Σώστε το Κρητικό Τοπίο

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΡΑΩΝΙΚΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΪ

Με το σύνθημα «Σώστε το Κρητικό Τοπίο» πλήθος Ελλήνων και ξένων υποστηρίζουν την εκστρατεία συλλογής υπογραφών εναντίον της δημιουργίας τεραστίων τουριστικών εγκαταστάσεων και γηπέδων γκολφ στο ανατολικότερο ακρωτήριο της Κρήτης, το Κάβο Σίδερο. Είναι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, οικολόγοι, αρχαιολόγοι, σύμβουλοι σε θέματα τουρισμού, επιχειρηματίες, Κρητικοί και Έλληνες της διασποράς, ξένοι που κατοικούν μόνιμα στην Κρήτη και στην Ελλάδα, αλλά και απλοί πολίτες από την Ελλάδα, την Κύπρο, την υπόλοιπη Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Νότιο Αμερική, την Αυστραλία και αλλού.

Στόχος της εκστρατείας είναι τα Φαραωνικά σχέδια που προωθεί η Αγγλική εταιρεία Minoan-Loyalward και προβλέπουν έξη τουριστικά χωριά συνολικής δυναμικότητας 7000 κλινών, τρία γήπεδα γκολφ, 730 πισίνες, συνεδριακό κέντρο, εργοστάσιο αφαλάτωσης, δύο μονάδες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων και διάφορες άλλες εγκαταστάσεις σε έκταση 26.000 στρεμμάτων στη χερσόνησο Κάβο Σίδερο, που της έχει παραχωρηθεί από τη Μονή Τοπλού. Η έκταση είναι χαρακτηρισμένη ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και ως προστατευόμενη περιοχή του δικτύου ΝΑΤΟΥΡΑ 2000. Περιλαμβάνει το μοναδικό στην Ευρώπη φοινικόδασος του Βάι, το Μινωικό οικισμό Ίτανο ενώ παραμένει άγνωστος ο αρχαιολογικός πλούτος που βρίσκεται «θαμμένος» στην περιοχή. Την πρωτοβουλία της έκκλησης για τη συλλογή υπογραφών, που κυκλοφορεί μέσω του διαδικτύου
http://www.thepetitionsite.com/1/Save-the-Cretan-landscape,
ανέλαβαν δύο γνωστοί φίλοι της Κρήτης, η Αμερικανίδα αρχαιολόγος περιβάλλοντος Jennifer Moody, ερευνήτρια στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Τέξας, και ο Άγγλος ιστορικός οικολόγος Oliver Rackman, τιμώμενος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Οι δύο τους είναι συγγραφείς του βιβλίου «Η Δημιουργία του Κρητικού Τοπίου» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Η έκκληση προορίζεται να σταλεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τον Οικουμενικό Πατριάρχη, τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, Υπουργούς, πολιτικά κόμματα, βουλευτές, ξένες πρεσβείες καθώς και σε πολιτικές και άλλες προσωπικότητες στο εξωτερικό.

Σε πρόσφατο άρθρο τους στην Αγγλική εφημερίδα «Γκάρντιαν» οι δύο επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα σχεδιαζόμενα έργα και ιδιαίτερα τα γήπεδα γκολφ είναι εξαιρετικά αταίριαστα για την περιοχή και η προτεινόμενη ανάπτυξη δεν είναι βιώσιμη. Για την ογκώδη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που έχει συνταχθεί για την εταιρεία από μελετητικά γραφεία, η Jennifer Moody και ο Oliver Rackham, οι οποίοι και την μελέτησαν, αναφέρουν ότι χαρακτηρίζεται από προχειρότητα, περιέχει ασαφείς γενικές αρχές χωρίς ουσιαστικές λεπτομέρειες και ασχολείται μόνο με τις εκτάσεις που προορίζονται για οικοδόμηση χωρίς ν αναφέρει τίποτε για τις επιπτώσεις των έργων στην υπόλοιπη χερσόνησο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΜΠΕ «πέρασε» από την Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση χωρίς να αξιολογηθεί από εμπειρογνώμονες λόγω ανεπάρκειας χρόνου και πόρων.

Το κείμενο της έκκλησης χαρακτηρίζει τα σχεδιαζόμενα έργα ως περιβαλλοντική και πολιτιστική καταστροφή και καλεί τους αποδέκτες να συμβάλουν στην αποτροπή της. Μεταξύ άλλων επισημαίνει ότι τα σχεδιαζόμενα έργα και ιδιαίτερα τα γκολφ, εκτός από την ανεπανόρθωτη αλλοίωση του μοναδικού τοπίου της περιοχής, θα επιδεινώσουν το ήδη υπάρχον οξύ υδατικό πρόβλημα, ενώ η αφαλάτωση που προτείνεται σαν λύση θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ρύπανση και βλάβη του περιβάλλοντος.

ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟ ΘΕΡΕΤΡΟ ΜΕ ΤΑ ΓΚΟΛΦ ΣΤΟΝ ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ

το εισαγωγικό κείμενο της έκκλησης από τους: Jennifer Moody, Oliver Rackham
(Η δημιουργία του Κρητικού Τοπίου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)

Η Κρήτη δεν είναι μόνο τα άναρχα στοιβαγμένα θέρετρα διακοπών.  Διασώζει απόμερους τόπους άγριας φύσης, ακόμα και στις ακτές της. Ένας από αυτούς είναι το βορειοανατολικό άκρο της, μια ξηρή, πριονωτή χερσόνησος μοναχικών, απόκρημνων ακτών που συχνάζουν όρνια, γκρι-πράσινων θάμνων και άσπρης, ασβεστολιθικής ερήμου, μακριά από τα πλήθη των τουριστών. Σ αυτή την απίθανη τοποθεσία, επενδυτές προσπαθούν να βάλουν μερικά γήπεδα γκολφ, χωριά διακοπών και ξενοδοχεία, σε μια έκταση γης που έχει ενοικιασθεί από ένα αξιοσέβαστο, αλλά θλιβερά παρακμάζον μοναστήρι.

ΓΚΟΛΦ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Το άθλημα του γκολφ έφυγε μακριά από τις αρχαίες καταβολές του στις αμμοθίνες της Σκωτίας, όταν παιζόταν σε ένα μη αλλοιωμένο τοπίο από μικρούς βοσκούς και βασιλιάδες και δεν έκανε κακό σε κανένα. Μετασχηματίσθηκε από Αμερικανούς που το εκβιομηχάνισαν, το επέβαλαν με μπουλντόζες και με απαιτήσεις για πότισμα σε ακατάλληλα μέρη του κόσμου. Το σύγχρονο γκολφ σε ακατάλληλες τοποθεσίες μπορεί να κάνει τεράστια περιβαλλοντική και κοινωνική βλάβη. Τα γήπεδα γκολφ τώρα προσπαθούν να παραμένουν πράσινα σε όλη τη διάρκεια του έτους, ακόμα και στα καλοκαίρια που δεν βρέχει στη Μεσόγειο, και χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες νερού και χημικών που ρυπαίνουν.

Το προτεινόμενο έργο από τη Minoan Group και τη θυγατρική της Loyalward http://www.minoangroup.com/ είναι γελοίο γι αυτό το μέρος. Όποιος έχει εμπειρία από τους ανελέητους ανέμους θα είναι σκεπτικός να παίξει γκολφ εκεί. Δεν υπάρχουν υποδομές, κι αν προσφερθούν θα προκαλέσουν μεγάλη βλάβη στην οικολογία. Δεν υπάρχει (αρκετός) ντόπιος πληθυσμός. Οι εργάτες θα πρέπει να μεταφερθούν από αλλού. Οι απόκρημνες, ακανόνιστες ακτές και οι άγριες θάλασσες δεν είναι ελκυστικές στον συμβατικό τουρισμό: οι λίγες, μικροσκοπικές παραλίες πνίγονται από σκουπίδια που φέρνει η θάλασσα. Η τοποθεσία είναι ταξίδι αρκετών ωρών από τους τόπους που πάνε οι τουρίστες να δουν όταν έρχονται στην Κρήτη. Τι θα βρουν να κάνουν όταν θα κουραστούν να παίζουν γκολφ; Δύο μικρότερα έργα στη χερσόνησο έχουν ήδη αποτύχει.

ΜΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Το έργο δεν είναι βιώσιμο λόγω έλλειψης νερού για τα γήπεδα γκολφ, τα ξενοδοχεία, τις κατοικίες των εργαζομένων, κ.λπ. Στρέφεται εναντίον και των καλύτερων προδιαγραφών σχεδίασης ακόμα και των Αμερικάνικων γηπέδων γκολφ: αντί να δουλέψουν με μια ευνοϊκή τοποθεσία, οι επενδυτές θα βάλουν με τη βία το γκολφ σε μια ξηρή και βραχώδη περιοχή που είναι εξωφρενικά ακατάλληλη γι αυτό. Προτείνουν αφαλάτωση, αλλά ένα μεγάλο εργοστάσιο αφαλάτωσης θα προκαλέσει περαιτέρω βλάβη στο οικοσύστημα. Είτε θα καλύψει μια μεγάλη έκταση γης με ανεμογεννήτριες ή/και ηλιακούς συλλέκτες, ή θα απαιτήσει μεγάλη ποσότητα ενέργειας, που είναι σπάνια στην Κρήτη. Και η διάθεση του αλμόλοιπου που παράγεται θα προκαλέσει περαιτέρω καταστροφή.

ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΟΥ ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ - ΒΑΪ
Το νησί της Κρήτης είναι ένα από τα παγκόσμια βιολογικά «καυτά-σημεία».  Αυτή η ιδιαίτερη γωνιά φιλοξενεί ειδική, ανθεκτική στο αλάτι ή στην ξηρασία βλάστηση που περιλαμβάνει μερικά από τα πιο σπάνια φυτά του κόσμου. Όπως πολλές ημι-έρημοι είναι πλούσια σε είδη: μικροσκοπικά, πολύχρωμα φυτά που ξεφυτρώνουν μετά τις χειμωνιάτικες βροχές και εξαφανίζονται πριν το καλοκαίρι. Ένα μικρό μέρος της περιοχής είναι το φοινικόδασος του Βάι, που είναι γνωστό στον έξω κόσμο σαν τη μεγαλύτερη έκταση του ειδικού, ενδημικού Κρητικού φοίνικα. Σε άλλες χώρες, το Κάβο Σίδερο θα είχε προ πολλού ανακηρυχθεί Εθνικό Πάρκο. Είναι ένα μέρος της Κρήτης που καθυστερημένα χαρακτηρίστηκε προστατευόμενη περιοχή στο πλαίσιο του προγράμματος Φύση 2000, που είναι εντελώς ασύμβατο με ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας.
(http://natura.minenv.gr/natura/server/user/biotopos_info.asp?siteCode=GR4320006)

Η χερσόνησος έχει επίσης μέγιστη αρχαιολογική σημασία, για ένα παράδοξο λόγο. Στην αρχαιότητα, ίσως υπό ένα πιο ευνοϊκό κλιματικό καθεστώς, ήταν καλλιεργούμενη γη. Στην Ελληνική και Ρωμαϊκή εποχή τροφοδοτούσε την πόλη της Ιτάνου, μέχρι και την πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μετά ήρθαν οι κουρσάροι. Οι πειρατές ειδικά σύχναζαν σ αυτή τη γωνιά όπου έκαναν επιδρομές στα διερχόμενα πλοία καθώς και στην ενδοχώρα. Με την πτώση της Ιτάνου, η χερσόνησος έμεινε χωρίς στήριξη και παρέμεινε ακατοίκητη για χίλια χρόνια. Κατά συνέπεια, νεολιθικοί και μινωικοί αγροί, αναβαθμίδες, αγροκτήματα και μικρά φράγματα των αρχαίων Ελλήνων και Βυζαντινών καλλιεργητών επιβιώνουν σε κλίμακα τοπίου, χωρίς να έχουν κρυφτεί ή καταστραφεί από τα έργα των μεταγενέστερων καλλιεργητών. Εδώ, όσο πουθενά αλλού εκτός από μερικά απόμερα νησάκια, μπορεί κανείς να δει με τι έμοιαζε η Μεσογειακή Αρχαιότητα 

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που είδαμε είναι τυπική. Προτάσσει αόριστες γενικές αρχές αλλά υστερεί σε ουσιαστική λεπτομέρεια. Ασχολείται κυρίως με εκείνες της περιοχές για τις οποίες έχει προταθεί οικοδόμηση και δεν λέει τίποτα για τις επιπτώσεις στην υπόλοιπη χερσόνησο. Πρακτικά, η ανάπτυξη κάποιων τμημάτων της χερσονήσου θα απειλήσουν την υπόλοιπη. Αν το πρώτο έργο είναι επιτυχές θα οδηγήσει σε ζήτηση για επέκταση. Ακόμα κι αν δεν γίνει αυτό, οι περιοχές που δεν θα κτισθούν είναι πιθανά, οποιεσδήποτε κι αν είναι οι τωρινές προθέσεις των επενδυτών, να καταληφθούν από βοηθητικά κτήρια, χώρους στάθμευσης, χώρους απόθεσης υλικών εκχωμάτωσης και σκουπίδια. Το καθεστώς βόσκησης, που είναι βασικό για τη διατήρηση της βλάστησης, θα επηρεαστεί πιθανά. Το περίφημο φοινικόδασος, αν και δεν θα επηρεαστεί άμεσα, απειλείται από ρύπανση του υπόγειου νερού από το οποίο εξαρτάται, και επίσης γιατί οι επενδυτές έχουν δυσκολίες στο να αντισταθούν να εισάγουν φοίνικες, και μαζί μ αυτούς το κόκκινο σκαθάρι των φοινίκων, ένα θανάσιμο παράσιτο για τους ενδημικούς φοίνικες.

Η εκτίμηση των αρχαιολογικών πόρων των επενδυτών είναι εντελώς ασύμβατη με αυτό που είδαμε εμείς. Για προστασία προτείνεται η περιοχή του Ίτανου, δύο μικρά κομμάτια της περιοχής, και πέντε απομονωμένες τοποθεσίες (μια από τις οποίες είναι μια Μινωική βίλα που έχει ήδη καταστραφεί από μπουλντόζες). Δύο από τις αρχαίες περιοχές είναι σε λάθος σημεία στο χάρτη, και εικάζουμε ότι οι μελετητές δεν επισκέφτηκαν ποτέ την περιοχή. Ο προτεινόμενος δρόμος προς το εργοστάσιο αφαλάτωσης θα περάσει ακριβώς από μέσα από μια πολύ σπουδαία περιοχή, όπου είναι εύκολα ορατά θεμέλια αρχαίων σπιτιών. Το να απομονωθούν αυτές οι λίγες περιοχές για προστασία, πάντως, είναι τραγικά ανεπαρκές. Σχεδόν όλο το τοπίο είναι στην πραγματικότητα μια αρχαιολογική περιοχή. Τα χαρακτηριστικά του, αν και είναι απόλυτα ικανά να επιβιώσουν αν αφεθούν μόνα, είναι ευαίσθητα και καταστρέφονται εύκολα από το είδος των χωματουργικών έργων που συνοδεύουν αναπόφευκτα τις εμπορικές εκμεταλλεύσεις (http://webefa.efa.gr/prospection-itanos/).

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Δεν είμαστε αντίθετοι στην ανάπτυξη αυτή καθαυτή. Ένα τέτοιο έργο θα ήταν κατάλληλο στο σωστό μέρος, κοντά σε ένα υπάρχον θέρετρο όπου θα επιμήκυνε την περίοδο διακοπών και θα παρείχε πολύτιμη απασχόληση. Είναι άσκοπο και παράδοξο σε μια απόμερη γωνιά. Η βορειο-ανατολική Κρήτη χρειάζεται μόνο να αφεθεί μόνη, ή ίσως να αναπτυχθεί για πιο ευαίσθητο οικο-τουρισμό που θα κάνει διαθέσιμο το μοναδικό της τοπίο σ αυτούς που ενδιαφέρονται γι αυτό. Η βορειο-δυτική γωνιά της Κρήτης είναι μια άλλη περιοχή Φύση 2000 με έντονο ανάγλυφο, ενδημικά φυτά και αρχαιότητες. Αντί για γήπεδα γκολφ, ένα δίκτυο μονοπατιών με πινακίδες, που δείχνουν τι την κάνει μοναδική, έχει εγκατασταθεί. 

ΤΟ ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Υπάρχει μια άλλη ενοχλητική όψη. Η γη ανήκει στην Ιερά Μονή Παναγία η Ακρωτηριανή που έχει αφεθεί να παρακμάσει και τώρα έχει πολύ λίγους μοναχούς (και αυτονόητα πολύ λίγη ανάγκη για χρήματα). Οι γαίες του μοναστηριού είναι στη δικαιοδοσία του Παναγιοτάτου Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου του Α΄.

Η βορειο-ανατολική γωνιά της Κρήτης είναι ένα τέτοιο ξεχωριστό μέρος, επί του οποίου ο Πατριάρχης έχει πολύ μεγάλη δικαιοδοσία και επιρροή, που μέχρι τώρα δεν έχει χρησιμοποιήσει για να εμποδίσει την καταστροφή του.

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΗΣ

Προς: την Ελληνική κυβέρνηση και την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία

Εμείς που υπογράφουμε είμαστε ισχυρά αντίθετοι στην προτεινόμενη τουριστική ανάπτυξη του Κάβο Σίδερο από την Αγγλική Minoan Group και τη θυγατρική της Loyalward, σε συνεργασία με τον ηγούμενο της μονής Τοπλού. Η περιοχή έχει χαρακτηρισθεί σαν Περιοχή Ειδικής Προστασίας του δικτύου Φύση 2000 (SPA # GR4320006) μοναδικής περιβαλλοντικής και πολιτιστικής σημασίας για την Κρήτη και δεν θα πρέπει να μετατραπεί σε θέρετρο γκολφ. Φιλοξενεί την σχεδόν μοναδική όαση του φοινικόδασους Βάι, ενδημική χλωρίδα και πανίδα, και σημαντικά αρχαιολογικά ερείπια, τα οποία θα καταστραφούν ανεπιστρεπτί από ένα τέτοιο έργο.

