ΜΑΧΗ ΕΙΣ ΚΡΙΤΣΑΝ (Κεφάλαιον ΙΖ)
Η Κριτσά είναι χωρίον μεγάλο ,περιέχον 700 περίπου
οικογενείας, κείμενον εις την υπώρεια των Λασιθιωτών ορέων, και περί αυτό
εσυναθροίζοντο Έλληνες εξ όλων σχεδόν των ανατολικών επαρχιών, δια να
αντικρούσωσι την εξολοθρευτικήν του Αιγυπτίου αρχηγού ορμήν.Εκτός δε των οπλαρχηγών, τους οποίους ανεφέρομεν ότι ευρέθησαν κατά την Ιεράπυτνον,ελλείποντος μόνο ήδη,κατ'ατυχίαν του Ελληνικού αγώνος,του Νικολάου Ζερβού,είχον φθάσει ενταύθα και ο Ρουσάκης με Ανωγιανούς,Αυλοποταμίτας και Κνωσσίους,ο Αστρινός Χατζηδάκης με Γορτυνίους πολλούς,ο Μηνάς Μπαλάσης με Σφακιανούς τινας,Κωνσταντίνος Σαμπαθιανός,ο Ζαχαρίας Αποστολάκης,ο Γεώργιος Καπασακάλης με τους υπ'αυτούς στρατιώτες και άλλοι μικρότεροι οπλαρχηγοί εξ απωτέρων επαρχιών. Απετέλουν δ' όλοι αξιόμαχον στρατόν επέκεινα των τριών χιλιάδων ανδρών. Μετασκηνώσας λοιπόν τότε ο πολέμιος εις Καλόν χωρίον ονομαζόμενον,πλησίον Μινώας κείμενον, διενοείτο πόθεν ευκολώτερον να εκτοπίσει τους συναθροισθέντας αντιπάλους του. Διότι δεν ήλπιζον ότι με τόσην καταστροφήν ήθελεν εύρει του λοιπού αντίστασίν τινα. Ισχυρός δε με τόσον στρατόν και στρατηγός ενταυτώ απεφάσισε να επιτεθή κατ'εκείνων, διαιρέσας εις δύο σώματα τον στρατόν.Και το μεν διέταξεν, εκ πέντε χιλιάδων περίπου πεζών συνιστάμενον, να διέλθη δια του προς ανατολάς της Κριτσάς επί λόφου υψηλού περί ημισείας περίπου ώραν κειμένου χωρίου Κρούστα λεγομένου,επι σκοπώ να καταλάβωσι τα όπισθεν σχεδόν των Ελλήνων των εις την Κριτσάν,αυτός σε με όλον το ιππικόν, εκ χιλίων περίπου ανδρών, και το λοιπόν πεζικόν ώρμησε ταυτοχρόνως δια να τους προσβάλη απ'έμπροσθεν. Διό και ήλπιζε τότε όχι μόνο θέλει κερδίσει νίκην λαμπράν, αλλά θέλει επιφέρει και τον γενικόν όλεθρον των εναντίων του.
Συλλογισμένοι βεβαίως επρόσμενον και οι Έλληνες κατ'εκείνην
την ημέραν την προσβολήν, χωρίς όμως ν' απελπισθώσιν, αλλ' επιστηριζόμενοι
μάλλον εις τας οχυρωτέρας θέσεις των, διηρέθησαν ταυτοχρόνως και αυτοί.Οθεν
μέρος μεν αντεμάχοντο με πολλήν καρτερίαν και γενναιότητα κατ' αυτού του Χασάν,
όστις έπιπτε και εφώρμα μανιωδώς με το ιππικόν μάλιστα κατ' αυτών, μέρος
δ'ωσαύτως εναντίον των από Κούσταν επερχομένων. Πεισματώδης διήρκεσεν εκ της
πρωίας σχεδόν μέχρι νυκτός η μάχη, και εξορμήσεις ενθουσιώδεις συχναί εγίνοντο
με βροντώδεις αλαλαγμούς εξ αμφοτέρων των μερών.
Ολίγιστοι δε κατά πολλών επιτιθέμενοι εξ ευθέτων θέσεων,τους
κατηνάγκαζον να οπισθοδρομώσι με φθοράν.Εφόνευσαν τότε ίππους μάλιστα και
ιππείς, και μετ' αυτών πέντε ανωτέρους αξιωματικούς επιμόνως εφορμώντας, ωσαύτως
και πεζούς πολλούς και από τους ερχομένους εκ της κρούστας και από τους
αναβαίνοντας μετά του Χασάν.Βλέποντες,δε ότι δεν ηδύναντο να προχωρήσωσιν εξ
αμφοτέρων των μερών,ειμή δια μεγάλης και ακαταλογίστου φθοράς, και τότε
δυσκόλως, ήρχισαν να επανακάμπτωσι, καθ' όσον ενύκτονε κατ' ολίγον. Διότι
εφοβούντο να κάμωσιν εν ημέρα τοιαύτην στροφήν,δια να επιτεθώσιν κατ' αυτών
σφοδρότεροι οι πολέμιοί των.Απέτυχε λοιπόν τότε ο Αλβανός από του να κατορθώση
οτι διενοείτο,διό και στραφείς εσκήνωσε πάλιν εις Καλόν Χωρίον, όπου ήτο και
πρότερον,αφού απώλεσε την ημέραν εκείνην υπέρ τους 150,εφονεύθησαν δε και εκ
των Ελλήνων τότε 9,και
επληγώθησαν περίπου 20.Οι Ελληνες όμως τότε καίτοι νικώντες
εγκατέλιπον εν νυκτί την οχυράν θέσιν της Κριτσάς,είτε διότι δεν είχον τα προς
τροφήν αναγκαία εις το να (διανκαρτρήσωσιν), είτε διότι εφοβήθησαν κατά την
επιούσαν βαρυτέραν επίθεσιν.
Ανέλπιστον εφάνη εις τον Χασάν πασάν ότε έμαθε την ακόλουθον
ημέραν, αφού εξημέρωσεν, οτι οι Ελληνες αφήκαν την θέσιν της Κριτσάς, πράγμα το
οποίο ουδόλως επίστευεν, υποπτεύων κατ' αρχάς τούτο ως απάτην. Αφού όμως
επείσθη περί τούτου, απέστειλε περί μεσημβρίαν όλον το ιππικόν και κατέστρεψε
μανιωδώς το χωρίον εξ ολοκλήρου δια πυρός, ευκολύνας ούτω την διάβασίν του επι
τα πρόσω. Και έπειτα επανέκαμψεν εντεύθεν, σκηνώσας πάλιν περί το Κάτω Χωρίον
επι δεκαπέντε σχεδόν ημέρας. Αλλότι δεν κατόρθωσε πρότερον με την αιματηράν
εκείνην μάχην της Κασταμονίσσης κατά του ορεινοτάτου Λασιτίου, έφερεν ήδη εις
πέρας δια της καταστροφής της Κριτσάς. Ουδέν λοιπόν είναι ανεπίτευκτον εις τον
επιμελώς και δια πάσης θυσίας ζητούντα να επιτύχη του σκοπού του. Αξιοι δε
ελεεινολογίας και θρήνου
είναι οσοι δυνάμενοι να σωθώσι δεν έχουσι την εμπειρίαν του
να προλάβωσι κακόν γενικόν εις τον τόπον των.
Ενώ λοιπόν στρατοπεύδευεν εις το ειρημένον χωρίον ο Χασάν,
καιροφυλακτήσας εν τω μεταξύ απέλυσε το ιππικόν και το πλείστον του πεζικού. Ανέβησαν
δ'αιφνιδίως ούτοι απο το στένωμα πάλιν του Καθαρού, το οποίον αν οι Ελληνες
προνοούντες έθεταν φρουράν εις κατάλληλα μέρη και αγρυπνούσαν ως εικός επ' αυτήν,
ήτο αδύνατο να πατηθή. Εισελάσαντες δ'εκείθεν οι εχθροί σχεδόν αμαχητί εις
Λασίθι, κατέλαυσαν και κατερήμωσαν άπαντα τα χωρία του, εθανάτωσαν τότε πολλούς
και ηχμαλώτισαν γυναίκας, παιδιά και απολέμους άνδρας πλεόν των
400.Κυριεύσαντες τότε πάμπολα ζώα ,τα οποία είχον επισωρευθή εκεί,και
λαφυραγωγήσαντες άπειρα άλλα είδη, απανήλθον εν θριάμβω εις τας σκηνάς των.
Δεν έμενε λοιπόν άλλο του λοιπού εμπόδιον εις τον έμπειρον
στρατάρχην Αλβανόν. Οθεν και με αθρόον τον στρατόν του εκείθεν έπειτα εισέβαλεν
ακωλύτως δια της Κριτσάς και εις την επαρχίαν της Μινώας ή Μιραμπέλου,
κατέκαυσε τότε και ταύτης τα χωρία, έθυσεν, απώλεσεν, ηχμαλώτισε και ενταύθα
περί τας χιλίας χριστιανικάς ψυχάς, σκηνώσας περί την κωμόπολιν της Καινούριον
ονομαζομένην, ανέσκαψε δε τότε και τον οδωδότα νεκρόν του Νικολάου Ζερβού, και
διέταξε να πυροβολήσωσιν ασεβώς κατ 'αυτού.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως