Η δεύτερη πολιτισμική και θρησκευτική μετάβαση της πρώην ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 1453 καθόρισε εν καιρό, για άλλη μια φορά την τύχη της Κρήτης. Είναι η σειρά του χριστιανισμού που αντικατέστησε τις αρχαίες θρησκείες κατά την πρώτη οικουμενική σύνοδο, να αντικατασταθεί τώρα από το Ισλάμ σαν επίσημη θρησκεία του μορφώματος και η σειρά της ελληνίζουσας επίσημης διαλέκτου που αντικατέστησε σταδιακά τα λατινικά, να αντικατασταθεί τώρα από την τουρκική γλώσσα.
Η ανατολική εκκλησία δεν θα κατακτήσει πολιτισμικά τους λαούς της ανατολής όπως ίσως ήλπιζε από το παράδειγμα της δυτικής ρωμαϊκής εκκλησίας επί των Γότθων, των Νορμανδών και των άλλων λαών του βορά. Η ανατολική εκκλησία θα χάσει το συντριπτικό ποσοστό του ποιμνίου της στην περιοχή ήδη από τον πρώτο αιώνα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης στην οποία ήταν σύμφωνη και αρωγός[76]. Ενώ η εξέγερση του Μοργιά την ίδια χρονιά, μαρτυρά την αφόρητη διακυβέρνηση από τις έκφυλες πια κεφαλές της κάποτε ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Ο Γεώργιος Φραντζής στο χρονικό της άλωσης της Κωνσταντινούπολης[77] δείχνει τους Κρήτες ως τους τελευταίους που εγκατέλειψαν τον αγώνα με αναγνώριση μάλιστα των προσπαθειών τους από τους Τούρκους.
Όταν μπήκαν οι εχθροί στην Πόλη, έδιωξαν τους Χριστιανούς που είχαν απομείνει στα τείχη με τηλεβόλα, βέλη, ακόντια και πέτρες. Έτσι έγιναν κύριοι ολόκληρης της Κωνσταντινούπολης, εκτός των πύργων του Βασιλείου του Λέοντος και του Αλεξίου, τους οποίους κρατούσαν ναύτες από την Κρήτη που πολέμησαν από τις 6 μέχρι τις 8 το απόγευμα και σκότωσαν πολλούς Τούρκους, δεν ήθελαν να παραδοθούν, έλεγαν ότι προτιμούσαν να πεθάνουν. Κάποιος Τούρκος ειδοποίησε το Σουλτάνο για την ηρωική άμυνά κι εκείνος συμφώνησε να τους επιτρέψει να φύγουν με το πλοίο και όλα τα πράγματα που είχαν μαζί τους
Οι Οθωμανοί στο περιστατικό αυτό φαίνεται να επιβραβεύουν την αυτοθυσία στην μάχη ακόμα και όταν πρόκειται για τον αντίπαλο, ενώ αντίθετα φαίνεται να μην εκτιμούν την δειλία και την προδοσία ακόμα και όταν είναι προς όφελος τους όπως στην περίπτωση του βυζαντινού στρατηγού Λουκά Νοταρά που ενώ συνέδραμε τους τούρκους εκ των έσω κατά την άλωση, τελικά αποκεφαλίστηκε, και η οικογένεια του ατιμάστικε.
Ο μεγάλος Κρητικός πόλεμος 1644
Tο πολλαπλά εκφυλισμένο πλέον πρώην ανατολικό Ρωμαϊκό και τώρα Οθωμανικό κράτος, επιτίθεται μαζικά στο νησί της Κρήτης. Εώς το 1669 θα πέσουν νεκροί στην Κρητική ύπαιθρο 70.000 αμυνόμενοι από την προέλαση του οθωμανικού στρατού, στην πλειοψηφία άμαχος πληθυσμός της Κρήτης.[78]. Οι ορθόδοξοι ιερείς ακριβώς όπως συνέβη και στην Κωνσταντινούπολη το 1453[76], καλλιεργούσαν πνεύμα ηττοπάθειας στους πιστούς υπέρ των τούρκων πριν και κατά την διάρκεια του πολέμου, καθώς ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης σαν αξίωμα υπόκεινται και υπηρετεί, όπως συμφωνήθηκε απο 1453 ως και σήμερα, την εκάστοτε οθωμανική-τουρκική αρχή.Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης πολλοί κληρικοί και λόγιοι από την πόλη πέρασαν ή εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη, όπως Ιανός Λάσκαρης, Μιχαήλος Αποστόλης, η οικογένεια των Πατελλάρων και άλλοι, οι οποίοι αποτέλεσαν μέσω του πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, τον τούρκικο δάκτυλο στο νησί έως και την οριστική πτώση του Χάνδακα. Η δημοκρατία της Βενετίας από το 1453 είχε απαγορέψει στον υψηλόβαθμο ορθόδοξο κλήρο να ασκεί καθήκοντα στην Κρήτη, εξαιτίας της στάσης του κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης[79][76], επέτρεπε όμως στον χαμηλόβαθμο κλήρο να τηρεί τα μυστήρια μεγάλου μέρους Κρητών, καθώς μετά την πρώτη λεηλασία του Χάνδακα από τον Νικηφόρο Φωκά το 961 είχε γίνει εκτεταμένος προσηλυτισμός στο νησί από τους ορθόδοξους, βλέπε Νίκων ο Μετανοείτε[80]. Ο οποίος χαμηλόβαθμος κλήρος τελικά χειραγώγησε τον λαό και υπονόμευσε τον αγώνα προς όφελος των Τούρκων.
Το 1646 με την κατάληψη του Ρεθύμνου από τους Οθωμανούς και ενώ ο πόλεμος μαίνονταν έξω από τα τείχη του Χάνδακα, ο Νεόφυτος Πατελλάρος, ο πρώτος ορθόδοξος μητροπολίτης Κρήτης αναλάμβανε καθήκοντα υπό την προστασία των τούρκων και ο χαμηλόβαθμος ορθόδοξος κλήρος της Κρήτης λάμβανε 30 χρόνια απαλλαγή από τον κεφαλικό φόρο των άπιστων (Jizya) από την οθωμανική αρχή, σαν ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που προσέφερε στην αυτοκρατορία, αποτρέποντας μεγάλη μερίδα Κρητών να λάβει μέρος στο πόλεμο με τους δυτικούς συμμάχους[79]. Σύγχρονοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι αν η στάση των Κρητών ήταν μαζικά υπέρ των δυτικών, η έκβαση του πολέμου θα ήταν πολύ διαφορετική, δεδομένου ότι τα οθωμανικά στρατεύματα πολλές φορές κατά την εκστρατεία στην Κρήτη βρέθηκαν σε οριακό σημείο, όμως δεν αντιμετώπισαν σημαντική, ή ακόμα και καθόλου αντίσταση εκτός των φρουρίων[81][82].
Ωστόσο υπήρξαν και περιπτώσεις που διασώζει το ενετικό αρχείο, όπου χαμηλόβαθμος ορθόδοξος κλήρος αρνήθηκε την εύνοια των τούρκων. Όπως ο Χανιώτης αγιογράφος Φιλόθεος Σκούφος και οι 34 μοναχοί υπό την καθοδήγηση του που έλαβαν μέρος στην υπεράσπιση της πόλης των Χανίων κατά την πρώτη απόβαση των τούρκων στην Κρήτη. Μη έχοντας θέση μετά την μάχη στο νέο καθεστώς κατέφυγε στην Βενετία[83].
ΠΗΓΗ
Αναδημοσίευση αποσπάσματος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως