Δερβίσηδες και δερβίσικοι τεκέδες στην Κρήτη

(Η  Κρήτη τα χρόνια των Οθωμανών)  

Δερβίσηδες και δερβίσικοι τεκέδες στην Κρήτη τα χρόνια των Οθομανων.

Οι τεκέδες (μοναστήρια) ήταν κέντρα έντονου θρησκευτικού βίου των Μουσουλμάνων. Σ’ αυτούς διέμεναν οπαδοί των διαφόρων μυστικιστικών δογμάτων του Μωαμεθανισμού, κυρίως δερβίσηδες αλλά και Τούρκοι λαϊκοί, οι οποίοι κατηχούνταν από τους Σεΐχηδες (τους προϊστάμενους των τεκέδων).

Στην Κρήτη υπήρχαν δεκαεπτά συνολικά μοναστήρια δερβισών. Όλοι οι τεκέδες είχαν στην κατοχή τους κτήματα βακουφικά, από τα οποία εισέπρατταν ορισμένους φόρους. Μεγάλο μέρος των εσόδων τους αποτελούσαν, επίσης , οι εισφορές των οπαδών τους. Οι Μεβλεβήδες ανήκουν στις κυριότερες από τις 35αιρέσεις της Μουσουλμανικής θρησκείας. Στους τεκέδες της μπορούσε να βρει στέγη και τροφή κάθε οδοιπόρος οποιασδήποτε θρησκείας.

Ο τεκές των Μεβλεβήδων στα Χανιά

Οι Μεβλεβήδες πιστεύουν πως ο τεκές τους συμβολίζει το σύμπαν. Στις ιδιαίτερες τελετές τους, ο προϊστάμενος του τεκέ, έχει τον τίτλο του Σεΐχη και συμβολίζει τον ήλιο. Οι δερβίσηδες (μοναχοί) χορεύουν ρυθμικά, με απόλυτα καθορισμένες κινήσεις, με ορισμένα βήματα περιστροφικά, γύρω από τον Σεΐχη (ήλιο) παριστάνοντας, με τις κινήσεις του χορού αυτού, τους πλανήτες που περιστρέφονταν γύρω από τον ήλιο.  
Τα μυστικιστικά τάγματα του Ισλάμ

Δερβίσηδες προηγούμενοι σε πορεία Οθωμανικών στρατευμάτων

Το Τέμενος του «Βελή Πασά» στο Ρέθυμνο

Το Τέμενος του Μασταμπά ή του «Βελή Πασά», όπως αλλιώς ονομάζεται, αποτελεί ένα μνημείο ιδιαίτερης ιστορικής αξίας. Υποστηρίζεται ότι χτίστηκε στα ερείπια του Καθολικού Ναού του Αγίου Ονουφρίου μετά την κατάκτηση του Ρεθύμνου από τους Οθωμανούς το 1946. Το τέμενος περιβαλλόταν από ισλαμικό μοναστήρι, ενώ η αυλή και ο κήπος του ήταν γεμάτοι με αρωματικά φυτά. Στον χώρο φιλοξενήθηκε το 1700 ο Γάλλος περιηγητής Tournefort, ο οποίος έδωσε μια εντυπωσιακή περιγραφή του μνημείου και των βοτάνων του, ενώ ο   Εβλιγιά Τσελεμπί (Evliya Çelebi, 1611 - περίπου 1684) που ήρθε λίγο πριν την Άλωση της Κρήτης περίπου το 1669 είχε παρομοιάσει τον περιβάλλοντα χώρο του τζαμιού ως επίγειο παράδεισο.

 «Ο χώρος είναι από μόνος του ένα μνημείο, είναι ένα παλιό Μουσουλμανικό Μοναστήρι, Τοσκανικού ρυθμού,  το μοναδικό στο Ρέθυμνο. Ιδιαίτερο είναι και το γεγονός ότι το Τέμενος  έχει εννέα θόλους, δεν υπάρχουν στο Ρέθυμνο εννέα θόλοι σε άλλο τζαμί, ενώ ο μιναρές του είναι ο πιο παλιός στην πόλη, ανεγέρθη το 1780 και δεν έχει αναστηλωθεί ποτέ. Τα κελιά των μοναχών, τα οποία βρίσκονται σε κυματοειδή μορφή, είναι πολύ χαρακτηριστικά και το ηγουμενείο,  δημιουργούν αυτό το μοναδικό σύνολο. Υπάρχουν διάσπαρτες στους χώρους του μνημείου διαφορές επιτύμβιες στήλες με πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες.για το μοναστήρι..Μέσα από αυτές τις επιγραφές έχουμε μάθει ότι αρχικά ήταν ένα μοναστήρι του τάγματος των Καδηρίδων μοναχών και στη συνέχεια πέρασε στο Τάγματων Μπεκτασήδων. Ο Βελή πασάς που είναι και ο ιδρυτής του μοναστηριού και του χώρου ήταν επιφανής Τούρκος και στην ιεραρχία αμέσως μετά τον πορθητή του Ρεθύμνου, του Γαζή Χουσεΐν».
περιγράφεται από τους περιηγητές και έχει καταγραφεί από πολύ παλιά,. Το μοναστήρι φτιάχτηκε λίγο πριν την άλωση του Ρεθύμνου από τους Τούρκους, δηλαδή 1646. Πιθανολογείται ότι φτιάχτηκε από τα ερείπια κάποιων εκκλησιών για αυτό και κάποια μέλη του είναι χριστιανικά. Τέτοιο παράδειγμα είναι το κεντρικό θύρωμα που φαίνεται να κατασκευάστηκε για άλλη χρήση αρχικά και στη συνέχεια μεταφέρθηκε από εκεί που βρισκόταν και ενσωματώθηκε στο Τέμενος., είναι θύρωμα
Σήμερα  στο Τέμενος φιλοξενείται .το Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου.

 ΠΗΓΗ 
Βλαχοπούλου  Αγγελική - Αντώνης Αναστασόπουλος   

«Δερβίσηδες και δερβίσικοι τεκέδες στην Κρήτη». (pdf)

http://www.antonisanastasopoulos.eu/Publications/Anastasopoulos2005iii.pdf

http://www.archive.gr/news.php?readmore=5

http://users.sch.gr/psaroudak/SYNENT1.htm

http://istoria.gr/nov01/3.htm 

http://www.rethnea.gr/article.aspx?id=2418