Κουζουλάδες : Ριμάδα κόρης και νιου

27 Ιανουαρίου 2016

Ριμάδα κόρης και νιου

Ριμάδα κόρης και νιού.

Ανωνύμου.

Κόρη και νιος δικάζεται από ’να παραθύρι

μια νύκτα ως οπό ’δωσεν τς αυγής το σημαντήρι·

ο νιότερος ζητά φιλί κι η κόρη δακτυλίδι,

κι ο νιος το δακτυλίδιν του της κόρης δεν το δίδει.

(1-4)

Όντεν ο κόρακας γενεί άσπρος σαν περιστέρι,

όντεν ιδείς ασπούργιτα να διώχνει το ξιφτέρι,

όντεν η θάλασσα σπαρθεί σιτάρι και κριθάρι,

όντεν ιδείς εις το βουνί να περπατεί το ψάρι,

όντεν ο σκύλος κι ο λαγός ποίσουν αδελφοσύνη

κι η γάτα με τον ποντικόν ποίσουν συντεκνοσύνη,

όντεν ο γάιδαρος γενεί άγγελος να πετάξει,

και ιδείς τον ήλιον τ’ ουρανού τη στράτα του ν’ αλλάξει,

όντεν ιδείς τς ασπάλαθους και να γενούν μερσίνη,

όντε γενούσιν οι μηλιές του λαγκαδίου σκίνοι,

όντεν ιδείς το πέλαγος ν’ αρχίσει ν’ αποφρύσσει,

τότες εμέν κι εσέν, κυρά, θέλουσιν ευλογήσει.

(7-18)

Κ’ η κόρη, ως ήτον προς αυτόν καμπόσο βαρεμένη,

εκάθετο και ’νίμενε κ’ ήτον εγνοιασμένη,

ότ’ ήτονε στον έρωτα του πόθου πλανεμένη,

και στης αγάπης την φιλιά ήτον πεδουκλωμένη

(37-40)

μη μου ζητήξεις μοναχά, αφέντρα μου, αρρεβώνα,

διατί γυρίζω ελεύθερος και θε να με σκλαβώσεις·

έχω καλλιά συζώντανον του Χάρου να με δώσεις

(72-74)

και συ ’σαι αστέρας λαμπιρός, νύκτα και την ημέρα.

Είσαι στα πλούτη θησαυρός, της εμορφίας η χάρη,

και πάσα νέος ορέγεται τέτοιαν κόρη να πάρει

(80-82)

Γιατί ποτέ τ’ αντρόγυνα δεν πέφτου ’ς μιαν καρδία,

μα σαν απομακρύνουσι, χάνουν την ερωτία·

σαν κάμουν ένα-δυο παιδιά, τον πόθον απαρνιώνται,

και την αγάπη σχαίνονται, τον έρωτα βαριώνται,

κι οπό ’ναι νιος και δεν πατεί στον έρωταν απάνω,

στη συντροφιά των ζωντανών εγώ δεν τόνε βάνω.

Ωσάν λαρδί κουρουπιαστό οκτώ χρονών ή δέκα

εδέτσι ’ναι στον άγουρον βλογητική γυναίκα.

(85-92)

Νέα κορούλα βρίσκεσαι, ερωτοπλουμισμένη,

σκόπησε ότι ο καιρός τα κάλλη σου μαραίνει·

ψύγει και συζαρώνει σε, σε γερατιά σε φέρνει,

ο θάνατος πλακώνει σε, και τότες τι κερδαίνεις;

(99-102)

Γη αγάπη έναι ζάχαρη, μέλι και γλυκορύζι,

και τα παδιά εκ τες μάνες τως ο έρωτας χωρίζει.

(109-110)

Μα συ δε μολογάς θεόν, μα θε να με ντροπιάσεις,

σύρε καλώς και μη θαρρείς ποτέ να με γελάσεις

(125-126)

Α βουληθείς να μ’ αρνηθείς, και να μ’ αλησμονήσεις,

εις την Τουρκίαν στα σίδερα πολλά ν’ αγανακτήσεις

Σε Τούρκικα σπαθιά βρεθείς, σε Κατελάνου χέρια·

τα κριάτα σου να κόφτουσι με δίστομα μαχαίρια

(163-166)

Ακούσετε γειτόνισσες, και συναναθροφές μου,

και σεις, κοράσια, ξεύρετε, οι ξένες και δικές μου·

αμέριμνα μη κάθεστε, τον ύπνον μη αγαπάτε,

τα μεσημέρια κείτεστε, τες νύκτες αγρυπνάτε

Διατάσσω σας και λέγω σας για το δικό μου βάρος,

γιατί ο ύπνος εις εμέ ήτον μεγάλος χάρος.

Τον πόθον είχα μέσα μου ωσάν ένα παιγνίδι·

τινός ουδέν επρόδιδα χωρίς το δακτυλίδι.

Μα στανικώς δυναστικώς ήλθε και πλάκωσέ με,

και τι ’θελ’ έκαμε σε με κ’ ύστερα ενέμπαιζέ με.

Λοιπόν οπόναι φρόνιμη, ας σφικτομανταλώνει,

διατί ο άνδρας την γυνή πάντα τήνε κομπώνει.

Σ’ βρύση νερό τρεχάμενο στα λόγια ’ν’ η γυναίκα·

πιστεύγω το σαν το γροικώ φράγκικα και ρωμαίικα.

Από πολλούς να βρεις τινα να την ευλογηθούσι,

μα πλέα ειν’ επίβουλοι οπού τη συγελούσι,

αρνούσι και τους όρκους τως, το θέλουσι να κάμου,

μον’ να χαρούν λίγον καιρόν στα ψόματα του γάμου.

Μη με κατηγορήσετε, γιατί σας τ’ ορμηνεύγω·

αφήν εμπήκα στο χορό, χρεία μόναι να χορεύγω

(179-198).

«Ριμάδα κόρης και νιού»,. Λίνος Πολίτης, Ποιητική Ανθολογία, Β΄. Μετά την Άλωση (15ος και 16ος αιώνας). «Δωδώνη».

ΡΙΜΑΔΑ ΚΟΡΗΣ ΚΑΙ ΝΙΟΥ

Ένα πραγματικό constrasto, δηλαδή διάλογος μεταξύ ενός νέου και μιας κοπέλας σε παράθυρο χωρίς το ονειρικό πλαίσιο, στο οποίο τοποθέτησε το δικό του contrasto ο Μαρίνος Φαλιέρος στο Ιστορία και Όνειρο, είναι το ποίημα που τιτλοφορείται Ριμάδα κόρης και νιου.

Παραδίδεται στο χειρόγραφο Ambr. gr. Y. 89 Sup. πριν από την Ιστορία και Όνειρο του Μαρίνου Φαλιέρου, καθώς και στον κώδικα Vind. Theol. gr. 244. Στα χειρόγραφα το κείμενο παραδίδεται χωρίς τη μνεία του ποιητή του. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι πρέπει να προέρχεται από τη γραφίδα του Μαρίνου Φαλιέρου. Εκτός από την παράδοση στο ίδιο χειρόγραφο μαζί με τα δικά του κείμενα, η μορφή, η γλώσσα και το θέμα του θυμίζουν τα κείμενα του Μαρίνου Φαλιέρου. Η έρευνα δεν έχει καταλήξει. Είτε πρόκειται για κείμενο του Μαρίνου Φαλιέρου, είτε για κείμενο που έγραψε κάποιος που τον μιμήθηκε.

Στα δύο χειρόγραφα το χειρόγραφο παραδίδεται σε δύο διαφορετικές διατυπώσεις. Πρόκειται για δύο παραλλαγές.

Η παραλλαγή του κώδικα Ambr. gr. Y. 89 Sup. είναι συντομότερη: 154 ομοικατάληκτοι στίχοι, βρίσκεται πολύ κοντά στο αρχικό χαμένο κείμενο του ποιητή. Η παραλλαγή του κώδικα Vind. Theol. gr. 244 έχει μεγαλύτερη έκταση: 198 ομοιοκατάληκτοι στίχοι. Στο τέλος του κειμένου στην παραλλαγή αυτή έχει προστεθεί μια ηθικοδιδακτικού περιεχομένου συμπλήρωση.

Το σύντομο ερωτικό ποίημα υπήρξε δημοφιλέστατο και διακινήθηκε και προφορικά. Από την προφορική παράδοσή του επιβίωσαν μέχρι το 19ο αι. δύο συντομευμένες αποσπασματικές παραλλαγές του, που κατεγράφησαν στην Κέρκυρα και την Κω.

Έχει χαρακτηριστεί ως «ένα από τα καλύτερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας» (A. van Gemert). «Εκτός από την αφηγηματική του χάρη και τη γνήσια δημοτική του έκφραση, το τραγούδι το χαρακτηρίζει και ένας αισθησιακός ρεαλισμός, που αντίστοιχό του βρίσκουμε σε μερικά δημοτικά τραγούδια της αγάπης και που δε χάνει ποτέ μια δροσιά και μια ευγένεια.» (Λ. Πολίτης).

ΠΗΓΗ στίχων :

Σπουδαστήριο Nέου Eλληνισμού

Eικόνες γυναικών στην πρώιμη κρητική ποίηση.

ΠΗΓΗ κειμένου :

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