16 Νοεμβρίου 2016

Αι Σφαγαί Σητείας 1897

Οι σφαγές του Λασιθίου το 1897 ήταν μια σφαγή των Μουσουλμάνων πολιτών το 1897 στο νομό Λασίθιου της ανατολικής Κρήτης. Πάνω από 850 ή περίπου 1.000 άτομα δολοφονήθηκαν.

Αι Σφαγαί Σητείας 1897

Οπού το αίμα ταλλουνού χύνει και δε δειλίαται
Και των παιδιών του θα χυθεί και μη παραπονάται,
Θεού βουλή εγίνηκε, θεού δικαιοσύνη’
εί δε κ’ εγίνη άδικο, Εκείνος θα το κρίνει,

Πρόκειται για μικρό σε μέγεθος βιβλίο και στην ουσία του είναι η δημοσίευση ενός ποιήματος από άγνωστο συγγραφέα, με μόνα γνωστά στοιχεία του το μονόγραμμά του Χ.Χ. και την πληροφορία ότι ο ποιητής ήταν από τη Σητεία. Τα στοιχεία αυτά λαμβάνουμε από τον τίτλο, όμως το όνομα του ποιητή μας το ομολογεί μετά από αρκετό καιρό ο Εμμανουήλ Αγγελάκις στο δεύτερο τόμο των Σητειακών όπου αναφέρει την αποστολή όλων των στοιχείων για την επανάσταση στον Νικόλαο Παπαδάκη.

Έχουμε ήδη αναφέρει ότι ο Εμμανουήλ Αγγελάκις ήταν μια από τις σημαντικότερες μορφές στην διαδικασία της επανάστασης και για το λόγο αυτό αποστέλλει τα στοιχεία που έχει στην κατοχή του στον Παπαδάκη τον οποίο θεωρεί και σαν συγγραφέα του μικρού τούτου βιβλίου του οποίου όμως τον τίτλο δεν θεωρεί καθόλου επιτυχημένο (Σητειακά Β’ τευχ. 2, σελ.233). Την έκδοση πραγματοποιεί την δεκαετία του ’30 όπως αναφέραμε ο Ν.Ι.Π. που δεν είναι άλλος από το γνωστό Νικόλαο Παπαδάκη, πρώην διευθυντή του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης στα Χανιά, απ’ όπου γίνεται και η έκδοση του μικρού αυτού βιβλίου τύποις Εφεδρικού Αγώνα το έτος 1938.
Αιτία για την έκδοση αυτού του βιβλίου κατά τον Παπαδάκη, αποτέλεσε το τυχαίο γεγονός της ανεύρεσής του ποιήματος, κατά τη διάρκεια της έρευνας που πραγματοποιούσε την περίοδο της συγγραφής του βιβλίου του, σχετικά με τη ζωή του Ιεροσητείας Αμβρόσιου, τα γεγονότα της επανάστασης του 1897 και το ρόλο του ως άνω επισκόπου αλλά και τα γεγονότα που ακολούθησαν.
Τα γεγονότα της επανάστασης είναι πρωτόγνωρα για τη Σητεία, μια περιοχή με ανύπαρκτη παρουσία σε όλο το φάσμα της τουρκοκρατίας και σε παθητικό ρόλο προς τον κατακτητή. Αν και κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει του κατοίκους για συνεργασία με τους τούρκους, σίγουρα μπορεί να τους κακιώσει για την ανοχή και πολλές φορές δουλικότητα που επέδειξαν στην διάρκεια των προηγούμενων χρόνων. Η επανάσταση του 1897 είναι μια αποκάλυψη της αγωνιστικότητας των Σητειακών, πολλοί είναι εκείνοι που λένε ότι η επαρχεία αυτή πήρε το αίμα της μαζεμένο. Παρά τις σαφείς εντολές του επισκόπου Αμβροσίου να μην πραγματοποιηθεί καμιά σφαγή, ο λόγος αυτός σε πολλές περιπτώσεις δεν έγινε σεβαστός και οι σφαγές πραγματοποιήθηκαν με πολλά θύματα γυναίκες και παιδιά, με μέγιστη σφαγή εκείνη στη Συκιά με την πυρπόληση του τζαμιού και την παράδοση στην πυρά όλων των μουσουλμάνων κατοίκων. Φυσικά το ίδιο έγινε και σε άλλα χωριά με κάποια ίχνη ελέους σε όσους το ζητούσαν. Ο ανώνυμος λαϊκός ποιητάρης βλέπει τα γεγονότα και εκφράζει όλα του τα συναισθήματα τα οποία σε πολλές περιπτώσεις εκφράζουν θαυμασμό, λύπη, χαρά ή αγανάκτηση.
Μέσα από του 410 στοίχους του ποιήματος η λαϊκή παράδοση παρουσιάζει το γεγονός αυτό του 1897 αν και τελικά θα χρειαστεί να περάσουν τόσα χρόνια ώστε να παρουσιαστεί αυτό το φαινόμενο της τοπικής αναγέννησης της δεκαετίας του 1930.