11 Ιουλίου 2021

Η πολιτική της ονομασίας για το κράτος και την οικοδόμηση έθνους

Η διαμάχη για την ονομασία των Κούρδων στην Τουρκία
(Τούρκικη οπτική)
european jurnal of the turkic studies
Αυτό το άρθρο αναλύει τη διαμάχη για την ονομασία των Κούρδων στην Τουρκία. Εξετάζει γιατί υπήρξε αυξημένη διαμάχη σχετικά με την ονομασία μεταξύ κουρδικών ακτιβιστών και τουρκικών κρατικών αρχών από τη δεκαετία του 1980 …

(Απόσπασμα)

I. Η πολιτική της ονομασίας για το κράτος και την οικοδόμηση έθνους

9) Ο νόμος για το επώνυμο που ψηφίστηκε το 1934 στην Τουρκία δείχνει τέτοιες κρατικές προσπάθειες για τον προσδιορισμό κάθε ατόμου ως νομικού προσώπου. Αυτός ο νόμος απαιτούσε από κάθε πολίτη να υιοθετήσει ένα οικογενειακό όνομα. Έφερε επίσης ορισμένους περιορισμούς στους τύπους επωνύμων που μπορούν να υιοθετηθούν. Αυτοί οι περιορισμοί υποδηλώνουν ότι ο στόχος του κράτους να επιβάλει ένα επώνυμο νόμο υπερβαίνει ένα καθαρά διοικητικό κίνητρο. Το τουρκικό κράτος θεώρησε επίσης το νόμο ως παράγοντα κοινωνικής αλλαγής για να μετατρέψει τους πολίτες σε μια ομοιογενή, εθνική ενότητα.

Πρώτον, ο νόμος χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο για την απαξίωση. Το Ρεπουμπλικανικό καθεστώς θεωρούσε τις φυλές ως σημάδια καθυστέρησης και οι ηγέτες των φυλών ως κέντρα εξουσίας που θα μπορούσαν να προκαλέσουν την επέκταση της κρατικής εξουσίας στην ύπαιθρο. Οι φυλές θεωρούνταν κοινότητες που εμπόδισαν κράτη και πολίτες. ήταν εμπόδια για την καθιέρωση άμεσου κρατικού κανόνα.5 Ο νόμος περί επωνύμου απαγόρευσε τα επώνυμα που σχετίζονται με φυλές. Ο Hüseyin Koca (1998: 132) γράφει ότι οι γιοι ορισμένων ηγετών φυλών έλαβαν διαφορετικά επώνυμα από τους πατέρες τους και ότι κάθε γιος έλαβε ένα ξεχωριστό επώνυμο για να διαλύσει τη φυλετική δομή, η οποία ήταν αρκετά ισχυρή ειδικά στα κουρδικά και αραβικά- περιοχές της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ανατολίας. 6 Ωστόσο, δεν υπάρχουν διαθέσιμα συστηματικά δεδομένα σχετικά με το πόσο εκτεταμένη ήταν αυτή η πρακτική. Στην καλύτερη περίπτωση, η πρακτική ήταν άνιση και ατελής. Μερικές φορές μεγάλες οικογένειες και φυλές γαιοκτημόνων μπορούν να διατηρήσουν τα καθιερωμένα ονόματά τους, με τα οποία ήταν γνωστά αν ήταν αρκετά ισχυρά για να επηρεάσουν τους τοπικούς αξιωματούχους. 7

10) Δεύτερον, ο νόμος για το επώνυμο είχε ως στόχο να καλλιεργήσει την αίσθηση τουρκικότητας στην κοινωνία και απαγόρευσε τα επώνυμα που σχετίζονται με ξένες εθνικότητες και έθνη. Η πολιτική ονομασίας υπήρξε ένα συμβατικό εργαλείο για τα κράτη για τη δημιουργία μιας νέας εθνικής παράδοσης και ταυτότητας. Μπορεί να είναι ένας μηχανισμός εθνικού διαχωρισμού ή αφομοίωσης (Scassa 1996: 174-175). Εσωτερικά, η τουρκική πολιτική στοχεύει στη δεύτερη. Ο επώνυμος νόμος ήταν ένα εργαλείο για τη δημιουργία της τουρκικής εθνικής ταυτότητας και μιας εθνικώς αδιάκριτης ιθαγένειας. Ωστόσο, σε παγκόσμια κλίμακα, σκόπευε επίσης να σχεδιάσει σαφή όρια Τουρκικότητας, χωρίζοντας την Τουρκία από τα άλλα μουσουλμανικά έθνη. Η νέα γλωσσική πολιτική της πρώιμης τουρκικής Δημοκρατίας προώθησε την ανάπτυξη της καθαρής τουρκικής για να δημιουργήσει μια ριζική ρήξη με το οθωμανικό παρελθόν και να οικοδομήσει μια κοσμική εθνική ταυτότητα.8 Ένα ρυθμιστικό άγαλμα για τα επώνυμα που εκπονήθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών μετά το νόμο απαιτούσε να ληφθούν επώνυμα από λέξεις τουρκικής καταγωγής.

