Η Βουλή των Πολιτικών. Στέφανου Σαχλίκη.

Ποίημα του Κρητικού ποιητή του 14ου αιώνα Στέφανου Σαχλίκη.

Η Βουλή των Πολιτικών

Στο ποίημα αυτό, γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβα ομοιοκατάληκτα τετράστιχα, οι πολιτικές συγκεντρώνονται προκειμένου να ορίσουν επικεφαλής την Κουταγιώτενα, να βρουν κάποιο δικό τους χώρο και να βελτιώσουν τις συνθήκες του επαγγέλματός τους. Ο Ν .Μ .Παναγιωτάκης σημειώνει για τις κοπέλες: «[…] παρουσιάζονται να ζητούν κάτι που πολλές ομότεχνές τους στην Ευρώπη το είχαν ήδη πετύχει, την παραχώρηση δημόσιου οικοπέδου (όλη η γη στην πόλη του Χάνδακα ανήκε στο Δημόσιο), για να εγκαταστήσουν εκεί το δικό τους Castelletto, μια συνεταιρική επιχείρηση που θα εξυπηρετούσε και τις ίδιες και που θα μπορούσε να ελέγχεται καλύτερα από τις Αρχές και να αποφέρει έσοδα στο δημόσιο ταμείο».
2 Ο A.V.Gemert θα χαρακτηρίσει τη Βουλή «λογοτεχνική παρωδία»: «Δεν αποκλείεται ο Σαχλίκης να ήθελε να παρωδήσει την οργάνωση των συντεχνιών με το δικής του έμπνευσης “σινάφι των πολιτικών”».3

Η πρόθεση του ποιητή είναι κωμική και σατιρική. Η λέξη “βουλή” του τίτλου ηχεί περιπαικτικά και ειρωνικά και μας προϊδεάζει για τη συνέχεια. Oι πολιτικές περιγράφονται με χιουμοριστικό και υβριστικό τρόπο: Εις τον γάμον ήλθε σύντομα τούτη η χωριατοπούλα / οπού είχε χίλιες βουκεντρές οπίσω εις την καπούλα (696-697), την ανεψιάν της έσυρνε την εγνιογαμημένη, / και την ημέραν σιγανή διαβαίνει ως ηγουμένη (710-711), και του πρωτοπαπά η Μαρία, η πελελομουσκάρα / (και κάθετον εις τ’ άλογον ωσάν χοντρή γαδάρα) (742-743).

Κάποιες πολιτικές αναφέρονται με το όνομά τους: «Οι περισσότερες γυναίκες αναφέρονται με το μικρό τους όνομα […] ή με το όνομα του άντρα τους, χωρίς να διευκρινίζεται αν ήταν χήρες ή όχι […] Μερικές αναφέρονται με το όνομα του αγαπητικού/προστάτη τους […] Άλλες είναι παντρεμένες και εξασκούν το επάγγελμά τους εν αγνοία ή μη του άντρα τους […]».4 Επίσης, κάποιες είναι χήρες, όπως η κεντρική ηρωίδα, η Κουταγιώτενα.

Οι πολιτικές, λοιπόν, αποφασίζουν να διαβουλευθούν προκειμένου να ορίσουν αρχηγό την Κουταγιώτενα: […] η Κουταγιώταινα, οπού γαμιέται τόρα, / ας ένε η καπετάνιος μας εδά εις τούτην την ώραν (758-759) και να βρουν ένα μέρος ώστε να ζουν ελεύθερες από το επάγγελμά τους: το πώς να δώσουν την βουλήν, πώς να ξορθώσουν τρόπον, / να παν να κατατάξωσιν όλες εις ένα τόπον, / και με τη σάρκα τους να ζουν δίχως κανένα κόπον (681-683).

Κωμική είναι η σκηνή όπου οι πολιτικές 5 εκδηλώνουν σεβασμό στο πρόσωπο της αρχηγού τους: πιάνουν λαμπάδες και κεριά και της κυράς εφέξαν, / φέρνουν τα ροδοστάματα και την κυράν εβρέξαν (762-763), την προσκυνούν (803) και της αφιερώνουν τραγούδι: «Γαμιέται η Κουταγιώταινα και ο σκύλος της γαυγίζει / και τα παιδιά της κλαίουσιν και κείνη χαρχαρίζει· / […] / Εις του Κουταγιώτη την αυλή κέρατα ξεφυτρώνουν / κόπελος εν ’ς το σπίτιν του, ως γι’ αυτόν ξαναστρώνουν· […] και λέγουν της, Πολιτική, διατί δεν σ’εγγαστρώνουν» (776-783). Η διοίκηση δεν δέχεται το αίτημα των πολιτικών και η Κουταγιώτενα εν είδει αντιποίνων τις καλεί να παρασύρουν και τις υπόλοιπες γυναίκες στην πορνεία, και να σαγηνέψουν τους παντρεμένους.6

Η Βουλή των πολιτικών, παρά τη σατιρική της διάσταση, μας δείχνει τα εξής ενδιαφέροντα: στην εποχή που γράφεται (τέλη Μεσαίωνα) εμφανίζονται τα επαγγελματικά σινάφια. Σ’ αυτά συμμετέχουν και γυναίκες, οι οποίες παίρνουν μέρος στην επαγγελματική ζωή της πόλης…

1.A.V.Gemert., «Λογοτεχνικοί Πρόδρομοι», ό.π., σ.64.

2.M.N.Παναγιωτάκης, Μελετήματα Περί Σαχλίκη, ό.π., σ.43. O μελετητής θα συνδέσει την γκιόστρα των πολιτικών με το αίτημα προς τον Δούκα για παραχώρηση οικοπέδου, ό.π., σσ.43-44.

3.A.V.Gemert, Ο Στέφανος Σαχλίκης και η εποχή του, ό.π., σ.72.

4.Περισσότερα για τα ονόματα των πολιτικών και την καταγωγή τους βλ. ό.π., σσ.66-67. Πολλά από τα ονόματα αυτά αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα: «[…] από τον “υπόκοσμο” του Χάνδακα», ό.π., σ.69

5.«Αυτό το παρδαλό πανόραμα των πολιτικών το ζωγραφίζει ο Σαχλίκης μ’ ένα σωρό ρεαλιστικές λεπτομέρειες. Η ζωντάνια και η σάτιρά του επιτείνεται και με τη μετρική μορφή του ποιήματος, με τα αλλεπάλληλα ομοιοκατάληκτα τετράστιχα (με τρίστιχες και πεντάστιχες παραλλαγές)», ό.π., σ.67.

6.A.V.Gemert., «Λογοτεχνικοί Πρόδρομοι», ό.π., σ.65.

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπάσματος :

Eικόνες γυναικών στην πρώιμη κρητική ποίηση

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

BΟΥΛΓΑΡΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