Οι Τέσσερις Μάρτυρες και η μάχη στο Κακό Ρυάκι.

Οι Τέσσερις Μάρτυρες (Αγγελής, Μανουήλ, Γεώργιος, Νικόλαος) ήταν από τις Μέλαμπες. Το επώνυμό τους ήταν Βλατάκης και, όταν ο ένας πρόγονός τους άλλαξε θρήσκευμα, πήρε το επώνυμο Ρετζέπ(ης).

Οι Τέσσερις Μάρτυρες από τις Μέλαμπες. Μαρτύρησαν στο Ρέθυμνο στις 28/10/1824

Πιθανόν να άλλαξε θρήσκευμα ο προπάππους τους (που πρέπει να είχε πάρει μέρος στην επανάσταση του Δασκολογιάννη το 1770) (Γρυντάκης 2005 σελ.51) για να σώσει τη ζωή τη δική του και της οικογένειάς του, μετά τις φοβερές διώξεις που έκαμαν οι Τούρκοι μετά την καταστολή της επανάστασης, όχι μόνο στα Σφακιά αλλά και στην επαρχία Αγίου Βασιλείου (Δετοράκης 359-360), σύνορο των Σφακίων. Οι διώξεις επεκτάθηκαν και στη Μεσαρά που συνορεύει με την περιοχή που μας απασχολεί. Οι απόγονοι εκείνου ήταν φανερά μουσουλμάνοι και κρυφά χριστιανοί. Παράλληλα με τα τουρκικά ονόματα είχαν, στην επικοινωνία τους με τους χριστιανούς των Μελάμπων, χριστιανικά ονόματα. 

Ο Αγγελής και ο Μανουήλ ήταν αδέρφια. Ο Γεώργιος και ο Νικόλαος ήταν πρώτα ξαδέρφια μεταξύ τους και δεύτερα ξαδέρφια με τον Αγγελή και Μανουήλ. (Σταματάκης 2005, σελ. 48). Όλοι ήταν παντρεμένοι φανερά με τα μουσουλμανικά έθιμα και μυστικά με χριστιανικό γάμο. 

Από συνδυασμό γεγονότων-στοιχείων και χρονικών περιορισμών που διέσωσε η προφορική παράδοση, μπορεί να βγει αβίαστα το συμπέρασμα ότι εκείνοι οι τέσσερις Μελαμπιανοί κρυπτοχριστιανοί πήραν μέρος στη μάχη, ζωής ή θανάτου, στο Κακό Ρυάκι, στην πανστρατιά όλων των κατοίκων των Μελάμπων και των γύρω χωριών.

Σύμφωνα με την παράδοση, μετά τη μάχη κρύφτηκαν επί ένα έτος σε σπήλαιο ασφαλές και απόμερο (σε απόσταση δύο ωρών πεζοπορία ή πέντε περίπου χιλιόμετρα σε νοητή ευθεία) από τις Μέλαμπες, στην περιοχή Τειχίδα (περιφέρειας Ορνές) για να χαθούν τα ίχνη τους (Πελαντάκης,2004). Ας σημειωθεί ότι κανέναν άλλον από όσους πήραν μέρος και μάλιστα διακρίθηκαν στη μάχη (Φουτοδάσκαλος, Ασουμανής, Μπαργιάτης, Τρουλλινός) δεν καταδίωξαν για τη συμμετοχή και δράση του στην ίδια μάχη. Οι Τούρκοι πήγαν «συστημένοι» να αναζητήσουν τους τέσσερις αποκλειστικά. Υπενθυμίζω ότι αυτή η περίοδος είναι ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή για τους Κρητικούς επαναστάτες. Η βαθμιαία εξάπλωση των Τουρκοαιγυπτιακών στρατευμάτων στην Κρήτη φέρνει σε δύσκολη θέση την επανάσταση, η οποία αντέχει και με διακυμάνσεις διατηρείται. 

Οι τέσσερις Μελαμπιανοί δεν είχαν λόγο να κρυφτούν, αν δεν υπήρχε αιτία και μάλιστα πολύ σοβαρή. Μόνο τέτοια αιτία μπορούσε να τους κάνει να κρυφτούν, όχι από τους χριστιανούς αλλά από τους μουσουλμάνους (Τούρκους) και Τουρκοαιγύπτιους που αποβιβάστηκαν στην Κρήτη το Μάη του 1822 για να βοηθήσουν στην κατάπνιξη της επανάστασης. Αυτή η αιτία ήταν το «θανάσιμο σφάλμα» τους να δηλώσουν έμπρακτα και απροκάλυπτα ότι τάσσονται με τους χριστιανούς για την αντιμετώπιση των Τούρκων του Χάνιαλη στο Κακό Ρυάκι. Αφού, λοιπόν, πήραν το μέρος των χριστιανών αυτή την κρίσιμη στιγμή και πολέμησαν τους μουσουλμάνους, σήμαινε ότι απαρνήθηκαν τον Αλλάχ. Και «το μόνο ασυγχώρητο αμάρτημα για τους μουσουλμάνους είναι η άρνηση του Ισλάμ. Ενώ τα άλλα αμαρτήματα μπορούν να συγχωρηθούν από τον φιλεύσπλαχνο Αλλάχ, αυτό επιφέρει την καταδίκη στην κόλαση», σύμφωνα με το Κοράνι (Πεπονάκης, 80).

Εικάζομε, κατά την Αριστοτελική αρχή «το εικός και το αναγκαίον [1]» ότι οι τέσσερις Ρετζέπ-Βλατάκηδες διαπίστωσαν ότι ήταν αδύνατον να μην τους αναζητήσουν οι Τούρκοι, επειδή και «καλοθελητές» υπήρχαν σε αυτή την ιδιαίτερα ανώμαλη και ρευστή εποχή και το «αμάρτημά» τους ήταν θανάσιμο. Πράγματι οι Τούρκοι αναζήτησαν επίμονα και ανυποχώρητα τους τέσσερις κρυπτοχριστιανούς για να τους τιμωρήσουν. Εκείνοι κρύφτηκαν στο παραπάνω σπήλαιο επί ένα έτος. Τρόφιμα και εφόδια τους έδινε ο ιδιοκτήτης της περιοχής εκείνης, Πετρακάκης από την Κρύα Βρύση που υποσχέθηκε να τους βοηθά όσο θέλουν. Τελικά αναγκάστηκαν να παρουσιαστούν στον πασά του Ρεθύμνου το 1823, όταν πληροφορήθηκαν ότι οι Τούρκοι θα σκότωναν όλους τους συγγενείς τους, που ζούσαν στις Μέλαμπες, αν δεν εμφανιζόταν αυτοί οι τέσσερις. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση φυλακίστηκαν επί 11 μήνες στο Ρέθυμνο και, ύστερα από την ομολογία τους ότι είναι χριστιανοί και δεν θέλουν να αλλαξοπιστήσουν για να επιζήσουν (Παπαδάκις 1980 σελ.261) εκτελέστηκαν με αποκεφαλισμό στο Ρέθυμνο στις 28 Οκτωβρίου 1824. Είναι οι Τέσσερις Μάρτυρες από τις Μέλαμπες (Οι Άγιοι Τέσσερις Νεομάρτυρες του Ρεθέμνους, σελ. 9).

Σημειώσεις

[1] Κατά το εικός = όπως είναι φυσικό, λογικό, σύμφωνο με τη λογική, με τη φύση και την αλήθεια των πραγμάτων. Κατά το αναγκαίον= σύμφωνα με την ηθική και αισθητική αναγκαιότητα κατά την οποία γίνεται κάτι ως αναγκαία συνέπεια πάθους, συναισθήματος, πράξεως. Κατά των Αριστοτέλη αυτό ισχύει και στην τέχνη και στη ζωή. Ειδικότερα ισχύει στην τραγωδία (τραγικές καταστάσεις της ζωής). Και ήταν τραγωδία η ζωή των τεσσάρων κρυπτοχριστιανών με κάθαρση την αγιοποίησή τους μετά των αποκεφαλισμό τους.

ΠΗΓΗ

http://www.enosipreveli.gr/maxikakoriaki.html