11) Παρόλο που δεν υπήρχε νομική απαίτηση για την Τουρκοποίηση των πρώτων ονομάτων, οι προσωπικές πρακτικές ονοματολογίας επηρεάστηκαν επίσης από τη νέα γλωσσική πολιτική. Υπήρχε ήδη μια εκστρατεία για τα μέσα ενημέρωσης πριν από το Νόμο περί επωνύμου που προώθησε την αντικατάσταση προσωπικών και γεωγραφικών ονομάτων αραβικής και περσικής προέλευσης με καθαρά τουρκικά ονόματα (Sadoğlu 2003: 257). Σε αντίθεση με τους μη μουσουλμάνους, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν συμβατικά διαφορετικά ονόματα από τους μουσουλμάνους εκείνη την εποχή, δεν υπήρχε ξεχωριστός διαχωρισμός μεταξύ κουρδικών και τουρκικών ονομάτων. Και οι δύο εθνοτικές κοινότητες έδιναν παραδοσιακά μουσουλμανικά ονόματα, που ήταν κυρίως αραβικά και περσικά, στα παιδιά τους. Με τη νέα τάση τουρκοποίησης, τόσο οι Τούρκοι όσο και οι Κούρδοι άρχισαν όλο και περισσότερο να δίνουν καθαρά τουρκικά ονόματα στα παιδιά τους. Naci Kutlay (1997: 311-312), διακεκριμένος Κούρδος διανοούμενος και ακτιβιστής, σημειώνει ότι κατά τις πρώτες δεκαετίες της Δημοκρατίας, πολλοί Κούρδοι, ειδικά εκείνοι που ζούσαν σε αστικές περιοχές, έδωσαν στα παιδιά τους καθαρά τούρκικα ονόματα και ονόματα που θυμίζουν την Κεντρική Ασία ή την τουρκική ιστορία. Ο Bulliet (1978: 494) γράφει ότι η χρήση τουρκικών ονομάτων αυξήθηκε αργά αλλά σταθερά μεταξύ του πληθυσμού γενικά από την ίδρυση της Δημοκρατίας. Ιδιαίτερα οι μη-μουσουλμανικές μειονότητες αισθάνθηκαν περισσότερη πίεση για να Τουρκινοποιήσουν τα ονόματά τους για να μην αντιμετωπίσουν καμία διάκριση. Ο Türköz (2007) γράφει ότι ως αναγνωρισμένες μειονότητες, η εβραϊκή, η αρμενική και η ελληνική κοινότητα δεν υποχρεώθηκαν νόμιμα να αλλάξουν τα ονόματά τους, αλλά αυτό δεν έγινε σαφές στο νόμο. Πολλοί μη μουσουλμάνοι πολίτες επέλεξαν να εκχωρήσουν τα ονόματά τους με ρητούς δείκτες της εθνοτικής τους σχέσης. Οι αλλαγές στα ονόματα των μειονοτήτων έγιναν με διάφορους τρόπους: κόβοντας ένα τέλος που σημείωσε το όνομα ως εθνικό, διατηρώντας μια συλλαβή του παλιού ονόματος και προσαρμόζοντας το όνομα στα τουρκικά, υιοθετώντας ένα αρκετά αβλαβές όνομα όπως το Çiçek ή, σε μια περίπτωση, μια πλήρη μετάφραση ενός ονόματος » (Türköz 2007: 901).

12 )Η τάση της Τουρκικοποίησης άνοιξε επίσης το δρόμο για μια μεγάλης κλίμακας τοπωνυμική μηχανική. 9 Όχι μόνο μη τουρκικά γεωγραφικά ονόματα που πρότειναν την ύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών κοινοτήτων εντός των ορίων της Τουρκίας, αλλά και εκείνων που περιείχαν κάποια αναφορά σε συγκεκριμένες θρησκευτικές ή παραδοσιακές δομές και στο παλαιό καθεστώς άρχισαν να αλλάζουν στις αρχές της Τουρκικής Δημοκρατίας. Για να αναφέρω ένα παράδειγμα, ένα χωριό με το όνομα Kürtşeyh [Kurdish Sheikh] εκποιήθηκε από την εθνοτική του χροιά και πήρε ένα ουδέτερο όνομα Çiçektepe [Flowerhill]. Με την πάροδο των ετών έως το 1980, τα ονόματα του 67 τοις εκατό των διαμερισμάτων και το 63 τοις εκατό των χωριών άλλαξαν στη Νοτιοανατολική και Ανατολική Τουρκία 10. Ακολούθησε ένα άλλο κύμα μετονομασίας κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού κανόνα μετά το πραξικόπημα του 1980. Η μετονομασία τόπων τόνισε τους τουρκικούς ισχυρισμούς ιδιοκτησίας σε αυτές τις γεωγραφικές περιοχές και προσπάθησε να αναδημιουργήσει την αίσθηση του χώρου των κατοίκων τους σύμφωνα με την επίσημη εθνικιστική ιδεολογία. Το πιο σημαντικό, με πράξεις μετονομασίας του τουρκικού κράτους υπογράμμισε την έκταση της εξουσίας του έναντι των πολιτών του.

13) Όπως συζητά ο Scassa (1996: 172), τα κράτη ρυθμίζουν τη χρήση των επωνύμων πιο στενά από τα προσωπικά ονόματα, διότι ο καθορισμός των επωνύμων είναι ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη οικοδόμηση του κράτους, καθώς βοηθά στη θεσμοθέτηση ενός τυπικού νομικού συστήματος και καθεστώτος ιδιοκτησίας. Έτσι, τα άτομα δεν μπορούν να αλλάξουν το επώνυμό τους τόσο εύκολα όσο μπορούν να αλλάξουν τα ονόματά τους. Ωστόσο, το ενδιαφέρον των κρατών για τη ρύθμιση των προσωπικών ονομάτων ήταν πιο σποραδικά και συμφραζόμενα. Στην Τουρκία, επίσης, η παρέμβαση του κράτους στην επιλογή ονομάτων γονέων για τα παιδιά τους ήταν άνιση και σχετίζεται άμεσα με τις προσπάθειες αναζωογόνησης μιας κοινής εθνικής ταυτότητας. Οι επίσημοι περιορισμοί στις πρακτικές προσωπικής ονομασίας εμφανίστηκαν σε περιόδους που οι αντιλήψεις για απειλή κατά της εθνικής ενότητας αυξήθηκαν στους κρατικούς κύκλους. Ήταν μετά τη δεκαετία του 1980,Με την κλιμάκωση της ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ της κουρδικής εξέγερσης και του τουρκικού στρατού, οι κρατικοί αξιωματούχοι έγιναν πιο επιλεκτικοί όσον αφορά τις προσωπικές πρακτικές ονοματολογίας.

14) Η πρώτη απόπειρα ρύθμισης της επιλογής των ονομάτων ήρθε με τον νόμο περί εγγραφής του 1972. Το άρθρο 16/4 του νόμου ορίζει ότι ονόματα που δεν είναι σύμφωνα με τον εθνικό πολιτισμό, τους ηθικούς κανόνες, τα έθιμα και τις παραδόσεις και που προσβάλλουν το κοινό δεν μπορούν να δοθούν στα παιδιά. Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των υπαλλήλων που εργάζονται στα γραφεία εγγραφής να αποφασίσουν εάν ένα όνομα αντιβαίνει στην «εθνική κουλτούρα» ή όχι. Ο Sezgin Tanrıkulu, εξέχων δικηγόρος για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εδρεύει στο Diyarbakır, 11 υποστήριξε ότι πριν από το στρατιωτικό πραξικόπημα το 1980, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να είχαν δώσει κουρδικά ονόματα στα παιδιά τους. Επέστησε την προσοχή στην επικράτηση πολλών κουρδικών ονομάτων όπως Berfin, Helin, Hazal, Baran και Kendal, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν καταχωρηθεί επίσημα. 12Κάποιοι από τους Κουρδούς ακτιβιστές στους οποίους πήρα συνέντευξη το επιβεβαίωσαν και επεσήμαναν ότι η διαπραγμάτευση με κρατικούς αξιωματούχους που εργάζονται στα γραφεία εγγραφής για κουρδικό όνομα θα μπορούσε να είναι δυνατή πριν από τη δεκαετία του 1980. Μια διαφωνία για ένα όνομα συνήθως επιλύθηκε κατά τη διάρκεια αυτών των διαπραγματεύσεων, χωρίς να χρειάζεται να πάει σε δικαστική διαδικασία. 13

- - -

5 Συζήτησα τις προσπάθειες του κράτους για αποδυνάμωση των κουρδικών περιοχών και για την αναμόρφωση της κουρδικής κοινωνίας (...)
6 Αυτή η πρακτική επιβεβαιώθηκε επίσης από ορισμένους από τους ερωτώμενους στη Νοτιοανατολική Ανατολία.
7 Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το επώνυμο νόμο και τις διαπραγματεύσεις μεταξύ πολιτών και κρατικών αξιωματούχων κατά τη διάρκεια του (...)
8 Για περισσότερα σχετικά με τις γλωσσικές πολιτικές της πρώτης Τουρκικής Δημοκρατίας, δείτε Çolak (2004) και Sadoğlu (200 (...)
9 Για μια λεπτομερή ανάλυση των αλλαγών στα ονόματα των τόπων κατά τη διάρκεια της Ρεπουμπλικανικής περιόδου, βλ. Öktem (2008).
10 Türkiye Mülki İdare Bölümleri, 1 Kasım 1980 durumu, İçişleri Bakanlığı, Genel Yayın No: 408, Seri I (...)
11 Tanrikulu ήταν ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου στο Ντιγιαρμπακίρ και είναι η περιφερειακή εκπρόσω ποι (...)
12 Συνέντευξη με τον Sezgin Tanrıkulu, Radikal , 25 Αυγούστου 2003.
13 Η εντύπωση μου είναι ότι η ζήτηση για ξεχωριστά κουρδικά ονόματα ήταν επίσης χαμηλότερη κατά την περίοδο πριν από το 1980 (...)