Κουζουλάδες : Κρητικόν Συμβούλιον προκήρυξη «Προς τους Έλληνας»

26 Μαρτίου 2021

Κρητικόν Συμβούλιον προκήρυξη «Προς τους Έλληνας»

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ.

Η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη, άρχισε στα τέλη Μαϊου του ίδιου χρόνου κι έληξε με τη Διακήρυξη του Κρητικού Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 1830.Το 1830 οι Τούρκοι ήταν κάτοχοι μόνο των μεγάλων και απόρθητων κάστρων της Κρήτης, ενώ ολόκληρη η ύπαιθρος ήταν πλέον ελεύθερη, διοικούμενη από το Κρητικό Συμβούλιο με επικεφαλής τον ΄Υπατο Αρμοστή του νησιού, διορισμένο από την ελληνική κυβέρνηση του Ναυπλίου, τον χανιώτη αγωνιστή Νικόλαο Ρενιέρη. Κι όμως η επανάσταση αυτή έληξε άδοξα για την Κρήτη. Η αιτία που η Κρήτη παρέμεινε υπό τουρκική κυριαρχία, έξω από τα σύνορα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, οφείλεται αποκλειστικά στη δολερή αγγλική πολιτική, η οποία εννοούσε να διαχωρίζει πάντοτε την Κρήτη από τις άλλες κατακτημένες από τους ΄Ελληνες νήσους και θεωρούσε την απελευθέρωση της κρητικής Μεγαλονήσου αντικείμενη στα συμφέροντα της αγγλικής εμπορίας και ναυτιλίας στη Μεσόγειο.
Τον Ιούνιο του 1830 τα πλοία των Μεγάλων Δυνάμεων απέκλεισαν τα παράλια της Κρήτης και επέβαλαν την ειρήνη στο νησί υπέρ των Τουρκοαιγυπτίων. Προσπάθεια για ανακατάληψη της Γραμβούσας και αναζωπύρωσης τεπανάστασης απέτυχε.
Η οριστική καταδίκη της Κρήτης έγινε στις (22 Ιανουαρίου) 3 Φεβρουαρίου 1830. το πρωτόκολλο άφηνε την Κρήτη έξω από τα όρια του νεοπαγούς Ελληνικού κράτους, στην απόλυτη δικαιοδοσία του σουλτάνου.

Την λύση αυτή επέβαλε η αγγλική διπλωματία που ήταν σταθερά εχθρική στο ζήτημα της Κρητικής ελευθερίας. Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία συνομολόγησαν στην οριστική ίδρυση του ελληνικού κράτους, εξαιρώντας τελεσίδικα την Κρήτη και τη Σάμο απʼ αυτό. Με τη συνθήκη αυτή ορίστηκε βασιλιάς της Ελλάδας ο πρίγκιπας του Sachsen – Goburg Gotha Λεοπόλδος. Ο Λεοπόλδος μερικούς μήνες αργότερα αρνήθηκε το θρόνο, διαφωνώντας και με την εξαίρεση της Κρήτης από το νέο ελληνικό κράτος. Στη θέση του ορίστηκε ο Όθωνας.

Επέστρεψαν (προσυμφωνημένα) την Κρήτη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία προσωρινά, η Τουρκία έγινε και πάλι κυρίαρχος στην Κρήτη και την πούλησε στον αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή, ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες που προσέφερε στο σουλτάνο στη διάρκεια της Επανάστασης, τόσο στην Κρήτη όσο και στο Μοριά.

Η είδηση βύθισε τους Κρήτες σε απογοήτευση. Με αγανάκτηση και οργή αντέδρασαν, όχι μόνο κατά των Μεγάλων Δυνάμεων, αλλά και κατά του κυβερνήτη Καποδίστρια. Το «Κρητικόν Συμβούλιον», που αποτελούσαν οι Κ. Κριτοβουλίδης, Α. Στεφανάκης, Τζώρτζης Σαουνάτσος, Ν. Λιμπρίτης, Γ. Καλομενόπουλος, Μ. Χιονάκης, Α. Ιωαννίδης, Ι. Μιχαήλ, Γ. Βενέτικος, Γεώργιος Σακόρραφος, Α. Αρετίνης, Α. Παπαδάκης, Ι. Κονδύλης και Μ. Λιδάς, με γραμματέα τον Ν. Δαμβέργη, συνεδρίασε εκτάκτως στο χωριό Μαργαρίτες Μυλοποτάμου ( 22 Απριλίου 1830 ) και εξέδωκε προκήρυξη «Προς τους Έλληνας», συντάσσοντας μια τελευταία διαμαρτυρία απέναντι στην Ελληνική κυβέρνηση και στους ναυάρχους των Μεγάλων Δυνάμεων, ένα κείμενο αληθινά δραματικό : «Όλοι συμφώνως Τούρκοι, Χριστιανών Ηγεμόνων, Υπουργοί και Ελληνική Κυβέρνησις συνώμωσαν εναντίον των Χριστιανών της Κρήτης σήμερον, θέλοντες ίσως να τους δώσουν αντίλυτρον, θύμα της ελευθερίας των λοιπών αδερφών των...»

Κρητικόν Συμβούλιον προκήρυξη

«Προς τους Έλληνας».

« Η Κρήτη ήτο και είναι μέρος αδιάσπαστον της Ελλάδος αυτής, ως συναγωνισθείσα και συναγωνιζομένη με τα λοιπά επαναστατημένα μέρη από την αρχήν, ώστε δεν ημπορεί τις να εννοήση πώς εις διαφόρους πράξεις πληρεξουσίων των σεβαστών τούτων μοναρχών η Κρήτη παρεσιωπήθη διόλου, ενώ ακόμη μάλιστα έχει τον εξολοθρευτικόν πόλεμον εις τους κόλπους της και οι Τούρκοι είναι περιωρισμένοι εις μόνα τα φρούριά των από τους Έλληνας… Ημείς δεν ευρίσκομεν αλλού την σωτηρίαν μας παρά εις τα όπλα μας και εις αυτόν τον έντιμον θάνατον. Και αν η χριστιανοσύνη μας παραδώση εις την ασπλαγχνίαν των Τούρκων, αφ’ου κατασφάξωμεν απαθώς τας γυναίκας, τα τέκνα και τους γέροντάς μας, ας γενώμεν και ημείς θύματα, αλλά θύματα ένδοξα σταθερότητος και των απαραγράπτων δικαίων μας…»

( Θεοχάρης Δετοράκης, Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 1990, σελ. 349 ) …

Έπειτα από τον πολυαίμακτο δεκαετή αγώνα και τις απροσμέτρητες θυσίες, η επανάσταση στην Κρήτη τελείωνε χωρίς δικαίωση.