Κουζουλάδες : Περί Τουρκοκρητικών η δράση τους το 1922

21 Ιανουαρίου 2016

Περί Τουρκοκρητικών η δράση τους το 1922

Η στρατολόγηση πολλών Τουρκοκρητών στο Σύνδεσμο Εφέδρων

Αξιωματικών από τον τότε Βαλή Σμύρνης Νουρεντίν Πασά, που το 1922 πρωτοστάτησε στη δολοφονία του Χρυσοστόμου Σμύρνης, τους συνέδεσε με τη δράση των Νεοτούρκων καθώς και των ομάδων των "τσετών". Μαγνησία, Σώκια, Κουσάντασι, Μούγλα, Κιουλούκι... χάρη στη δράση αυτή απέβησαν κέντρα του αντιχριστιανικού κινήματος, ιδίως μετά το 1912, όταν η Κρήτη προσαρτήθηκε στην Ελλάδα και η Τουρκική Κυβέρνηση τους χαρακτήρισε επίσημα "πληγέντες". Το βέβαιο λοιπόν είναι πως την προσάρτηση της Κρήτης την πλήρωσε ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας με άφθονο αίμα.

Οι βρακοφόροι Τουρκοκρήτες που το 1919, κάτω από τα πλατάνια της πλατείας Τιρκιλικ στη Σμύρνη, υποδέχτηκαν σαν θεό τους τον Κρητικό βουλευτή Μιχ. Μακράκη (απεσταλμένο από τον Ελευθ. Βενιζέλο) και τον άκουσαν να τους συμβουλεύει να μην παρασύρονται από το Συνδικάτο των Νεοτούρκων και να μείνουν αμέτοχοι σε όσα συμβούν, ερευνητέο είναι το πώς σκέφτηκαν και έδρασαν κατά τη διάρκεια της Ελληνικής κατοχής. Πάντως στο στρατό που αποβιβάστηκε σε λίγο στη Σμύρνη θα αναγνώρισαν και παλιούς αντιπάλους τους να υπηρετούν στο 8ο Σύνταγμα Κρητών, ίσως όμως και φίλους και συγγενείς. Επίσης γνωστή τους ήταν και η σκαιά προσωπικότητα τον Υπάτού Αρμοστή Σμύρνης Α. Στεργιάδη, έμπιστου τον Ελ. Βενιζέλου, συνεργάτη τον απ' τον καιρό τον Θέρισου, που έσπευσε να επανδρώσει τις οικονομικές και διοικητικές υπηρεσίες της Αρμοστείας Σμύρνης κατά προτίμηση με Κρήτες (Αρχείο Ροδά). Όπως είναι γνωστό, η Σύμβαση Ανταλλαγής του 1923 περιέλαβε και τους υπόλοιπούς μουσουλμάνους Κρήτες οι οποίοι μετεγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία. Δεν μας είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός τους αλλά άγνωστος είναι κι ο αριθμός των προσφύγων μικρασιατών πού σύμφωνα με την εν λόγω Σύμβαση εγκαταστάθηκαν κι αποκαταστάθηκαν αντίστοιχα στην Κρήτη. Η Κοινωνία των Εθνών στην επίσημη έκθεσή της τον 1926 βεβαιώνει ότι στην Κρήτη τελικά εγκαταστάθηκαν μόνο 4000 οικογένειες προσφύγων, κυρίως στην περιοχή Χανίων, κοντά στην πόλη. Ο αριθμός αυτός είναι οπωσδήποτε δυσανάλογα μικρός σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των Τουρκοκρητών πού αποχώρησαν από το νησί από το 1897 μέχρι το 1923. Αυτό σημαίνει ότι από τις ιδιοκτησίες που εγκαταλείφθηκαν από αυτούς, ένα μικρό μόνο ποσοστό αποδόθηκε ως ανταλλάξιμη περιουσία στους Μικρασιάτες. „Ορθόν αληθεί αει“.