Καλλιέργης Ζαχαρίας Κρητικός λόγιος 16ου αιώνα.

Ο ZΑXΑPIΑΣ KΑΛΛIEPΓHΣ αποτελεί τη σπουδαιότερη ίσως

φυσιογνωμία της ελληνικής τυπογραφίας κατά τον 15ο και τον 16ο αιώνα. Στο πρόσωπό του συγκέντρωνε πολλές ιδιότητες. Hταν λόγιος, αντιγραφέας χειρογράφων, καλλιγράφος, σχεδιαστής και χαράκτης τυπογραφικών στοιχείων, τυπογράφος, διορθωτής και επιμελητής κλασικών κειμένων.
Οι επιλογές του καθόρισαν το ελληνικό βιβλίο και οι προτάσεις του έγιναν αντικείμενο αντιγραφής από τους μεταγενέστερους τυπογράφους. Eζησε άλλωστε σε μια μεταβατική, πειραματική εποχή, όταν το έντυπο βιβλίο ακόμα διεμόρφωνε την ιδιαίτερη ταυτότητά του και σταδιακά προσπαθούσε να απαγκιστρωθεί από το χειρόγραφο. Το πέρασμα από τον 15ο στον 16ο αιώνα σηματοδοτεί σε γενικές γραμμές την περίοδο της ωριμότητας του ελληνικού εντύπου. Ο Ζαχαρίας Καλλιέργης διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό.

Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο γύρω στο 1473. Γόνος ευγενούς οικογένειας της Κρήτης είχε σίγουρα λάβει αξιόλογη παιδεία, όπως δηλώνεται από τη μετέπειτα πορεία και το έργο του. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ειδήσεις για τις σπουδές του. Hλθε στη Βενετία περίπου το 1490 και εργάστηκε ως αντιγραφέας χειρογράφων.

Καθ' όλην τη διάρκεια της ζωής του περνούσε με άνεση από το χειρόγραφο στο έντυπο και το αντίστροφο. Συνέχισε μάλιστα να εξασκεί το επάγγελμα του κωδικογράφου για βιοποριστικούς λόγους ανάμεσα στις περιόδους της πολυτάραχης τυπογραφικής δραστηριότητάς του. Συνεπώς, σε μια εποχή μετάβασης από το χειρόγραφο στο έντυπο, είχε γνώση και των δύο μορφών βιβλίου που η μία αποτελούσε συνέχεια της άλλης. Ο Καλλιέργης θεωρούσε ότι το έντυπο ελληνικό βιβλίο ήταν η συνέχεια του βυζαντινού χειρογράφου και την αντίληψή του αυτή προσπάθησε να την κάνει πράξη. Η βυζαντινή παράδοση αποτελούσε το σημείο της αναφοράς του, κάτι άλλωστε που δηλώνεται και με το τυπογραφικό σήμα του, που έχει ως μοτίβο τον δικέφαλο αετό του Βυζαντίου.

Συγγράμματα

Τα συγγράμματα που εκτύπωσε είναι διακοσμημένα με το σύμβολο του κηρυκείου μετά αστέρων, και τον δικέφαλο αετό, στεφανωμένο και με τα αρχικά Ζ.Κ. στο στήθος.

* Το Μεγάλο Ετυμολογικόν, 1499

* Υπόμνημα εις τας δέκα κατηγορίας του Αριστοτέλους, 1499

* Υπομνήματα εις τας πέντε φωνές από φωνής Αμμωνίου μικρού του Ερμου, 1500

* Αγαπητού διακόνου παραινετικά κεφάλαια πρός Ιουστινιανόν, 1509

* Θωμά του Μαγίστρου, κατ’ αλφάβητον Αττίδος (sic) διαλέκτου εκλογα, είς οι δοκιμώτατοι ορώνται των παλαιών, καί τινες αυτής παρασημειώσεις καί διαφοραί. 1515

* Πινδάρου Ολύμπια, Νέμεα, Πύθια, Ίσθμια, μετά εξηγήσεως παλαιάς πάνυ ωφελίμου και σχολίων ομοίων. 1515

* Θεόκριτον, 1516

* Αποφθέγματα φιλοσόφων, συλλεχθέντα υπό Αρσενίω Μονεμβασίας. 1515

* Μέγα και πάνυ ωφέλιμον λεξικόν, όπερ Γγαρίνος ο Φαβωρίνος Κάμηρς ο Νικαιρίας επίσκοπος εκ πολλών και διαφόρων βιβλίων κατά στοιχείον συνελέξαντο. 1523

* Οκτώηχον, διορθώσει Ιάνου του Λασκάρεως 1520

Πηγές

Κωνσταντίνος Σάθας, επιμ. (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. http://www.archive.org/details/neoellnikphilol01sathgoog. Ανακτήθηκε την 15 Οκτωβρίου 2009.}

ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση αποσπάσματος απο τα ιστολόγια ΒΕΝΤΕΜΑ

 και HellenicaWorld

http://www.hellenica.de/Griechenland/Wissenschaft/GR/ZachariasKalliergis.html

http://ventema.blogspot.gr/2008/06/h-z-k.html