Παρακαλώ δείτε την έκθεση γι αυτή την περιοχή στον διαδικτυακό τόπο του ΥΠΕΧΩΔΕ http://natura.minenv.gr/natura/server/user/biotopos_info.asp?siteCode=GR4320006
Επιπλέον, η βορειοανατολική γωνία της Κρήτης ήδη αντιμετωπίζει ετήσια προβλήματα έλλειψης νερού, καθιστώντας παράλογη την κατασκευή υδροβόρων γηπέδων γκολφ και δωματίων για 7000 διψασμένους ανθρώπους. Το προτεινόμενο εργοστάσιο αφαλάτωσης θα προκαλέσει περαιτέρω βλάβη καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος της περιοχής με ανεμογεννήτριες ή/και ηλιακούς συλλέκτες ή απαιτώντας πολύ μεγάλη ποσότητα ενέργειας που είναι σπάνια στην Κρήτη. Η διάθεση του αλμόλοιπου από το εργοστάσιο θα προκαλέσει πολύ σημαντική ρύπανση. Παρακαλούμε δείτε το πρόσφατο άρθρο στην The Guardian http://www.guardian.co.uk/environment/2008/mar/05/endangeredhabitats.endangeredspecies

Υπάρχει ακόμα χρόνος να κάνουμε τη διαφορά. Αν έχετε υποστηρίξει αυτό το έργο στο παρελθόν, παρακαλούμε ξανασκεφτείτε τη θέση σας. Παρακαλούμε μην επιτρέψετε να συμβεί μια τέτοια περιβαλλοντική και πολιτιστική καταστροφή. Πάρτε θέση εναντίον αυτής της επένδυσης. Διατηρήστε αυτό το μοναδικό τοπίο.

Ευχαριστούμε για το χρόνο σας να διαβάσετε αυτό το γράμμα.

DDr. Jennifer Moody
MacArthur Fellow
Environmental Archaeologist
Research Fellow, Department of Classics
University of Texas at Austin

Prof. Oliver Rackham
OBE, Fellow of the British Academy, Honorary Professor of Historical Ecology
Master of Corpus Christi College, Cambridge

Στη λίστα, μεταξύ άλλων, υπογράφουν ο αρχαιολόγος Alain Schnapp, υπεύθυνος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής που κάνει ανασκαφές στην Ίτανο, ο καθηγητής Ιστορίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Ιρλανδίας Colman Etchingham, καθηγητές Ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων, ιστορικοί, αρχαιολόγοι, οικολόγοι...

Τριακόσιοι περίπου πολίτες και οργανώσεις από την περιοχή και την υπόλοιπη Κρήτη έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της περιβαλλοντικής μελέτης. Η προσφυγή θα συζητηθεί στις 9 Μαΐου./span>

ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΝΤΟΥ!

ΠΑΓΚΡΗΤΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ "ΟΙΚΟΚΡΗΤΗ"

www.ecocrete.gr

Περισσότερες πληροφορίες
Από τον δικτυακό τόπο των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων της Κρήτης www.ecocrete.gr μπορείτε να αντλήσετε αρκετές πρόσφατες και παλαιότερες πληροφορίες για την υπόθεση και να ενημερωθείτε για τις θέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων. Δείτε χαρακτηριστικά:

Περιβαλλοντικός Σύλλογος Ιτάνου
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=groupsection&id=20&Itemid=91

Συντονιστική Επιτροπή Κινήσεων και Οικολογικών Ομάδων Επαρχίας Σητείας
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=20&id=319&Itemid=91

Οικολογική Ομάδα Σητείας / Κάβο Σίδερο
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=6&id=275&Itemid=32

Οικολογική Ομάδα Σητείας / Ημερίδα για τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις στην Ανατολική Κρήτη
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=6&id=276&Itemid=32

Δικτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων ΟΙΚΟΚΡΗΤΗ / Κάβο Σίδερο - Βάι
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=18&id=334&Itemid=89

Όχι από τους Οικολόγους Πράσινους στην επένδυση της Loyalward στο Κάβο Σίδερο
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=3974&Itemid=93