Μάχη του Βάμου, Μάιος 1896 (ημερολόγιον Ιωσήφ Λεκανίδη)

Νικόλαος Ξεν Γρυλλάκης ιστορικά γεγονότα του Αποκόρωνα από το βιβλίο ημερολόγιον του Ιωσήφ Λεκανίδη, Γενικού Γραμματέα της Απελευθερωτικής Επανάστασης της Κρήτης του 1895-1898. 

Μάχη Βάμου,Μάιος 1896

Επιστολή του ήρωος Παπά Μαλέκου-Εγγραφο προς Βουλευτάς

Ο Βάμος είναι εις το μέσον περίπου της επαρχίας Αποκορώνου, από το1868 ειναι πρωτεύουσα του νομού Σφακίων εχει Πρωτοδικείον, Κακουργοδικείον, Ειρηνοδικείον, Λογιστήριον, και σχολεία. Είναι επί υψώματος επικλινούς εκ Νότου προς Βορράν. Σύγκειται εκ του κυρίως Βάμου,και των συνοικιών, Κανδυλιανά, Τσικολιανάκαι Μαμουνιανά

Οχυρώσεις

Στο υψηλότερον μέρος, προς Νότο, ίσταται το λαμπρόν Διοικητήριον εστραμένον προς ανατολάς με την ημισέληνον έμπροσθεν. Σ΄αυτό έχουσιν εγκατασταθεί άπασαι αι αρχαί και στρατωνίζονται υπερ των 1200 στρατιώται. Εχειορυχθεί δεξαμενή γιά νερό όλο τον΄χρόνο γιά τις ανάγκες περίπου 2000 ατόμων και των αναγκαίων αυτοίς κτηνών.

Ολα αυτά κατασκευάσθησαν το 1863 υπό του Σάββα Πασά. Ταύτα επυρπόλησαν οι επαναστάτες το 1878, όμως ο Μαχμούτ Πασσάς τα επισκεύασε το 1892. Νότια του Διοικητηρίου στο ύψωμα Ανυφαντή που δεσπόζει των Βρυσών, αλλά και ανατολικότερον έχουν οχυρώσεις γιά να αποκρουσθούν οι επιθέσεις των χριστιανών από τα γύρω χωριά. Ανάλογες οχυρωσεις υπάρχουν προς το μέρος και των άλλων χριστιανικών χωρίων, Φρέ, Αρμένων, Καλυβών, Γαβαλοχωρίου,κτλ

Εννοείται οτι η θέσις αύτητων Βαμιανών εξηνάγκασεν αυτούς να γείνωσι εκ των καλλιτέρων τεχνιτών του πολέμου, διαπρέπουν μεταξύ αυτών οι Μαλέκηδες, ο Φλεμετοκόλης, τινές Καλλιγιάννηδες και Γαλάνηδες, οι Μπολάκηδες, οι Λιματζίδες και ο Νικ. Καραβάνος. Κανένα ‘αλλον χωρίον πλην αυτού και του Τσιβαρά δεν έχουσιν καταστραφεί συχνότερον και περισσότερον

Η πολιορκία του Βάμου

«Στις αρχές Μαίου η Επιτροπή συνεδριάζει εις Νίππο Αποκορώνου, όπου πληροφορούμεθα ότι οι Επίσκοποι Κυδωνίας και Αποκορώνου Νικηφόρος και ΚΙσσάμου και Σελίνου, Δωρόθεος έρχονται προς συνάντησιν μας. Πράγματι ήλθον οι Επίσκοποι και κατέλυσαν εις την οικίαν Ελευθ.Χριστουλάκη σε λίγο άρχονται αι κωδωνοκρουσίαι αγγέλουσαι την Συνέλευσιν των συναθροισθέντων,εις την αυλήν του εν μέσω χωρίου Ναού

Οι Επίσκοποι λαμβάνοντες διαδοχικώς και επανειλημμένως τον λόγον παρακινούσιν ημάς όπως διαλυθώμεν διότι άλλως η Τουρκική Κυβέρνησις δεν συγκαλεί την Βουλή και δεν παραχωρεί τίποτα εις τον τόπον. Εχουσιν δε εντολήν του Οικουμενικού Πατριάρχου να παρακαλέσωσιν ημάς να διαλυθώμεν.

Εξέρχομαι και βλέπω τον λαόν εις άκρον ερεθισμένον Οι Παππά Μαλέκος και Καλογερής κραυγάζοντες θέλουσιν να φονευθεί ο Επίσκοπος Νικηφόρος ως προδότης τους αποτρέπω συμφωνούντες οτι από σήμερον άρχονται αι εχθροπραξίες

Τα μέλη της Επιτροπής αναχωρούν, με τους ομοχώριους των για την πολιορκία του Βάμου. Εγώ παραλαβών τους Αλικαμπιώτας,σπέυδω διά Λιτσάρδαν και από εκεί, όπως πάντοτε κάνουν οι Αλικαμπιώτες, να κτυπίσωμεν τον Τούρκικο στρατό του Βάμου και ούτως αρχίσωμεν την από πολλού μελετωμένην πολιορκίαν Ο Βάμος έχει κυκλωθεί πανταχώθεν Αλλά και οι τολμηρότεροι κάτοικοι του, υπό τον Παππά Μαλέκον δημιουργούν αντιπερισπασμόν καταλαμβάνοντες οικίας στην συνοικίαν Τσικολιανά, ως και τον νέον οικοδομούμενον Ναόν του χωρίου. Ολες οι θέσεις των χριστιανών ενισχύονται συνεχώςκαι καθιστούν δύσκολον την θέσιν των πολιορκουμένων. Εντός του χωρίου γίνονται μάχαι πεισματώδεις, έχουν εισέλθει σ΄αυτό χριστιανοί και έχουν καταλάβει οικίας έναντι του Διοικητηρίου Τας επομένας ημέρας αι θέσεις μας ενισχύονται συνεχώς υπό οπλιτών εκ των επαρχιών, Αποκορώνου, Σφακίων, Κυδωνίας και Ρεθύμνης. Πληροφορούμεθα ότι ο Παππά Μαλέκος μετά των ανδρών του κατέλαβεν το αρτοποιείον του Τούρκικου στρατού και κατέσχεν τονάρτον αυτού όχι μια αλλά δύο φοράς

Αι μάχαι κατά των πολιορκουμένων είναι λυσσώδεις σε όλας τις διευθύνσεις, κατά του Διοικητηριου βάλουν και Σελιανοί, λικοτιναριανοί, Καλαμιτσιανοί, και πολλοί άλλοι προστρέξαντες Αποκορωνιώτες ,οι εν αυτώ Τούρκοι κλονίζονται και ζητούσιν βοήθεια διά της σάλπιγγος. Ενθαρρυνθέντες δε, δεν ακούει τις άλλο τι παρά :

απάνωτων μωρέ!!.

Σε λίγο έρχεται είδησις περί ελεύσεως εις Καλύβας νέου Τούρκικου στρατού,Αλβανών και εντοπίων Οθωμανών υπό τον Χουσείν Μπάτρη και Αλβανού αρχηγού της χωροφυλακής Εμήν Πασσά. Σφοδραι μάχες γίνονται στον Τσιβαράν και απεκρούσθησαν οι αποπειραθέντες γιά ενίσχυσιν Τούρκοι.

Την έφοδον των Τούρκων βοηθώσιν το φρούριο Ιτζεδίν δια τοπομαχικού πυροβόλου ο άνωθεν αυτού Πύργος δια πεδινού πυροβόλου και εν πολεμικόν παρά ταις Καλύβες κατά των θέσεων των ημετέρων δια μεγάλων τηλεβόλων

Η πολιορκία εξακολουθεί επίμονος μετά τον εφοδιασμόν μας με εννέα κιβώτια φυσιγγιων σταλέντων εξ΄Αθηνών . Βεβαιούμεθα ότι οι εις Βάμον πολιορκούμενοι ανέρχονται εις 1200 στρατιώτας ,50 Αλβανοί χωροφύλακες και πολλοί πολιτικοί υπάλληλοι Μέχρι σήμερον έχουν αφιχθεί εις Καλύβες 1250 στρατιώτες προπάντων Βεγγάζιοι, ενώ οι πολιορκούντες τον Βάμον δεν υπερβαίνουν τους 1500.

Ο κανονιοβολισμός εξακολουθεί εξ ΄ενός πολεμικού, τας βολάς διευθύνουσιν κατά των χωρίων Πλάκας καιΤσιβαρά Πολλοί των επαναστατών εχουσιν εισέλθει εντός του χωρίου και μαζί με τους άνδρες του Παππά Μαλέκο μάχονται κατά των Τούρκων. Οι πολιορκούμενοι Τούρκοι δεικνύουσιν σημεία στενοχωρίας και κοπώσεως. Ευρίσκομαι σε υψηλόν σημείον απ΄όπου είναι ορατά όλα τα σημεία της μάχης. Οι ημέτεροι καταδιώκουν εκ του πλησίων τους Τούρκους εις την δημοσίαν οδόν Χανίων-Βάμου ερχόμενοι μετ΄αυτών πολλάκις εις χείρας.

Απώλειες.

Μετά την λήξιν των μαχών επανέρχομαι εις την οικογένειαν μου και πληροφορούμαι οτι εφονευθησαν οι:

Σταυρ.Γρύλλος, Γεώρ Αποστολάκης, Σταύρ Μπικουβάρης, Χρισ Κατσούλη,και άλλα 15 ακόμα άτομα, τα περισσότερα εξ, Αποκορώνου.

Οι κώδωνες των εκκλησιών, Αλικάμπου, Εμπροσνέρου, Βαφέ, Νίππους, Φρέ και όλων των χωρίων του Αποκόρωνα ηχούν πενθίμως, αφ΄ετέρου βλέπω μαύρον καπνόν αναθρώσκοντα εισέτι εκ των ερειπίων του Βάμου και σπαράσσεται η καρδία μου. Εν γένει η σήμερον ημέρα φαίνεται εις εμέ μαύρη και ότι κατ΄αυτήν το παν κατακαλύπτει βαρύ πένθος

Αι απώλειαι των Τούρκων είναι πολύ πλείονες, καθ΄ά με βεβαιούσιν, ευρέθησαν εις τα πέριξ του Βάμου και μέχρι Τσιβαράν 207 πτώματα

Υπολογίζομεν ότι οι ημέτεροι θα έλαβον ως λάφυρα 300 όπλα Μαρτίνι,263 σκηνές, 200 σάκκους αλεύρων,ορύζης, σακχάρεως και οσπρίων,100 δοχεά εκ λευκοσιδήρου πλήρη βουτύρου, ενδύματα κτλ

Στο κείμενο που   ακολούθησε  λέξεις η φράσεις μεταφέρονται αυτούσιες και άλλες διατυπώνονται στη καθομιλουμένη.

Το βιβλίο βρίσκεται στη Δανειστική Βιβλιοθήκη του Αλικάμπου γιά κάθε ενδιαφερόμενο μελετητή

Είμαστε ευγνώμονες στον Ιωσήφ Λεκανίδη και γιά το ημερολόγιον του διότι δεν θα υπήρχεν ιστορία , αν δεν υπήρχεν από γεννιάς εις γεννεά μετάδοσις των όσων είδε και έπραξε εκάστη τούτων..

14/2/2009

Νικ. Ξεν. Γρυλλάκης

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση από http://alikampos.blogspot.gr/

http://alikampos.blogspot.gr/2009/02/blog-post_15.html