Ζωνιανά η ιστορία του χωριού.

"Τρίτη φορά που το χωριό το καιτε μπρε μπουρμάδες μα και τρακόσες να καεί δεν προσκυνούμε αγάδες"

Η ιστορία του χωριού των Ζωνιανών χάνεται στα βάθη των αιώνων αφού η ίδρυση και το όνομά του σχετίζονται με το Δία.  

Δημήτρης Παρασύρης*

Η ιστορία του χωριού των Ζωνιανών χάνεται στα βάθη των αιώνων αφού η ίδρυση και το όνομά του σχετίζονται με το Δία σύμφωνα με το θρύλο και ταυτίζεται με την ιστορία της Αξού αφού η περιφέρεια του ήταν μέρος του βασιλείου της όπως και η περιοχή των Ανωγείων.

Σαν ξεχωριστός οικισμός αναφέρεται από το Barozzi το 1577 με το όνομα So. Από τότε αρχίζει η χωριστή ιστορία του χωριού για την οποία όμως δεν έχομε γραπτά ντοκουμέντα μέχρι το 1821. Το πρόσφατο όμως παρελθόν και το παρόν των Ζωνιανών φωτογραφίζουν και το απώτερο παρελθόν. Σίγουρο είναι ότι δεν το κατοίκησαν ποτέ κατακτητές Σαρακηνοί, Ενετοί, ή Τούρκοι, ότι ο πληθυσμός του ήταν πάντοτε αμιγώς Ελληνικός και ότι δεν απουσίασε από κανένα προσκλητήριο της πατρίδας.  

Αναλυτικά στην επανάσταση του 1770 συμμετέχουν όπως μπορούν και περιθάλπτουν καταδιωγμένους Σφακιανούς.

1821. Ο «εκ του Ζου Λάκκου Μυλ/μου» όπως γράφει μια ζωγραφιά του στο Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου, οπλαρχηγός Μυλ/μου Μιχ. Μελίτακας, πολεμά εναντίον των Τούρκων σε ολόκληρη την Κρήτη. Σε μια συμπλοκή στο Μπραχίμο τραυματίστηκε και πέθανε αργότερα από το τραύμα του. Το όνομα του αναφέρεται στην "Ιστορία της Κρήτης" του Β. Ψιλλάκη σελ. 320.

1866. Είκοσι Ζωνιανοί, με τον Παρασυρογιώργη, αφήνουν την ασφάλεια που τους παρείχαν τα βουνά και πηγαίνουν στο Αρκάδι. Οι 17 σκοτώνονται εκεί.

1867. Ακριβώς έξι μήνες μετά, στις 8 Μαΐου 1867, οι Ζωνιανοί μαζί με τους άλλους Μυλοποταμίτες χτυπούν τον Ομέρ Πασά στην Πέρα Χαλέπα. Οι Τούρκοι υποχωρούν άτακτα και οι Ζωνιανοί κυριεύουν ένα φορητό κανόνι, το πηγαίνουν στα Ζωνιανά και το κρύβουν (Σήμερα το κανόνι αυτό  βρίσκεται στο Ναυτικό Μουσείο Χανίων). Την επόμενη 9 Μαΐου πολυάριθμος Τούρκικος στρατός κάμπτει την αντίσταση των Ζωνιανών και μπαίνει στο χωριό. Ανακρίνει τους γέρους και τους αρρώστους που δεν μπόρεσαν να φύγουν για να βρει το κανόνι. Αφού κανείς δεν ομολόγησε τους σφάζει όλους και καίει το χωριό. Μαζί καίγεται και το δάσος του φαραγγιού.

Το Νοέμβριο του ίδιου έτους ο Κουμαντάρ Ρεντίς Πασάς προσπαθεί να χτίσει Πύργο στο Καυκαλούδι (Αμυγδαλοκέφαλο) όπως σε όλα τα χωριά. Δεν τα καταφέρνει γιατί οι Ζωνιανοί δεν τον αφήνουν ήσυχο. Μέρα νύχτα του κάνουν κλεφτοπόλεμο και αποδεκατίζουν τους στρατιώτες και χτίστες του. Καίει ξανά ότι είχαν προφτάσει να ξαναχτίσουν οι Ζωνιανοί και φεύγει. Δηλαδή οι Ζωνιανοί κάηκαν δυο φορές σε έξι μήνες (Μάη και Νοέμβρη). Σύμφωνα με ένα τραγούδι της εποχής εκείνης είχε καεί το χωριό και άλλη μια φορά: "Τρίτη φορά που το χωριό το καιτε μπρε μπουρμάδες μα και τρακόσες να καεί δεν προσκυνούμε αγάδες".        

Τα χρόνια περνούσαν. Οι Ζωνιανοί δεν έπαψαν να πολεμούν τους Τούρκους. Πηγαίνουν στο Γάζι και στο Σερβιλή και μαζί με άλλους Μυλοποταμίτες και Μαλεβυζώτες κλείνουν τους Τούρκους στο Ηράκλειο. Υπάρχει ακόμα στο Γάζι τοποθεσία "Μηχανές" που πήρε το όνομα από τα λαγούμια που άνοιγαν και ανατίναζαν οι Ζωνιανοί όταν πλησίαζαν οι Τούρκοι.

Σε μια μάχη που οι επαναστάτες υποχώρησαν άτακτα άφησαν τη σημαία. Ο Ζωνιανός Μιχ. Κάββαλος ή Καπράκης γυρίζει πίσω και μέσα από χαλάζι σφαιρών την παίρνει και φεύγει. Βραβεύτηκε γι αυτό από την Κρητική πολιτεία σαν σωτήρας της σημαίας. Εκεί σκοτώθηκε ο Μιχ. Νικηφόρος.

Βαλκανικοί πόλεμοι: 13 Ζωνιανοί δίνουν τη ζωή τους.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου (Β. Ήπειρος - Μάχη της Κρήτης - κατοχή) 19 Ζωνιανοί θυσιάζονται για την πατρίδα.

Τέλος στον εμφύλιο 4 ακόμη χάνουν τη ζωή τους. Ίσως ήταν οι μόνες ζωές που χάθηκαν άδικα όμως υπάκουσαν στο κάλεσμα της συντεταγμένης πολιτείας. Οι Ζωνιανοί πάντα πολεμούσαν όλοι από το ίδιο μετερίζι.

Αυτή εν συντομία είναι η χωρίς προδότες και δοσίλογους και γενικά χωρίς μαύρες σελίδες ιστορία των Ζωνιανών που τη συνοψίζει το:

"Σύναξη πάλι εκάμανε οι Ζωνιανοί στον Άδη.

Τους κάλεσαν οι 17 που πέσανε στ' Αρκάδι

Καλούν και τσ' άλλους Ζωνιανούς από τη Θεσσαλία

Θράκη Μωριά και Ρούμελη και τη Μακεδονία

Ήπειρο Κρήτη και νησιά και τη Μ. Ασία

όσους για την πατρίδα μας γενήκανε θυσία.

Γιατί στην επικράτεια δεν είναι ούτε στρέμμα

που να μην το ποτίσανε οι Ζωνιανοί με αίμα.

Για να μπορούμε σήμερο ελεύθερα να ζούμε

κι αιώνια τη μνήμη τους ως πρέπει να τιμούμε." 

*(Γράφει ο κ. Δημήτρης Παρασύρης συνταξιούχος δάσκαλος)

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο

Το χωριό Ζωνιανά

http://www.zoniana.gr/history.htm