Τα γεγονότα στους Κάμπους και στη Μάχη της Παναγιάς στα Κεραμιά.

 ...12 Νοέμβρη του ’44 και ο Γερμανός Διοικητής αυτού που ονόμασαν “φρούριο Κρήτης” ξεκίνησε ολομέτωπη επίθεση εναντίον του 14ου συντάγματος του ΕΛΑΣ με σκοπό να το διαλύσει, όπως έλεγε. Η μάχη της Παναγιάς, έγινε από τις 12 ως τις 14 Νοεμβρίου 1944 ήταν μια από τις μεγαλύτερες μάχες που έδωσαν οργανωμένες ομάδες Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη.

Η νίκη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) στη μάχη της Παναγιάς, απέδειξε περίτρανα ότι οι γερμανικές δυνάμεις που είχαν παραμείνει στην περιφέρεια Χανίων μπορούσαν να συντριβούν ολοκληρωτικά και έτσι να απελευθερωθεί όλη η Κρήτη. Όμως η μάχη της Παναγιάς ήταν σημαντική για έναν επιπλέον λόγο. Επειδή ήταν η μεγαλύτερη από όλες τις μάχες και συγκρούσεις του στρατού. Παράλληλα ήταν σημαντική και για την ένοπλη δραστηριότητα του ΕΛΑΣ στον νομό Χανίων. Ο ΕΛΑΣ την περίοδο της κατοχής έδωσε 17 μάχες και ένοπλες συγκρούσεις με τους κατακτητές, τα προδοτικά τάγματα ασφαλείας όμως αυτή η μάχη ήταν από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια αλλά και σε δυσκολία λόγω του εξοπλισμού του κατακτητή,  με  θωρακισμένα αυτοκίνητα και τανκς, υποβοηθούμενοι από μεγάλη δύναμη πυροβολικού. Κι όμως, παρότι είχαν όλα τα μέσα, τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό της εποχής εκείνης και υπέρτατες μαχητικές μονάδες, οι Γερμανοί ναζί σε εκείνη τη μάχη υπέστησαν βαριά ήττα...Στη μάχη της Παναγιάς πήραν μέρος 600 περίπου Ελασίτες κι ένα τμήμα ανταρτών της ΕΟΚ. Σκοτώθηκαν 9 Ελασίτες και τραυματίστηκαν 20. Ο αριθμός των Γερμανών που πήραν μέρος στην επιχείρηση όσο κι ο αριθμός των νεκρών είναι άγνωστος. Μαζί με τη μάχη της Κρήτης της οποίας αποτελεί συνέχεια, με την αντιστασιακή δραστηριότητα όλων των πατριωτικών οργανώσεων, τα ολοκαυτώματα και τις εκτελέσεις, συνθέτουν το κεφάλαιο της Αντίστασης της Κρήτης, που παίρνει ιδιαίτερη θέση στην πολυτάραχη ιστορία του νησιού μας.

Τα γεγονότα στους Κάμπους και στη Μάχη της Παναγιάς

Ο Μιχάλης Κατσανεβάκης, έχει γράψει άρθο στο οποίο καταγράφεται αναλυτικά το ιστορικό της Μάχης. Υποστηρίζει ότι κακώς έχει αποτυπωθεί ως Μάχη της Παναγιάς αφού έλαβε μέρος σε όλη την περιοχή των Κεραμιών. Τα στοιχεία που παραθέτει έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:Βρισκόμαστε στην 12η Οκτωβρίου του 1944. Ο γερμανικός στρατός αποχωρεί από την Αθήνα και μένουν τμήματα αυτού αποκομμένα πλέον στην Κρήτη, στην περιοχή των Χανίων. Την ίδια περίοδο η V μεραρχία του ΕΛΑΣ έδρευε στην περιοχή των Κεραμειών από Κατοχώρι μέχρι Παναγιά. Οι Γερμανοί είναι πλέον αποκομμένοι και ουσιαστικά όμηροι των Άγγλων αφού έχουν χάσει τον πόλεμο. Ξαφνικά στις 12-11-1944 ο γερμανικός στρατός εξορμά σε μια άριστα σχεδιασμένη και συντονισμένη στρατιωτική επιχείρηση για την εξουδετέρωση του ΕΛΑΣ. Σίγουρα ο βαριά εξοπλισμένος γερμανικός στρατός δεν κινδυνεύει από τον ΕΛΑΣ. Οι Γερμανοί διαθέτουν βαρύ πυροβολικό -επάκτια, τανκς, όλμους κ.λπ., ενώ ο ΕΛΑΣ είναι ελαφριά οπλισμένος. Ο ΕΛΑΣ που θα αποτελέσει το μόνο εμπόδιο στα μελλοντικά σχέδια των Άγγλων, για την επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου Το επιτελικό σχέδιο θα πρέπει να είχε ονομαστεί “τανάλια”, καθόσον από βραδίς οι Γερμανοί είχαν τοποθετήσει από Δυτικά και Ανατολικά δυνάμεις (Θέρισο-Στύλο-Σαμωνά-Κάμπους) για να κυκλώσουν πρώτα την V Μεραρχία και το πρωί της 12-11-1944 η κύρια δύναμή τους με τα τανκς θα χτυπούσε από Μαλάξα και όλες οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ θα συντρίβονταν. Έτσι και έγινε με τη διαφορά ότι η ηρωική αντίσταση στο “Κλεφτοπέραμα” δυτικά και στους Κάμπους ανατολικά τους χάλασε τα σχέδια. Περιληπτικά θα αναφερθώ στα γεγονότα στους Κάμπους. Πρωί – πρωί, στις 12-11-1944, στις κορυφές ανατολικά των Κάμπων παρουσιάζονται οι γερμανικές δυνάμεις, προερχόμενες από Στύλο-Σαμωνά. Οι κάτοικοι του χωριού (όσοι δεν ήταν στην V μεραρχία του ΕΛΑΣ) πιάνουν τους γύρω λόφους και αρχίζει η μάχη. Οι Καμπιανοί με τα λιανοτούφεκα κατορθώνουν να κρατήσουν τις σαφώς ανώτερες γερμανικές δυνάμεις, περ. 400 Γερμανών, με βαριά πολυβόλα, όλμους και υποστηριζόμενους από τα πολυβόλα της Μαλάξας και του Κόκκινου Χωριού του επάκτια στην περιοχή των Κάμπων και έτσι δεν κατάφεραν να κυκλώσουν την V μεραρχία του ΕΑΣ που μαχόταν σε χαμηλότερο υψόμετρο (Σκορδυλιανά-Γέρο Λάκκος-Παναγιά) να κρατήσει όλη μέρα η μάχη, μέχρι το βράδυ που αποτραβήχτηκε ο εχθρός.Σίγουρα χωρίς τη μάχη στους Κάμπους τα πράγματα θα ήσαν διαφορετικά και η μάχη θα είχε άλλη έκβαση Εν τω μεταξύ οι Κάμποι είχαν μεταβληθεί σε κόλαση: σκοτώνονταν Γερμανοί – Καμπιανοί και το χωριό καιγόταν αφού από την πίεση των όλμων των πολυβόλων και των πολυβόλων οι άνδρες του χωριού είχαν αποτραβηχτεί στους γύρω λόφους και οι Γερμανοί είχαν μπει στο χωριό. Ενας μόνο δεν είχε κουνήσει από το σπίτι του. Ο γέρο Ξηραμιχάλης. 72 ετών παλιός τουρκομάχος και πρωτοπαλίκαρο στα νιάτα του, του Καπετάν Γιάννη Καλογερή. Με μόνο 20 φυσίγγια στην τσέπη του κράτησε τους Γερμανούς όλη μέρα, σκότωσε 3 και τραυμάτισε άλλους. Ο σκοπός των Καμπιανών πέτυχε, κράτησαν τους Γερμανούς και δεν κύκλωσαν την V Μεραρχία του ΕΛΑΣ.

…Στους Κάμπους μέσα στο χωριό,
χωρίς να είναι ψέμα
πρώτη φορά πληρώσανε
οι Γερμανοί με αίμα.
Οι Καμπιανοί βρεθήκανε
απάνω στα καλά τους
των Γερμανών που παίξανε
χύθηκαν τα μυαλά τους.
Τους Γερμανούς που σκότωσαν
δεν είχαν πλέον μέρες
στη κεφαλή τους βρήκανε
των Καμπιανών οι σφαίρες…

Αυτό είναι κυριολεξία, διότι από μαρτυρία του Ξηράκη Σαράντου του Γεωργίου, που συμμετείχε στην μάχη, μου είπε επί λέξη:
«Κατά τη διάρκεια της μάχης που τους βάλαμε από το “Μαχή”, στρατηγικό σημείο, στη θέση “Τζουγκαρίνα”, είδα ένα οπλοπολυβόλο που κάπνιζε, όταν μας έβαζε πάνω σ’ ένα τοίχο, και καλυμμένο μέσα σε μια αγριαμυγδαλιά. Το είπα στους υπόλοιπους και βάλαμε όλοι μαζί εκεί. Την άλλη μέρα που πήγαμε στο συγκεκριμένο σημείο, ήταν τα αίματα στον τοίχο, το καπέλο κάτω, τρύπιο από τη σφαίρα και μέσα τα μυαλά του Γερμανού. (Τον νεκρό τον είχαν πάρει). Έσερνε ο μπάρμπα σου ο Παυλάκης ο Μανούσος από τον Σαμωνά, ένα κουλούκι που έφαε τα μυαλά του Γερμανού. Το καπέλο το είχα χρόνια στο σπίτι μέχρι που χάθηκε». Λίγο πιο πέρα είχαμε σκοτώσει και δεύτερο Γερμανό.
Η μάχη αυτή η σημαντικότερη της Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη πρέπει να ονομάζεται μάχη των Κεραμειών, καθ’ όσον έλαβε χώρα σε όλη την περιοχή των Κεραμειών, από το “Κλεφτοπέραμα” μέχρι τους Κάμπους και όχι τοπικά, περιορισμένα, της “Παναγιάς”, γιατί και λάθος είναι ιστορικά και υποβαθμίζεται η σημασία της Σαφέστατα και αναμφίβολα αν οι Γερμανοί περνούσαν του Κάμπους, σίγουρα η έκβαση της Μάχης θα ήταν αρνητική και οι νεκροί μας πολλοί. Στρατηγικά τα σημεία που κρατούσε η V Μεραρχία του ΕΛΑΣ είναι χαμηλότερα των Κάμπων και οι μαχητές κυκλωμένοι και κάτω από τα γερμανικά πυρά θα υποχωρούσαν. Ούτε στα “Σκορδυλιανά” θα μπορούσε να αντέξει το “ηρωικό Αλώνι”, ούτε καμία άλλη θέση. Όλα τα παραπάνω ας μην τα λησμονούμε κι ας πάρουν όλοι μας οι πρόγονοί μας τη δόξα που τους αναλογεί δίκαια.
Για λεπτομέρειες και μαρτυρίες της εποχής στο βιβλίο “ΚΑΜΠΟΙ Η ΡΙΖΑ”....

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπασμάτων από την εφημερίδα ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ  με τίτλο

«12 Νοέμβρη 1944: Ποιος θυμάται την ιστορική μάχη της Παναγιάς στα Κεραμιά – Η ανέκδοτη ιστορία της Μάχης με μαντινάδες του γέρο Βιδάκη»

http://agonaskritis.gr/12-%CE%BD%CE%BF%CE%AD%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%B7-1944-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CF%85%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BC/