Κουζουλάδες : Οι λαοί της θάλασσας και η κατάρρευση της τάξης πραγμάτων στην ανατολική Μεσόγειο του 1200 π.κ.χ

26 Ιουνίου 2016

Οι λαοί της θάλασσας και η κατάρρευση της τάξης πραγμάτων στην ανατολική Μεσόγειο του 1200 π.κ.χ

Στα τέλη του 13ου π.κ.χ αιώνα τελείωσε απότομα μια εποχή ευημερίας και σχετικής σταθερότητας για την ανατολική Μεσόγειο. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η επιρροή της Αιγύπτου συρρικνώθηκε, η χιττική αυτοκρατορία καταστράφηκε ολοσχερώς, σε όλη την Ανατολή σημειώθηκαν εκτεταμένες καταστροφές πόλεων και στο Αιγαίο μαρτυρείται το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού. Τι προκάλεσε αυτές τις καταστροφές; Γιατί πολιτισμοί που είχαν αντέξει αμέτρητους κλυδωνισμούς διαλύθηκαν και κατέρρευσαν έτσι ξαφνικά; Οι μελετητές της αρχαίας ιστορίας επιρρίπτουν σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη στις πολεμοχαρείς ομάδες που οι Αιγύπτιοι αποκαλούσαν Λαούς της Θάλασσας

Οι Λαοί της Θάλασσας

Διαβάζουμε στην Παλαιά Διαθήκη ιδιαίτερα στα βιβλίο των Κριτών και των Βασιλειών για την ύπαρξη κάποιων άγνωστων σήμερα λαών οι οποίοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του ισραηλιτικού λαού. Οι Φιλισταίοι για παράδειγμα ήταν πολυάριθμοι και ισχυροί και τους απαντάμε έντονα στην ιστορία του Σαμψών και του Δαυίδ. Η συγκεκριμένη μελέτη θα προσπαθήσει να μας εξηγήσει λιτά και χωρίς πολλές λεπτομέρειες για το ποιοι ήταν οι λαοί αυτοί:

Στο τέλος της εποχής του Χαλκού δηλαδή περίπου το 1200 π.Χ δημιουργήθηκαν οικονομικές ανακατατάξεις και ταραχές στην τότε πανίσχυρη αυτοκρατορία των Χετταίων. Αυτό έδωσε έδαφος στην ανάπτυξη εισβολών των λεγομένων «λαών της θάλασσας».

Ποιοι είναι όμως αυτοί οι λαοί της θάλασσας;

«Στα ανάγλυφα της Μέντινετ Χαμπού οι Λαοί της Θάλασσας παρουσιάζονται ως εξής:

Οι Πελεσέτ (Prst), οι Τζεκέρ (Tk,r ), οι Ντενυέν (Dnn) και οι Βεσές (Wss) οι οποίοι φορούσαν περικεφαλαίες με φτερά. Παρόμοιες παραστάσεις υπάρχουν στα ευρήματα της Έγκωμης στην Κύπρο. Οι Σερντέν φορούσαν περικεφαλαίες με κέρατα, όμοιες με απεικονήσει που βρίσκουμε σε αγγεία της Μυκηναϊκής. Οι Σεκελές φορούσαν ταινίες στο μέτωπο, πανοπλίες με κοντές φούστες, και ήταν οπλισμένοι με στρογγυλές ασπίδες, δόρια και σπαθιά.

Από την ενδυμασία και τα πλοία τους αλλά και από επιγραφές που αναφέρουν πως οι «Λαοί της Θάλασσας», έκαναν επιθέσεις από νησιά, οι μελετητές συμπεραίνουν ότι ήταν διάφορα φύλα που είχαν συνάψει συμμαχίες, μεσογειακής προελεύσεως.

Ιδιαίτερα για τους Πελεσέτ (Φιλισταίοι, ) γνωρίζουμε τα εξής:

Οι Φιλισταίοι ήταν ένας απο τους Λαούς της θάλασσας. Περίπου το 1180 π.Χ κυριάρχησαν στην περιοχή της Χαναάν. Σε επιγραφές αιγυπτιακής ιερογλυφικής γραφής αναφέρεται το όνομα Πε-λε-σετ ανάμεσα στα άλλα φύλα των Λαών της θάλασσας και ταυτίζεται με τους Φιλισταίους.
Οι Φιλισταίοι ήταν λαός που κατοίκησαν στη γη της Παλαιστίνης. Έδωσαν το όνομά τους στην ομώνυμη περιοχή και θεωρούνται οι μακρινοί πρόγονοι των σημερινών Παλαιστινίων.

Οι Φιλισταίοι κατείχαν τις πόλεις Ασκελόν, Γάζα, Ασντόντ, Εκρόν και Γκαθ. Στη Βίβλο, μέσα απο τις ιστορίες του Σαμψών του Σαμουήλ και του Δαυίδ μαθαίνουμε για τις συγκρούσεις τους με τους Ισραηλίτες. Επίσης εικάζεται ότι κατείχαν το μονοπώλιο της επεξεργασίας σιδήρου, κάτι που φαίνεται και από την περιγραφή της πανοπλίας τους.
Οι πόλεις τους είχαν απο έναν βασιλιά (σερανίμ, στην εβραϊκή γλώσσα) και λειτουργούσαν αυτόνομα. Ωστόσο, σε πολέμους με τους Ισραηλίτες, συμμαχούσαν μεταξύ τους. Από το 732 π.Χ. τέθηκαν υπό την κυριαρχία των Ασσυρίων και στη συνέχεια όλων των υπόλοιπων λαών που κυριάρχησαν στην περιοχή.
Το όνομα Παλαιστίνη θεωρείται ότι προέρχεται από τους Φιλισταίους.
Σήμερα είναι γενικά αποδεκτό οτι οι Φιλισταίοι δεν ήταν αυτόχθων λαός της περιοχής. Ιστορικοί υποστηρίζουν οτι οι Φιλισταίοι ανήκαν στον συνασπισμό των Λαών της θάλασσας και ότι εγκαταστάθηκαν στη Χαναάν μετά από σειρά επιδρομών σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο.
Η γλώσσα τους πιθανότατα ανήκε στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια. Έχουν προταθεί ινδοευρωπαϊκές ετυμολογίες για το όνομα του πιο γνωστού Φιλισταίου, του Γολιάθ, σύμφωνα με ευρήματα στην πόλη Γκάθ όπως το λυδικό Αλυάττης ή το ελληνικό Καλεάδης.
Ο Παλαιστίνιος ηγέτης Γιασέρ Αραφάτ δήλωσε στην Αθήνα, στις 15 Δεκεμβρίου 1981:-Εμείς οι Παλαιστίνιοι καταγόμαστε από την Κρήτη. Φύγαμε από την Κρήτη και πήγαμε στην Παλαιστίνη. Ξαναγυρίσαμε στην Κρήτη και ξαναφύγαμε από την Κρήτη και ξαναπήγαμε και εγκατασταθήκαμε μονίμως στην Παλαιστίνη…» [1]
ο Ραμσής Γ' εξιστορεί την επίθεση που δέχτηκε η Αίγυπτος από λαούς της θάλασσας ως εξής:

«Οι Λαοί της Θάλασσας έκαναν συμμαχία και συνωμοτούν. Έχουν σκοπό να βάλουν στο χέρι όλα τα εδάφη της γης. Κανείς δεν μπορεί να τους αντιμετωπίσει. Των Χετταίων καταστράφηκαν ταυτόχρονα η Καντί (Κιλικία), η Καρχεμίς, η Αρζάβα και η Αλασγία. Το στρατόπεδό τους είναι κάπου στο Αμουρρού. Επιτίθενται και καταστρέφουν τα μέρη σαν να μην είχαν ποτέ υπάρξει. Ήρθαν, έβαλαν φωτιά και είπαν: "Εμπρός για την Αίγυπτο". Σύμμαχοί τους ήταν οι Πελεσέτ, οι Τζεκέρ, οι Σεκελές, οι Ντενυέν και οι Βεσές.»

Οι εισβολές αυτές των λαών έγιναν τόσο από ξηράς αλλά κυρίως από θάλασσας, συνεπώς οι λαοί αυτοί θα πρέπει να διέθεταν πέρα από ισχυρή στρατιωτική ισχύ και ισχυρές ναυτικές δυνάμεις.
Την ίδια χρονική περίοδο που λαμβάνουν χώρα οι εισβολές των «Λαών της Θάλασσας», έλαβε χώρα και ο Τρωικός πόλεμος.
Στον Τρωικό πόλεμο οι ναυτικές δυνάμεις των Αχαιών - Δαναών (Ελλήνων ) σύμφωνα με Θουκυδίδη αποτελούνταν από 1.200 πλοία. (Οι ναυτικές δυνάμεις περιγράφονται λεπτομερώς, στην β' Ραψωδία της Ιλιάδας ). Ο Ελληνικός στόλος αποτελούνταν από πλοία που προέρχονταν από 28 διαφορετικές περιοχές της Ελλάδος, από την στην Στερεά Ελλάδα έως την Κρήτη. Το σύνολο της εκστρατευτικής δύναμης είναι τεράστιο, καθώς υπολογίζεται σε 70.000 έως 130.000 άντρες. Είναι φυσικό λοιπόν κάποιος να συμπεράνει πως ένας τέτοιος στόλος θα μπορούσε άνετα να αποτελέσει απειλεί τόσο για την Αίγυπτο όσο και για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.