Οι αμπελουργοί βλέποντας τα
εισοδήματά τους να αυξάνονται από την πώληση της "ξανθιάς" εκρίζωναν
όλο και περισσότερες εκτάσεις με ταχτά αλλά και οινάμπελα και φύτευαν
σουλτανίνα. Η "ξανθιά" έκανε την "επέλασή" της,
"εξαφανίζοντας" από την Κρήτη ακόμα και παραδοσιακές ποικιλίες
οινοστάφυλων όπως αθήρι και θραψαθήρι. Στην επιλογή της σουλτανίνας, σύμφωνα με
πολλούς, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η υποβάθμιση της ποικιλιακής σύνθεσης του
κρητικού αμπελώνα, ο οποίος μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να
"συνέρχεται" από το "σοκ".
Η σουλτανίνα απέδιδε λίγο
μετά τον πόλεμο υψηλά εισοδήματα στους παραγωγούς. Αγρότες με 30-50 στρέμματα
σταφιδάμπελα έχτιζαν μέσα σε ένα χρόνο σπίτι στο παιδί τους ή αγόραζαν οικόπεδο
"στη χώρα", συνήθως το Ηράκλειο. (Εκεί έχουν βρει στέγη τώρα πολλά
παιδιά σταφιδοπαραγωγών που επέλεξαν διάφορα επαγγέλματα και αστικοποιήθηκαν).
Τα σταφιδεργοστάσια αναβαθμίστηκαν και δημιουργήθηκαν καινούργια. Όλο και
περισσότερα ήταν τα φορτία με το προϊόν στα λιμάνια της Κρήτης. Οι
συνεταιρισμοί των σταφιδοπαραγωγικών περιοχών (Μαλεβύζι, Μονοφάτσι κ.ά.)
έκτισαν κτίρια κάλυψης άνω των 500 τ.μ. για την αποθήκευση της σταφίδας. (Τα
περισσότερα από τα κτίρια αυτά σήμερα δεν αξιοποιούνται). Κι όταν οι αγρότες
πουλούσαν το προϊόν τους, οι έμποροι στις πόλεις προμηθεύονταν εμπορεύματα και
"έτριβαν τα χέρια" τους.
Ιστορικά συλλαλητήρια
Το σταφιδικό ζήτημα
"έδωσε" όμως και τα μεγαλύτερα συλλαλητήρια που έχουν γίνει στην
Κρήτη. Όταν οι τιμές της σταφίδας μειώνονταν οι σταφιδοπαραγωγοί κατέβαιναν σε
χιλιάδες στο Ηράκλειο και απαιτούσαν να αυξηθεί "η τιμή ασφαλείας".
Ένα από τα μεγαλύτερα έγινε τον Ιούλιο του 1962 έξω από το νεοκλασικό κτίριο
της Νομαρχίας, με επεισόδια και τραυματισμούς.(Το τελευταίο συλλαλητήριο για το
σταφιδικό έγινε το Σεπτέμβριο του 1991, όταν το κτίριο της Νομαρχίας παραδόθηκε
στις φλόγες)
Η αρχή του τέλους…
Οι πρώτοι κλυδωνισμοί στη
"βασιλεία" της "ξανθιάς" άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του
1970 με την έναρξη της φυλλοξήρας στην πεδιάδα της Μεσαράς. Οι γεωπόνοι και οι
αμπελουργοί "ξόρκιζαν" το "κακό" με… ψεκασμούς στα πόδια
των ανθρώπων και των ζώων, στις ρόδες των αυτοκινήτων που περνούσαν τα νοητά
σύνορα μεταξύ της Μεσαράς και του Μονοφατσίου (γύρω από την αρχαία Γόρτυνα).
Του κάκου όμως… Η "κατάρα" εξαπλώθηκε!
Μία - μία περιοχή της Κρήτης
παραδινόταν στη δίνη της φυλλοξήρας. Σιγά - σιγά, στις δεκαετίες του ΄70 και
του ΄80, το τοπίο άλλαζε… Οι καταπράσινοι κάμποι και τα βουνά, γίνονταν καφέ…
Οι αγρότες εκρίζωναν πικραμένοι τα αμπέλια τους και γεμάτοι προσδοκίες άκουγαν
τις υποσχέσεις γεωπόνων, εμπόρων φυτωριακού υλικού και κυρίως του κράτους, για
σωστή αναμπέλωση. Υποσχέσεις που έμειναν στα λόγια. Άρρωστα φυτά σουλτανίνας,
κυρίως με αμερικανικά υποκείμενα, διαδέχθηκαν τα ανθεκτικά αμπέλια της Κρήτης.
Αμπελώνες που κληρονόμησαν τα παιδιά από τους γονείς τους (είχαν περάσει δύο
γενιές πια από τότε που έφθασε στην Κρήτη η σουλτανίνα) αντικαταστάθηκαν από
αμπέλια που σε 5-6 χρόνια ήταν άχρηστα…
…και η κατάρρευση….
Πολλοί ήταν οι αγρότες που
φύτεψαν ελαιόδεντρα, αφού έβλεπαν τα παιδιά τους να μην ακολουθούν τα δικά τους
χνάρια. Οι ελαιώνες δεν "απαιτούν" τη φροντίδα των αμπελιών και τα
παιδιά είχαν επιλέξει άλλα επαγγέλματα.
