Ο A.V.Gemert ονομάζει το ποίημα που θα μας απασχολήσει στη συνέχεια Έπαινο της Ποθοτσουτσουνιάς, ενώ ο Ν.Μ.Παναγιωτάκης τιτλοφορεί το ποίημα Καταλόγιν της Πόθας. Ο σατιρικός αυτοέπαινος της Ποθοτσουτσουνιάς είναι γραμμένος σε ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και είχε γίνει τόσο δημοφιλής, ώστε τραγουδιόταν από τα παιδιά: Και τά’ γραψα εις την φυλακήν διά τες αρχαίες μαυλίστριες / και τα παιδία του σκολειού πολλά τα τραγουδούσαν (111-112).1
Η χήρα
Κουταγιώτενα καυχιέται για τις επιδόσεις της ως πόρνη, τις ανδραγαθές της, και
αυτοεπαινείται μπροστά σε άλλες πέντε πολιτικές που την επισκέπτονται: εγώμαι
(η) Ποθοτσουστουνιά, εγώ ’μαι (η) ψωλοπόθα, / εγώ ’μαι απάνω εις όλες σας, εγώ
’μαι εδά κερά σας / και κλέπτω επιδεξιότερα παρά τες κούρβες όλες·/ και ως δι’ αυτόν
προσκυνάτε με, παρακαλέσετέ μου, / αν θέλετε τες τάξες μου να σας τας ερμηνεύσω·
/ αν θέλετε να κάμνητε, να μάθητε να ζήτε (829-834), Εγώ ’μαι (η) Ποθοτσουστουνιά,
εγώ ’μαι η ψωλοπόθα,/ εγώ ’μαι πρώτη πολιτική, εγώ ’μαι αρχαία μαυλίστρα
(852-853). Παρουσιάζεται αχόρταγη ερωτικά και ακόλαστη, Και
την μεγάλην παρασκήν και την μεγάλην πέμπτην, / και όταν υπάν οι Χριστιανοί,
όλοι εις τες εκκλησίες, / εγώ γυρίζω μοναχή, μαζώνω τους κοπέλους (879-881),
φιλήδονη, και λέγει [ότι] εγεβεντίσαν την, (τάσσει το) ως δια τιμήν της, / και
μόνον καύκους ναύρισκεν, οκαί να την εθέλαν / και να ’στεκε πάντοτε εις την
γην, μόνον [δια] να την πομπεύγαν (902-904). Από την παιδική της ηλικία
επιθυμούσε και επεδίωκε την ερωτική συντροφιά των ανδρών,
ικανοποιώντας έτσι το θέλημα της ψυχής της: Απ’ όντες ήμουν κοπελιά, οκτώ
χρονών ή δέκα, / την αμαρτιάν ηγάπησα, τους καύχους επεθύμουν. / και τότε
επιδεξιεύτηκα, και ηύρηκα σκουτέρι, / και επήρε μου την παρθενιά εις το παράτοιχόν
μου· / και τότε πάλι ηγέρθηκα να πείσω τους κοπέλους. / Ορέγομουν να περπατώ
εις τα πολιτικαρεία· / και όσους κοπέλους έβγανα, όλους τους επροσκάλουν, / δια
νάρθωσιν, να κάμωσιν θέλημα της ψυχής μου (855-862). Ο A.V.Gemert κάνει
λόγο για βίαιη διακόρευση της μικρής Κουταγιώτενας: «Μια από τις θλιβερές
λεπτομέρειες που παρέχει ο Σαχλίκης αφορά τη μικρή ηλικία της διακόρευσης
της Ποθοτσουτσουνιάς […]. Από την ίδια περίοδο μνημονεύονται και στη Βενετία
περιπτώσεις βιασμού τόσο μικρών κοριτσιών».2
Μέσω της διακόρευσής της η Κουταγιώτενα κατακτά τη θηλυκότητα και μυείται στον
έρωτα. Αυτή η διαδικασία ενηλικίωσης θυμίζει τις διάφορες τελετουργίες μύησης
για τις έφηβες που υπήρχαν σε κάποιους λαούς.3
Η Κουταγιώτενα έχει επιλέξει, και επιπλέον απολαμβάνει το επάγγελμά της, την
πορνεία. Αυτή είναι και η εικόνα όλων των πορνών που επιλέγει να κατασκευάσει ο
ποιητής. Η πορνεία αποτελεί ευχάριστη απασχόληση γι’ αυτές τις κοπέλες, ενώ
φαίνεται πως είναι δική τους επιλογή και όχι απόρροια εξαναγκασμού. Τέλος, η
ηρωίδα παρουσιάζεται και ως μαστροπός/προαγωγός που γυρεύει πάντα τρόπους να
προκαλεί κακό: έχω τιμή μου εις το κακό, χαίρομαι να μαυλίζω, / και έχω και
συντρόφισσες [πολιτικές] και τες καλές γυναίκες (872-873).
Η
Κουταγιώτενα χαρακτηρίζεται περιπαικτικά και υβριστικά ως Ποθατσουστουνιά,4 ψωλοπόθα, κούρβα μαυλίστρα, κούρβα ψωλοπόθα,
παγκούρβα. Ο ψευδοηρωικός τρόπος με τον οποίο αυτοπαρουσιάζεται η νεαρή πόρνη
και ο οποίος μας θυμίζει ανάλογες καυχησιές των απελατών που ανταγωνίζονται τον
Διγενή Ακρίτη αποτελεί βέβαια μια παρωδία. Δεν είναι φανερό αν στο βάθος ο Σαχλίκης
εκτιμά αυτήν την παλικαρίσια στάση του νεαρού κοριτσιού που αναλαμβάνει πλήρως
την ευθύνη των πράξεών της. Είναι βέβαιο πάντως ότι προτιμά τις κοινές γυναίκες
από τους άξεστους χωριάτες και τους εξαχριωμένους δικηγόρους, όπως φαίνεται στο
έργο του.
1.A.V.Gemert,
«Λογοτεχνικοί Πρόδρομοι», ό.π., σ.62. Ο έπαινος χαρακτηρίζεται και “ψευδοηρωικό
τραγούδι”, ό.π.
2.A.V.Gemert,
Ο Στέφανος Σαχλίκης και η εποχή του, ό.π., σ.68.
3.Bλ.σχετικά D.D.Gilmore, Manhood in the making. Cultural
concepts of masculinity, New
Haven & London, Yale University Press, 1990, σσ.15-16,
142-143.
4.Για
μερικές παρατηρήσεις σχετικά με το προσωνύμιό της βλ.M.N.Παναγιωτάκης, Μελετήματα
Περί Σαχλίκη, ό.π., σ.13.
ΠΗΓΗ
Αναδημοσίευση αποσπάσματος :
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ
ΕΡΓΑΣΙΑ
Eικόνες γυναικών στην πρώιμη κρητική ποίηση
BΟΥΛΓΑΡΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως