Τα 12 χωριά της Αμπαδίας στη ρίζα του Ψηλορείτη.

Οι φοβεροί Αμπαδιώτες μια ξεχασμένη, κι “άγνωστη”, φυλετική ομάδα μουσουλμάνων της Κρήτης , που κατοικούσε σε 12 χωριά στη ρίζα του Ψηλορείτη.

 (Κουρούτες, Νίθαυρη, Αγ. Ιωάννης Χλιαρός, Αγ.Παρασκευή, Αποδούλου, Βαθειακό, Άρδακτος, Πλάτανος, Σάτα, Λοχριά, Ρίζικας,Κλήμα).

 Οι Αμπαδιώτες ήταν «επιφοβότατοι γείτονες Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου» (Ψιλάκης Γ, 252).

Άγνωστο παραμένει στους ιστορικούς κύκλους, το πότε κατοίκησε η ξεχωριστή φυλή τούτη την Κρητική κοιλάδα του Βαθειακού, στις υπώρειες του Ψηλορείτη. Η ύπαρξή τους χάνετε στα βάθη των αιώνων στη Κρητική Γή και η αποχώρησή τους από το Κρητικό έδαφος έγινε το 1922, όταν κι οι τελευταίοι έφυγαν σαν ανταλλάξιμοι για την Τουρκία.

Εικασίες για την καταγωγή τους πολλές, μα η ιστορία της Αμπαδίας είναι ένα παμπάλαιο “μυστήριο” που καλείται η σύγχρονη επιστήμη της αρχαιολογίας και η ιστορία να λύσει.

Ήταν όντως άνθρωποι διαφορετικοί από τους “παραδοσιακούς” Κρητικούς. Δεν έμοιαζαν ούτε στους Έλληνες μα μήτε και στους Τούρκους ή σε άλλους μεσογειακούς λαούς. Ήταν μαυριδεροί, κοντοί, με μύτη σιμή, χείλη πλατιά και σκληρό εμπόλεμο χαρακτήρα. Ζούσαν σκληραγωγικά, τα ήθη και τα έθιμά τους ήταν διαφορετικά από εκείνα των υπολοίπων Κρητικών.

Στους τόπους που κατοικούσαν (γύρω στα 12 χωριά, άλλοι ιστορούν για 20), βρέθηκαν τα θεμέλια παμπάλαιων Εκκλησιών και σε καλή κατάσταση, στο Βαθειακό Αμαρίου (ας το πούμε το κεφαλοχώρι της Αμπαδιάς), η χιλιόχρονη Εκκλησιά του Αγ. Γεωργίου του «Διασορίτη» όπου και ίσως η ονομασία του να προέρχεται , από το: «Δίον Ιερό» και που βρίσκεται εγκαινιασμένη επάνω σε παμπάλαιο Βυζαντινό Ναό, της πρώτης περιόδου.

Η περιοχή του Βαθειακού (βάση περιστασιακών αρχαιολογικών ευρημάτων), γνωρίζουμε πως κατοικείτε από την εποχή των κλασικών, ελληνιστικών χρόνων, αν και μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει στη περιοχή επισταμένη αρχαιολογική έρευνα.

Με την ενετοκρατία, περίπου το 1583, γνωρίζουμε ακόμη, ότι στην ακμάζουσα περιοχή της Αμπαδιάς, με πάνω από χίλιους κατοίκους, κτίστηκαν ακόμη τέσσερις Εκκλησίες, μπορεί και περισσότερες.

Με την κατάκτηση των Τούρκων, όμως οι πρώοιν Χριστιανοί Αμπαδιώτες ασπάζονται τη θρησκεία του Ισλάμ και μέχρι την φυγή τους απ’ τον τόπο του Βαθειακού, παρέμειναν Μουσουλμάνοι.

Αυτό το διαφορετικό ανθρωπογενές φύλο των Αμπαδιοτών κινούσε πάντα το ενδιαφέρον των περιηγητών που ασχολήθηκαν (όχι όμως με ιστορικές βάσεις), και ιδιαίτερα την εποχή της τουρκοκρατίας, εκτενέστατα μαζί τους. Μιλούσαν μια ξεχασμένη ελληνική διάλεκτο που διέφερε όντως από την συνήθης Κρητική.

Οι θεωρίες που υπάρχουν για τους Αμπαδιώτες είναι πάρα πολλές και όλες υστερούν σε βασικά αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία.

Ήταν επόμενο με τον εξισλαμισμό τους, να κινήσουν την έχθρα των υπόλοιπων Κρητικών Χριστιανών, αφού έγιναν η μεγαλύτεροι και χειρότεροι διώκτες τους, έτσι μέχρι σήμερα η λέξη «Αμπαδιώτης» σημάνει κάτι κακό κι άσχημο στη Κρήτη.

Ο Γάλλος περιηγητής Olivier που βρέθηκε στη περιοχή της Αμπαδιάς περί το 1794 (δηλαδή τον καιρό του μεγάλου ισλαμικού φανατισμού τους), τους παρουσιάζει σαν: απόγονους των Σαρακηνών πειρατών που επιβίωσαν στα ριζά του Ψηλορείτη και που μετά την ανάκτηση της Κρήτης απ’ τον Νικηφόρο Φωκά (τον Μάρτιο του 961 μ.Χ.), εκχριστιανίστηκαν!

Εδώ ο Γάλλος περιηγητής πιθανών να λανθάνει στην αρχική του ιστόρηση (περί Σαρακηνών), διότι:

«Ναι μεν, και ότι, κατά τον 9ο αιώνα με τον όρο Σαρακηνοί, χαρακτηρίστηκε μια συγκεκριμένη ομάδα μουσουλμάνων, ισπανο-αραβικής προελεύσεως, που μετά την επικράτηση των Ομεϋαδών εκδιώχθηκαν από την Ισπανία και υπό τον Αμπού Χαφέζ συγκρότησαν πειρατικό στόλο όπου εγκαταστάθηκαν αρχικά στην Αίγυπτο. Από εκεί ανέπτυξαν έντονη πειρατική δράση, καταφέρνοντας να εγκαθιδρύσουν μια σειρά από εμιράτα, τα γνωστότερα των οποίων είναι αυτά της Κρήτης και της Σικελίας.»

Ο Αμπού Χαφέζ όπως είναι γνωστό ό,τι έκτισε τον Χάνδακα και τον έκανε πρωτεύουσα του όπου από εκεί εργάσθηκε με φανατισμό για την εξαφάνιση του Χριστιανισμού και τον πλήρη εξισλαμισμό του νησιού. Μα, την εποχή του τρομερού Αμπού Χαφέζ (τον 8ο αιώνα μ. Χ.), έχουμε το κτίσιμο τουλάχιστον της Εκκλησίας του Αγ. Γεωργίου στο Αμάριο, της Αμπαδιάς!!!

Ίσως, τούτο να δείχνει ότι οι σκληροτράχηλοι Αμπαδιώτες να αντισταθήκαν στους Σαρακηνούς, να μην ασπάστηκαν τον μουσουλμανισμό και να μην τους κατέλαβαν ποτέ οι λεγόμενοι Σαρακηνοί του 8ο αιώνα, όπως πολύ αργότερα έγινε με τη περιοχή των Σφακιών, που οι Τούρκοι δεν την πάτησαν.

Όποια όμως κι αν είναι η αλήθεια, για το διαφορετικό φύλο των Αμπαδιωτών, χρήζει ιδιαίτερη ιστορική και επισταμένη επιστημονική έρευνα διότι υπήρξε για πολλούς αιώνες στα Ελληνικά Κρητικά χώματα.

Βιβλιογραφία:

Ιωάννου Βολανάκη. «ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ Ε΄ ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ», Τόμος Β΄, «Ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Γεωργίου Αμαρίου Ρεθύμνης». Ηράκλειο 1985.

Στέργιου Σπανάκη. «ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ», Τόμος Α΄, Ηράκλειο 1991.

Γιώργος Νικολάου, Μανόλης Πεπονάκης, Μετάφραση. «Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ». Μια μυστική έκθεση το 1783, των Bonneval, Philippe De, Dumas, Mathieu, Comte.

ΠΗΓΗ

Annyra Ezmperg

https://annyra.wordpress.com/2010/05/24/%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%BE%CE%B5%CF%87%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7/


http://www.enosipreveli.gr/maxikakoriaki.html