Από τα στατιστικά στοιχεία
του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης φαίνεται ξεκάθαρα η πτώση της παραγωγής στα
μέσα της δεκαετίας του ΄70 και η ανάκαμψη στη συνέχεια, μετά την αναμπέλωση,
στις αρχές της δεκαετίας του ΄80. Ήταν όταν είχαν αναμπελωθεί τα αμπέλια της
Μεσαράς (όπου κτύπησε πρώτα η φυλλοξήρα) και άρχισαν να αποδίδουν.
Στη συνέχεια όμως ήρθαν οι
επιδοτήσεις. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 καταργήθηκαν η συγκέντρωση της
σταφίδας από τους συνεταιρισμούς και η τιμή ασφαλείας. Ξεκίνησε ο πρώτος
κανονισμός της σταφίδας που περιλάμβανε τη στρεμματική ενίσχυση. Οι τιμές του
προϊόντος άρχισαν να πέφτουν συγκριτικά με το κόστος παραγωγής.
Η παρακμή
Ο κανονισμός της σταφίδας
άλλαξε το 1991. Και τότε άρχισε η περίοδος της παρακμής. Οι αγροτικές
οργανώσεις, (ΚΣΟΣ, Ενώσεις), είχαν προειδοποιήσει, ότι ο νέος κανονισμός θα
ήταν η "ταφόπλακα" του προϊόντος. Και όπως αποδείχθηκε, είχαν δίκιο…
Το Σεπτέμβριο του 1991 έγινε
το συλλαλητήριο στη Νομαρχία Ηρακλείου, που κατέληξε στην καταστροφή του
κτιρίου, με μοναδικό αίτημα να μην ισχύσει ο κανονισμός της σταφίδας. Αλλά
ίσχυσε… Όλο και μειωνόταν (βάσει κανονισμού) η λεγόμενη "τιμή
εισόδου" της τούρκικης και της ιρανικής σουλτανίνας στην ευρωπαϊκή αγορά,
σε επίπεδα που δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί η Κρήτη. Οι τιμές παραγωγού
μειώνονταν διαρκώς, ορισμένες περιοχές εγκατέλειψαν το προϊόν όπως της Σητείας
και γλίτωσαν. Άλλες όμως, όπως του Ηρακλείου, παρέμειναν, με "μαγνήτη"
τη στρεμματική ενίσχυση. Ορισμένοι "αετονύχηδες" παρέδιδαν… μαθήματα
στους σταφιδοπαραγωγούς πώς να εισπράττουν τη στρεμματική ενίσχυση χωρίς να
παράγουν σταφίδα με τη χρήση εικονικών τιμολογίων.
Πουλώντας τιμολόγια ορισμένοι
πλούτισαν, καθώς εισέπρατταν το μερίδιό τους από τη στρεμματική, κάνοντας
πολλούς αγρότες να περιμένουν ολόκληρα 24ωρα έξω από τα οινοποιεία για να
παραδώσουν σε εξευτελιστικές τιμές νωπή σουλτανίνα. Οι αγρότες παρήγαγαν ένα
προϊόν "με το ζόρι". Όσο κι αν είναι υψηλή η ενίσχυση, όταν το προϊόν
δεν έχει τιμή, οι παραγωγοί δεν αποζημιώνονται…
Οι αμπελουργοί άρχισαν να
"μισούν" το προϊόν τους, όπως χαρακτηριστικά έλεγαν οι γεωπόνοι στις
συσκέψεις. Το μισούσαν με το ίδιο πάθος με το οποίο στο παρελθόν το λάτρευαν.
Άνθρωποι που ανατράφηκαν μέσα σε σταφιδάμπελα, δεν ήθελαν πια να τα βλέπουν!!
Η ελπίδα
Η παραγωγή σταφίδας στην Κρήτη,
έχει πια μειωθεί στο ελάχιστο…
Οι νέοι ετεροεπαγγελματίες
που κληρονόμησαν τα αμπέλια, για να τα εκριζώσουν και να φυτέψουν μουρέλα.
Οι ηλικιωμένοι για να πουλούν
τη σουλτανίνα νωπή στα οινοποιεία.
Κάποιοι νέοι αγρότες με σκοπό
να παράγουν επιτέλους "λίγη και καλή" σταφίδα, ολοκληρωμένης
καταπολέμησης ή βιολογική αλλά και για να διαθέτουν στην αγορά πιστοποιημένα
επιτραπέζια σταφύλια.
Και ορισμένοι άλλοι, για να
αναπτύξουν νέες καλλιέργειες, όπως συκιές, τρούφα, σαλιγκαροτροφία και ό,τι
άλλο τους… κατέβει στο κεφάλι, αφού προς το παρόν δεν υπάρχει κεντρικός
σχεδιασμός.
Όλοι τώρα περιμένουν τη
μελέτη του ΤΕΙ Κρήτης και τους νέους εφαρμοστικούς κανονισμούς της Ε.Ε.
"μπας και δουν φως στο βάθος του τούνελ".
ΠΗΓΗ
Σχετικά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως