Φιλάργης Πέτρος Ο Κρητικός Πάπας (Pietro Filargo di Candia).

ΤΟ ΠΑΠΙΚΟ ΣΤΕΜΜΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΦΙΛΑΡΓΟΥ
(Pietro Filargo di Candia)

CRETENSISEX DOMOCILIO CRETENSIS NUN CUPATUS

«υπήρξα ένας πλούσιος επίσκοπος, ένας φτωχός καρδινάλιος και ένας επαίτης  Πάπας»

Το 1378 μ.Χ. η καθολική εκκλησία πέρασε μια από τις μεγαλύτερες εσωτερικές κρίσεις που ταλαιπώρησαν ποτέ το Βατικανό. Ήταν οι εποχές που οι ηγεμόνες της Ευρώπης χρησιμοποιούσαν την εκκλησία για τα συμφέροντά τους και αντίστροφα η εκκλησία χρησιμοποιούσε  την κοσμική εξουσία για τα δικά της συμφέροντα. Ήταν μια ιστορία που είχε αρχίσει με τον Κάρλο Μάγνο 

και τον Πάπα Λέοντα ΙΙΙ τη νύχτα των Χριστουγέννων του 800 μ.Χ., όταν τον έχρισε αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να εμφανιστούν δύο ή και τρεις Πάπες ταυτόχρονα στην κορυφή της καθολικής εκκλησίας, ο κάθε Πάπας από αυτούς υποστηρίζονταν από μια ομάδα καρδιναλίων και ηγεμόνων, έδρες τους ήταν το Βατικανό και η γαλλική πόλη της Αβινιόν, η κάθε πλευρά θεωρούσε την άλλη σχισματική και παράνομη και κατηγορούσαν η μία την άλλη για σφετερισμό της παπικής έδρας. Όπως όλες οι εμφύλιες διαμάχες, ήταν ό,τι χειρότερο για τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Το 1409, μετά από διαβουλεύσεις μηνών, η μεγάλη πλειοψηφία των Καρδιναλίων της καθολικής εκκλησίας, συγκάλεσε στην πόλη της Πίζας συμβούλιο Καρδιναλίων,με σκοπό να δώσει ένα τέλος σε αυτό το πρόβλημα που ταλάνιζε το εσωτερικό της δυτικής εκκλησίας. Την υποστήριξη αυτού του συμβουλίου στην Πίζα, είχαν δώσει σχεδόν όλοι οι θεολόγοι της Ευρώπης, με επί κεφαλής τους καθηγητές των Πανεπιστημίων των Παρισίων και της Οξφόρδης. Εκείνη την εποχή υπήρχαν δύο αντίπαλοι Πάπες, ο Γρηγόριος ΧΙΙ 
 στον θρόνο του Βατικανού και ο Βενέδικτος ΧΙΙΙ στον θρόνο της Αβινιόν.
 Στις 25 Μαρτίου του 1409, 4 πατριάρχες, 22 Καρδινάλιοι και 80 επίσκοποι, συγκεντρώθηκαν στον καθεδρικό ναό της Πίζας, υπό την προεδρία του επισκόπου της Παλαιστίνης καρδιναλίου Malesset. Υπήρχαν επίσης 100 εκπρόσωποι επισκόπων που δεν μπόρεσαν να είναι παρόντες, 87 πληρεξούσιοι ηγουμένων, 41 εκπρόσωποι θρησκευτικών ταγμάτων και 300 καθηγητές Θεολογίας και Εκκλησιαστικού Δικαίου. Και βεβαίως ήταν παρόντες οι πρέσβεις όλων των χριστιανικών βασιλείων. Ιδιαίτερη εντύπωση προξενεί το τελετουργικό που ακολουθήθηκε σ’ αυτή τη διαδικασία, κάτι που έχει χαρακτηρίσει αρκετές φορές την καθολική εκκλησία που έδινε πάντα σημασία στους τύπους.
Δύο Καρδινάλιοι, δύο Επίσκοποι και δύο γραμματείς, με επίσημο τρόπο, πλησίασαν την κλειστή πόρτα του καθεδρικού ναού και ανοίγοντάς την, κάλεσαν με δυνατή φωνή στα λατινικά τους δύο αντίπαλους Ποντίφικες να εμφανιστούν, αλλά, όπως ήταν φυσικό, κανείς δεν απάντησε. «Μήπως έχει κάποιος εξουσιοδοτηθεί για να τους εκπροσωπήσει;», επανέλαβαν, και ούτε τότε πήραν απάντηση. Μετά από αυτό επέστρεψαν στις θέσεις τους και ζήτησαν από τους συγκεντρωμένους ιεράρχες να κηρύξουν τον Βενέδικτο και τον Γρηγόριο ενόχους για περιφρόνηση προς το σώμα της εκκλησίας που ήταν συγκεντρωμένο εκεί. Αυτό το τελετουργικό επαναλήφθηκε και τις τρεις επόμενες μέρες, χωρίς αποτέλεσμα και αμέσως μετά ξεκίνησε ένα είδος Δικαστηρίου που διήρκησε μερικούς μήνες και το οποίο κατέληξε σε απόφαση στις 5 Ιουνίου του 1409. Εκείνη τη μέρα ο επιφορτισμένος με αυτό το καθήκον Πατριάρχης Αλεξανδρείας  Simon de Cramaud, απευθυνόμενος προς το σώμα, ανακοίνωσε την απόφαση: «Ο Βενέδικτος ΧΙΙΙ και ο Γρηγόριος ΧΙΙ αναγνωρίζονται ως σχισματικοί, αιρετικοί, επίορκοι, παραβάτες των υποσχέσεων που έδωσαν, δημιουργώντας ανοιχτό σκάνδαλο στην οικουμενική Εκκλησία. Κατά συνέπεια κηρύσσονται ανάξιοι να φέρουν τον τίτλο του Ποντίφικα και καθαιρούνται αυτόματα (ipso facto) από τις θέσεις τους και εκδιώκονται από τις τάξεις της εκκλησίας. Η Αγία Έδρα θεωρείται κενή και πρέπει να εκλεγεί νέος Πάπας
Φάνηκε προς στιγμή ότι το σχίσμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είχε τελειώσει. Στις 15 Ιουνίου του 1409, οι καρδινάλιοι συγκεντρώθηκαν στο αρχιεπισκοπικό μέγαρο της Πίζας για να προχωρήσουν στην εκλογή νέου Πάπα. Το Κονκλάβιο διήρκησε 11 μέρες και στις 26 Ιουνίου εξέλεξαν ως νέο Ποντίφικα τον καρδινάλιο  Pietro Filargo di Candia. 

Ήταν ο Πάπας Αλέξανδρος  Ε’. Ο Πάπας που είχε γεννηθεί στην Κρήτη από Κρητικούς γονείς. Ο Πέτρος Φίλαργος από το χωριό Καρές της Νεάπολης Μεραμπέλλου στον Νομό Λασιθίου1.
Σύμφωνα με τα αρχεία της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και άλλες πηγές, ο Πέτρος Φίλαργος γεννήθηκε το έτος 1339 στο χωριό Καρές Νεαπόλεως, ο πατέρας του φημολογείται ότι ήταν μυλωνάς και πέθανε κατά τη διάρκεια της μεγάλης επιδημίας πανώλης, τον λεγόμενο Μαύρο Θάνατο, που έπληξε όλη την Ευρώπη τα έτη 1346 – 1352 και την Κρήτη από το 1348. Η παράδοση λέει ότι τον μικρό Πέτρο, που ορφανός γύρναγε στους δρόμους, τον πήραν υπό την προστασία τους οι Φραγκισκανοίαδελφοί του ιεραποστολικού  μοναστηριού του Αγίου Αντωνίου ( Η Μονή Φραρού) που υπήρχε στις Καρές. Εκεί έλαβε τη στοιχειώδη εκπαίδευση και σε ηλικία 18 ετών έγινε και αυτός φραγκισκανός μοναχός. Η εξέλιξή του ήταν γρήγορη και σύντομα οι μοναχοί κατάλαβαν ότι ο νεαρός Πέτρος μπορούσε με την κατάλληλη εκπαίδευση να εξελιχθεί στα ανώτερα κλιμάκια της

Γιατί όμως οι εκλέκτορες εξέλεξαν ομόφωνα τον Πέτρο Φίλαργο ως Πάπα και όχι κάποιον άλλο καρδινάλιο; Η κρίση της καθολικής εκκλησίας ήταν τόσο μεγάλη εκείνη την εποχή που χρειαζόταν κάποιον ιερέα πραγματικά μεγάλου ηθικού αναστήματος για να την οδηγήσει πάλι στην ηρεμία. Ο Φίλαργος είχε πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους άλλους υποψήφιους, τα οποία μέτρησαν για την τελική του εκλογή. Κατ’ αρχή δεν είχε «πατρίδα» για να την ευνοήσει αργότερα, όπως ήταν κοινή συνήθεια τότε. Είχε μεγάλη φήμη για τα γραπτά του, αλλά και για τη διδασκαλία του στα μεγάλα Πανεπιστήμια, ως θεολόγος φιλόσοφος. Ο εν γένει χαρακτήρας του ήταν πράος, ήπιος, διαλεκτικός, γενναιόδωρος, φίλος των τεχνών και ιδιαίτερα της μουσικής, με πολλούς καλλιτέχνες υπό την προστασία του και τη χορηγία του.2 Δεν είχε ροπή στον πλούτο, ούτε επιθυμούσε την επίγεια εξουσία. Το μόνο πράγμα που κάποιοι τον έψεγαν ήταν η αγάπη του για το καλό φαγητό, μια συνήθεια που την απέδιδαν στην κρητική του καταγωγή. Χαρακτηριστικό της μεγαλοθυμίας του ήταν και ένα άλλο περιστατικό που έχει καταγραφεί σε βιβλία της εποχής και που μερικοί ιερείς από κακεντρέχεια τον κατηγορούσαν. Ήταν η φιλία, η συμπαράσταση και η βοήθεια που προσέφερε, χωρίς φυσικά να ζητά ανταλλάγματα, σε έναν καρδινάλιο της βόρειας Ιταλίας που είχε πρόβλημα αλκοολισμού. Ήταν ό,τι καλύτερο εκείνη τη στιγμή για να ξεπεραστεί η κρίση και αυτό το μήνυμα έστειλε η εκλογή του, στο ρωμαιοκαθολικό ποίμνιο σ’ όλη την Ευρώπη.

Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Από την Κρήτη στέλνεται στη Βενετία και έχει τις πρώτες θεολογικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της κοντινής Πάντοβας, που ήταν ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης του 14ου αιώνα. Μετά το πέρας των σπουδών στην Πάντοβα πηγαίνει στην Αγγλία, στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και θεολόγος πια, όταν τελείωσε, πηγαίνει στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού ως καθηγητής Θεολογίας για να διδάξει. Γράφει πολλά θεολογικά έργα στα λατινικά και στα ελληνικά. Από το Παρίσι μετακομίζει στη Λομβαρδία και στο Μιλάνο όπου ο δούκας Βισκόντι τον παίρνει υπό την προστασία του. Γίνεται επίσκοπος στην Piacenza, τη Vicenza, τη Novara και αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου το έτος 1402. Πρωτοστατεί επί χρόνια για την ένωση των εκκλησιών, δίνοντας  προτεραιότητα στο ξεπέρασμα του σχίσματος στην καθολική εκκλησία και ήταν από τους πρωτεργάτες της σύγκλισης του συμβουλίου της Πίζας όπως είδαμε πιο πάνω.

ΤΟ ΠΑΠΙΚΟ ΣΤΕΜΜΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΦΙΛΑΡΓΟΥ
Οι δύο όμως έκπτωτοι Πάπες, ο Γρηγόριος και ο Βενέδικτος, δεν παραιτήθηκαν. Παρά την καθολική υποστήριξη που είχε ο Φίλαργος, επέμεναν να είναι γαντζωμένοι στους παπικούς θρόνους. Αναγκάστηκε, λοιπόν, να προχωρήσει στη βίαιη αποκαθήλωση του Γρηγορίου της Ρώμης και μεταφέρθηκε από την Πίζα στην Μπολόνια και από εκεί θα προχωρούσε πιο νότια, με τελικό στόχο τη θριαμβευτική του είσοδο στη Ρώμη ως ο νέος Πάπας. Δεν πρόλαβε όμως. Ενώ βρισκόταν ακόμα στη Μπολόνια, δέκα μήνες μετά την εκλογή του, πεθαίνει κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Φημολογείται ότι τον δηλητηρίασε ο σκαιός Ναπολιτάνος καρδινάλιοςBaltassare Cossa, 
ο οποίος και εκλέγεται ως επόμενος Πάπας πάλι από το συμβούλιο της Πίζας.
Για την ιστορία, αναφέρουμε ότι ο Πάπας Γρηγόριος ΧΙΙ της Ρώμης που καθαιρέθηκε, παραιτήθηκε τελικά το 1415 στη σύνοδο της Κωνσταντίας και αυτή η παραίτηση ήταν και η τελευταία στην ιστορία της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Έως την ξαφνική παραίτηση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’. 
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. http://it.cathopedia.org/wiki/Antipapa_Alessandro_V
2. Στην Ιταλία κυκλοφορεί CD με αναγεννησιακή μουσική συνθετών, που ο Φίλαργος ως αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου είχε υπό την προστασία του και την είχαν αφιερώσει σ’ αυτόν.
ΠΗΓΗ
Εφημερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ
Τζανάκης Σπύρος (αρχιτέκτονας, σπουδαστής Ε.Α.Π. Ιστορία Ευρωπαϊκού Πολιτισμού)

http://www.haniotika-nea.gr/117279-i-paraitisi-tou-papa-kai-i-kriti/#ixzz3anFHpupk

βλέπε επίσης https://blogreco.wordpress.com/2012/11/24/%CE%B7-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%AE-%CF%86%CF%81%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%8D-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CF%80%CE%AC%CF%80%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%B5/