Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο της Κρήτης. Ήταν ένας από τους επιφανέστερους κριτικούς του 16ου αιώνα. Σπούδασε τα πρώτα του μαθήματα στην Πελοπόννησο. Έμεινε ορφανός και αποδήμησε με τους συγγενείς του στην Βενετία, όπου από τα δεκαέξι του τον μεγάλωσε ο συμπολίτης του Γεώργιος Καλλιέργης από συμπόνια.
Ο Καλλιέργης τον έστειλε στην
Πάδουα όπου σπούδασε για πέντε χρόνια τα εγκύκλια μαθήματα και την φιλοσοφία.
Όταν ο Καλλιέργης επέστρεψε
στην Κρήτη, ο Πόρτος από αδυναμία πόρων επέστρεψε στην Βενετία, όπου έζησε
ασχολούμενος με τα γράμματα. Μέσα σε διάστημα τριών ετών έδειξε τόση προκοπή,
ώστε και διορίστηκε και αρχιδιδάσκαλος και πρωτοκαθηγητής των Ελλήνων. Εξελέγη
δε και Διευθυντής του Ελληνικού Γυμνασίου, αλλά μετά από ένα χρόνο απεψηφίστηκε
παρά τις τόσες προσπάθειές του και καθαιρέθηκε, διότι αποκαλούσε τους ομοεθνείς
του δεισιδαίμονες και περιγελούσε τους πιστούς που νήστευαν και έκαναν
μετάνοιες μπροστά στις εικόνες των αγίων.
Έφυγε από την πρωτεύουσα των
Ενετών με σκοπό να μεταβεί στην Γαλλία, φτωχός και νηστικός, ώσπου τυχαία
αναγνωρίστηκε από κάποιον παλαιό μαθητή του που τον φιλοξένησε και τον σύστησε
στην σύζυγο του δούκα.
Σε εκείνη την πόλη ζούσε και
ένας ενάρετος άνθρωπος, ο Γριλενζόνιος, ιατρός το επάγγελμα, που μετά από
πολλές προσπάθειες είχε κατορθώσει να εισάγει στην πατρίδα του την σπουδή των
Ελληνικών. Η τύχη είχε επίσης οδηγήσει εκεί και έναν από τον Κρότωνα, τον Μάρκο
Αντώνιο, που διόρισε ο Γριλενζόνιος, πληρώνοντας τον μισθό του εν μέρει από την
ιδιωτική του περιουσία, και εν μέρει από την συνεισφορά της κοινότητας. Ο
Μάρκος Αντώνιος δεν είχε όμως πολλές γνώσεις, και αφού δίδαξε λίγους μήνες τα
στοιχειώδη μαθήματα, οι μαθητές του ήταν δυσαρεστημένοι και ο Γριλενζόνιος με
την συνεργασία του Λουδοβίκου του Καστελβέρτου κατόρθωσε το 1537 να δοθεί από
το δημόσιο μισθός για τον Πόρτο, που ήξερε και Ελληνικά και Λατινικά. Ο
Φραγκίσκος δίδαξε και είχε τόση επιτυχία, που οι μαθητές του συνέρρεαν από
παντού για να να παρακολουθήσουν τα μαθήματά του.
Εκείνη την χρονιά συνεστήθη
στην Μοντένα σύλλογος από τριάντα φιλομαθείς άνδρες με το όνομα «Ακαδημία».
Μέλος της έγινε και ο Πόρτος. Διέτριβαν λοιπόν εκεί εξασκούμενοι στην κριτική
της γραμματολογίας.
Ο Πόρτος κατά την διαμονή του
πολιτογραφήθηκε στην Μοντένα και νυμφεύτηκε.
Ο τότε δούκας Ηρακλής Β’
θέλοντας να αναστήσει την παλιά δόξα του Πανεπιστημίου της Φεράρας πλούτισε το
ίδρυμα αυτό και μεταξύ των άλλων προσέλαβε και τον Πόρτο, τον οποίο άμειψε
αδρά.
Ο Φραγκίσκος εγκατέλειψε την
έδρα του στην Μοντένα και ήλθε στην Φεράρα όπου υποδέχτηκε φιλοξενήθηκε από την
δούκισσα Ειρηναία θυγατέρα του Λουδοβίκου ΙΔ’ βασιλιά της Γαλλίας, και γυναίκα
πολύ μορφωμένη και έξυπνη.
Ο Πόρτος έγινε μέλος και στην
Ακαδημία των Φιλαρέτων και συγκαταλέγονταν στους ευδοκιμέστερους από αυτούς.
Αργότερα αποδήμησε και από
την Φεράρα και πήγε στην Βενετία, Ρώμη και Φιούλι, και από εκεί σκόπευε να πάει
στο Παρίσι.
Όταν έφτασε στην Γενεύη έλαβε
πρόσκληση από την πόλη να παραμείνει ως δημόσιος καθηγητής των Ελληνικών
γραμμάτων. Αποδέχτηκε την προσφορά και μετοίκησε εκεί με όλη του την οικογένεια
το 1552. Το 1558 κλητεύθηκε ενώπιον της Ιεράς Εξέτασης επειδή είχε εκφράσει
καλβινιστικές απόψεις. Στο διάστημα 1562- 1581 δίδαξε την ελληνική γλώσσα στο
νεοσύστατο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Η παρουσία του εκεί αναζωογόνησε τις
φιλολογικές σπουδές: ο,τιδήποτε σχετικό δημοσιεύθηκε στην Γενεύη κατά το
διάστημα της εκεί παρουσίας του οφειλόταν στην δική του παρότρυνση.
Στην Γενεύη απεβίωσε ο Πόρτος
στις 7 Ιουνίου 1581, σχεδόν εβδομήντα χρονών.
Τα έργα του που έχουν εκδοθεί
αλλά και όσα παραμένουν ανέκδοτα, αναδεικνύουν την οξύνοιά του στην κριτική
αποκατάστασή των αρχαίων κειμένων και την απαρράμιλη ερμηνευτική του ικανότητα.
Χαρακτηριστικό είναι το επίγραμμα που αφιέρωσε στην μνήμη του ένας από τους
μεγαλύτερους φιλολόγους της Αναγέννησης, ο Isaac Casaubon (1559-1614), και που
τελειώνει με τους ακόλουθους στίχους : «Πόρτε, σύ δ′ ούτως,/ ω ζων μέγιστε νυν θανών,/ και Μοίσας
και πάντας όσοι Μοίσας εφίλαθεν,/ ζων τ′ωφελήσας, ωφελείς τε νυν θανών»[1]
Παραπομπές
Ηρακλής Καλλέργης, Φραγκίσκος Πόρτος (16ος
αι.): ένας ιδιοφυής σχολιαστής του Αισχύλου, Πλάτων, τομ.54 (2004-2005), σελ.47
Πηγές
Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία:
Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα:
Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009.
Βιβλιογραφία
Μανούσος Μανούσακας, «Η φιλομεταρρυθμιστική
δραστηριότητα του Φραγκίσκου Πόρτου στη Μοδένα και στη Φερράρα και η δίκη του
από την Ιερά Εξέταση της Βενετίας (1536-1559)», Θησαυρίσματα, τομ.18
(1961),σελ.7-118
Στέφανος Κακλαμάνης, «Tα πρώτα χρόνια της
ζωής του Φραγκίσκου Πόρτου (1511-1525)», Αριάδνη, 3 (1985), 283-294.
Ηρακλής Καλλέργης, «Φραγκίσκος Πόρτος (16ος
αι.): ένας ιδιοφυής σχολιαστής του Αισχύλου», Πλάτων, τομ.54 (2004-2005),
σελ.46-51.
Hρακλής Eμμ. Kαλλέργης,«O
κρητικός λόγιος Φραγκίσκος Πόρτος», Κρητολογικά Γράμματα, Τόμ. 5/6,
(1992),σελ.3-12
ΠΗΓΗ
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως