16 Ιουνίου 2016

Κυπρο-μινωική γραφή

Η γραφή στην Κύπρο
Προϊστορική εποχή
Η γραφή εμφανίζεται στην Κύπρο γύρω στο 1500 π.Χ., δηλαδή σε μια περίοδο κατά την οποία οι έντονες οικονομικές και εμπορικές δραστηριότητες δημιουργούν αυξημένες ανάγκες γραφειοκρατικής διαχείρισης. Το πρωιμότερο σύστημα γραφής ήταν συλλαβικό (κάθε σύμβολο αντιστοιχούσε είτε σε ένα φωνήεν είτε σε συνδυασμό φωνήεντος και συμφώνου) και παρουσίαζε σημαντικές ομοιότητες με τη Μινωική. Γραμμική Α. Κατά πάσα πιθανότητα εισήχθη από την Κρήτη και προσαρμόστηκε στις ανάγκες της αρχαίας κυπριακής γλώσσας.
Η γραφή αυτή αποκαλείται Κυπρο-μινωική αλλά, όπως και η Γραμμική Α, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμη. Πήλινες πινακίδες με κείμενα σε Κυπρο-μινωική γραφή έχουν βρεθεί τόσο στην Έγκωμη όσο και στην Ουγκαρίτ της Συρίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι χρησίμευαν τόσο στη διοίκηση όσο και στις εμπορικές ανταλλαγές. Κυπρο-μινωικά σύμβολα χαράζονταν επίσης πάνω σε πήλινους κυλίνδρους (επίσης διοικητικής χρήσης), αντικείμενα από μέταλλο και ελεφαντόδοντο καθώς και σε πήλινα σφαιρίδια αβέβαιης χρήσης.
Ιστορικοί χρόνοι
Η Κυπρο-μινωική γραφή παρέμεινε σε χρήση μέχρι τα μέσα του 12ου αι. π.Χ. Σταδιακά αντικαταστάθηκε από τη λεγόμενη Κυπρο-συλλαβική γραφή (γνωστή και ως Κυπριακό συλλαβάριο), η οποία αποτελούσε μια μείξη της Κυπρο-μινωικής με στοιχεία της μυκηναϊκής Γραμμικής Β. Τα πρωιμότερα δείγματα Κυπρο-συλλαβικής γραφής χρονολογούνται στον 11ο αι. π.Χ., φαίνεται όμως ότι η χρήση της γενικεύθηκε μόνον κατά την Κυπρο-Αρχαϊκή περίοδο. Το νέο σύστημα γραφής χρησιμοποιείτο για την απόδοση κειμένων τόσο στην ελληνική όσο και στην ετεοκυπριακή, δηλαδή την αρχαία γλώσσα των κατοίκων της Κύπρου πριν από την άφιξη ελληνόφωνων πληθυσμών (Μυκηναίων) στο νησί στα τέλη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Η Κυπρο-συλλαβική γραφή αποκρυπτογραφήθηκε τη δεκαετία του 1870 από τον Βρετανό ασσυριολόγο George Smith με τη βοήθεια μιας δίγλωσσης επιγραφής γραμμένη σε φοινικικά και ελληνικά με κυπρο-συλλαβικούς χαρακτήρες. Οι επιγραφές σε ετεοκυπριακή γλώσσα παραμένουν αινιγματικές. Αντίθετα οι επιγραφές που αποδίδουν ελληνικά κείμενα έχουν αναγνωσθεί και μαρτυρούν ότι η ελληνική διάλεκτος που ομιλείτο στο νησί παρουσίαζε ομοιότητες με την αρχαϊζουσα διάλεκτο της Αρκαδίας στην Πελοπόννησο. Για το λόγο αυτό αποκαλείται και Αρκαδο-Κυπριακή.
Η Κυπρο-συλλαβική γραφή παρέμεινε σε χρήση έως τον 3ο αι. π.Χ., όταν και επικράτησε οριστικά το ελληνικό αλφάβητο, που είχε εισαχθεί στο νησί ήδη από τον 5ο αι. π.Χ.
Στην Κύπρο, όμως, χρησιμοποιήθηκαν και άλλα είδη γραφής για την απόδοση κειμένων σε άλλες γλώσσες πλην της ελληνικής και της ετεοκυπριακής. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλές φοινικικές επιγραφές, γεγονός που εξηγείται από την έντονη παρουσία Φοινίκων στην Κύπρο ήδη από τον 9ο αι. π.Χ. Επίσης έχουν βρεθεί ασσυριακές πινακίδες σφηνοειδούς γραφής και επιγραφές σε αιγυπτικά ιερογλυφικά από την Αρχαϊκή περίοδο, καθώς και λατινικές επιγραφές από τη Ρωμαϊκή περίοδο.

Νίκος Παπαδημητρίου
Επιμελητής, ΜΤΚ

Επιλεγμένη βιβλιογραφία

-               Baurain Cl. – Bonnet C. – Krings V. (επιμ.) 1991: Phoenikeia Grammata: Lire et écrire en Méditerranée (Namur)
-               Chadwick J. 1987: Linear B and Related Scripts (London)
-               Karageorghis V. – Masson E. (επιμ.) 1988: The History of the Greek Language in Cyprus. Proceedings of an International Symposium Sponsored by the Pierides Foundation, Larnaka September 8-13, 1986 (Nicosia)
-               Masson E. 1971: Studies in Cypro-Minoan Scripts. Part 1. Études de vingt-six boules d'argile inscrites trouvées à Enkomi et Hala Sultan Tekke, Studies in Mediterranean Archaeology 31 :1 (Göteborg).
-               Masson E. 1983: Les inscriptions chypriotes syllabiques: recueil, critique e commenté (Paris)
-               Mittford T.B. 1971: The Inscriptions of Kourion (Philadelphia)
-               Mittford T.B. – Nicolaou I. 1974: The Greek and Latin Inscriptions from Salamis (Nicosia)
-               Nicolaou I. 1971: Cypriot Inscribed Stones (Nicosia)
-               Nicolaou I. 1991: “Inscriptions from the necropolis of Amathus”, στο Karageorghis V. – Picard O. – Tytgat Chr. (επιμ.), La necropole d’Amathonte: Tombs 110-385 (Nicosia)
ΠΗΓΗ
Αναδημοσίευση από


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Μην πυροβολείτε ασκόπως