Πύλη Μακάσι

Στοά «Μακάσι» την ονόμαζαν οι Τούρκοι, που σημαίνει «κλειδούχος
Η πύλη Μακάσι αποτελεί τμήμα της ενετικής οχύρωσης της πόλης του Ηρακλείου. Πρόκειται για μία στοά αποκλειστικά στρατιωτικού χαρακτήρα, που οδηγούσε μέσω ενός επιμήκους θολοσκεπούς διαδρόμου μήκους 110 μ στον ανοικτό χώρο της ανατολικής χαμηλής πλατείας του προμαχώνα Μαρτινέγκο.

Η στοά Μακάσι, που βρίσκεται κάτω από τον Προμαχώνα Μαρτινένγκο (Τάφος Καζαντζάκη) είναι μια από τις πολλές στρατιωτικές στοές του ενετικού οχυρωματικού περιβόλου που εξυπηρετούσε αποκλειστικά στη διακίνηση των στρατιωτών από το εσωτερικό της πόλης προς τον ανοιχτό χώρο της χαμηλής πλατείας του αντίστοιχου προμαχώνα όπου τοποθετούνταν τα κανόνια που προστάτευαν τον απέναντι προμαχώνα και την αντίστοιχη τάφρο.
Η πρόσοψη της στοάς προς την πλευρά της πόλης (οδό Νικ. Πλαστήρα), ήταν ιδιαίτερα επιμελημένη και σήμερα έχει καταστραφεί.
Στα χρόνια του Β Παγκόσμιου Πόλεμου ο χώρος αυτός μετατράπηκε σε μια ανήλια φυλακή. Χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί για να φυλακιστούν αιχμάλωτοι σε συνθήκες απάνθρωπες που μόνο με τη φαντασία μας μπορούμε να αναπλάσουμε και να νιώσουμε την αγωνία, τον πόνο και την απελπισία των φυλακισμένων που εκεί μέσα περίμεναν μόνο το θάνατο” .
Η στοά χρησιμοποιήθηκε από τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα ως χώρος κράτησης αιχμαλώτων στο μεγάλο μπλόκο της Κρήτης το 15-7-1943.

Στο χώρο αυτό συγκεντρώθηκαν οι συλληφθέντες από όλη την Κρήτη όπου μετά από ολιγοήμερη παραμονή τους μεταφέρθηκαν ατμοπλοϊκώς με το ιταλικό πλοίο MADONNA στον Πειραιά, στις φυλακές Βούρλων Δραπετσώνας.
Από εκεί με το ίδιο πλοίο μεταφέρθηκαν στην Θεσσαλονίκη και μέσω Βουλγαρίας, με τρένο στο ΖΕΜΟΥΝ της Γιουγκοσλαβίας.Μετά από παραμονή 3 μηνών περίπου, ένας μεγάλος αριθμός αιχμαλώτων μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Mauthausen (4-11-1943).  Μία άλλη ομάδα συλληφθέντων Εβραίων  Ιταλών αιχμαλώτων και Κρητικών  από όλη την Κρήτη κρατήθηκαν στο Μακάσι από τις 8-5-1944 έως τις 8-6-1944, οπότε και τους επιβίβασαν στο πλοίο ΤΑΝΑΙΣ, για να μεταφερθούν στον Πειραιά. Ανοιχτά του Αιγαίου Πελάγους το πλοίο βυθίστηκε από τορπίλη. 

 Η πύλη Μακάσι, η στοά ήταν για πολλά χρόνια σχεδόν άγνωστη στο κοινό του Ηρακλείου, κλειστή και εγκαταλελειμμένη.
Σήμερα ο χώρος της στοάς που διαμορφώθηκε είναι μήκους 40μ. και θα χρησιμοποιηθεί ως Μουσείο μνήμης και ιστορίας της πόλης του Ηρακλείου, αφού στο συγκεκριμένο χώρο είχαν φυλακισθεί αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.