξέχασε ποτέ
τον κακό και προκλητικό Φιλισταίο Γολιάθ.
…Οι Φιλισταίοι ήταν δυνατός
και μαχητικός λαός. Στον πόλεμο εναντίον του Ισραήλ διέθεταν 3.000 άμαξες
(Σαμουήλ Α' 13.5) και πλήθος στρατιωτών. Μέχρι το θάνατο του Ιησού του Ναυή
διατηρούσαν όλη την γης τους. Ο Σαούλ κατάφερε να νικήσει τους Φιλισταίους στην
Γαβαά (Σαμουήλ Α' 13.3). Αργότερα όμως οι Φιλισταίοι, σκοτώνουν τον Σαούλ σε
μια μονομαχία στην περιοχή κοντά στη πηγή Ιεζραέλ, και κατορθώνουν να πάρουν
τις πόλεις τους πίσω (Σαμουήλ Α΄ 31.1-7). Ο Δαβίδ, ο οποίος είχε νικήσει τον
Γολιάθ σε μονομαχία (Σαμουήλ Α' 17), κατεδίωξε τους Φιλισταίους από τη Γαβαά
στην Γεζέρ (Σαμουήλ Β'5.17-25), και αργότερα κατέλαβε τη Γαθ και τα περίχωρά
της. Ο Σολομών κατέλαβε την γη των Φιλισταίων. Μετά το Σολομώντα οι Φιλισταίοι
υποτάχθηκαν στους Ασσυρίους, στην συνέχεια στους Αιγυπτίους, και στους
Βαβυλώνιους, και έπειτα στους Πέρσες και τελικά στους Έλληνες, όταν ο Μέγας
Αλέξανδρος κατέλαβε την Περσική αυτοκρατορία. Από την εποχή της κατάκτησης τους
από τους Ρωμαίους και μετά έπαυσαν να αναφέρονται ως έθνος εκτός αν
συσχετισθούν με την αιγυπτιακή αναφορά στο όνομα (plst) pelesata το οποίο
πιθανόν αντιστοιχεί στη λέξη Παλαιστίνιοι.
Δρ.Μ. Τσικριτσή ερευνητή
αιγαιακών γραφών
Από την «Ελληνική Αγωγή»
τεύχος 67
ΠΗΓΗ
Αναδημοσίευση αποσπασμάτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως