Κουζουλάδες : Μίνωας ο αιώνιος βασιλιάς της Κρήτης

14 Ιανουαρίου 2014

Μίνωας ο αιώνιος βασιλιάς της Κρήτης

Από το Μίνωα πήρε την ονομασία του ένας τεράστιος πολιτισμός, γνωστός ως μινωικός πολιτισμός, που αναπτύχθηκε κατά το τέλος της νεολιθικής εποχής έως στης αρχές της εποχής του σιδήρου.
Η ανάπτυξη της μινωικής Κρήτης ήταν πολιτισμική οικονομική και στρατιωτική. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η θαλασσοκράτειρα Κρήτη είχε γίνει κυρίαρχη της Μεσογείου και του Αιγαίου. Η επέκταση της θαλασσοκρατορίας της Κρήτης επί Μίνωα θεωρείται ιστορικό γεγονός, αφού την μινωική επίδραση συναντούμε μέχρι την Ιβηρία.

Ο μινωικός πολιτισμός. Χωρίζεται σε τρεις περιόδους: την πρωτομινωική 3400 - 2200 π.Χ, τη μεσομινωική 2200 - 1580 π.Χ και την υστερομινωική1580 - 1200 π.Χ.

Ο μινωικός πολιτισμός αρχίζει να παρακμάζει στο τέλος της νεολιθικής εποχής με την κάθοδο των Δωριέων και τις ανακατατάξεις που προκλήθηκαν απ' τις μετακινήσεις των λαών της θάλασσας.

Το βασίλειο του Μίνωα περιελάμβανε ολόκληρη την Κρήτη, που είχε εκατό πόλεις, (εκατόμπολις), και τις Κυκλάδες που λέγονταν Μινωίδες .

Πρωτεύουσα του μινωικού βασιλείου ήταν η Κνωσός, εκεί ήταν τα περίφημα ανάκτορα του Μίνωα, Τα ανάκτορα αυτά αποτελούσαν μια ολόκληρη πόλη, με ξενώνες, εξωτερικά λουτρά, ιερά, εργαστήρια βιοτεχνών για τη διακόσμηση και την περιποίηση των ανακτόρων, αποθήκες τροφίμων, αίθουσες των βασιλέων, αίθουσα του θρόνου, υπασπιστήρια, αίθουσες για δεξιώσεις και τελετές με αναρίθμητες σκάλες και βεράντες. Από αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική άποψη, τα ανάκτορα του Μίνωα στην Κνωσό είναι κάτι μοναδικό σ' όλο τον κόσμο, όπως μοναδικό είναι και το αρχαιολογικό ενδιαφέρον που προκαλούν. Τα χρόνια της μεγάλης ακμής του μινωικού πολιτισμού, πολλές φορές διακοπήκανε από εσωτερικές διαμάχες και από διάφορες εξωτερικές επιδρομές. Πάντα, όμως, επανακτούσε την αίγλη του. Έτσι, ο μινωικός πολιτισμός δεν είναι μόνο ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς του κόσμου. Είναι συγχρόνως και ένας από τους λαμπρότερους.

Δεν είναι ιστορικά εξακριβωμένο ποιος λαός κατέλυσε το ένδοξο βασίλειο του Μίνωα .Από όσα, όμως, πολύτιμα αντικείμενα κρητικής προελεύσεως βρεθήκανε στους θησαυρούς του Ατρέως, καθώς και από όσα αναφέρει ο Ηρόδοτος ότι του είπαν οι ίδιοι οι Κρήτες, προκύπτει ότι οι επιδρομείς ήταν Έλληνες

και μάλιστα Αχαιοί της Πελοποννήσου.

Ο Μίνωας ήταν γιος του Δία και της Ευρώπης. Μετά την αρπαγή της Ευρώπης από τη Συρία ο Δίας τη μετέφερε στην Κρήτη, και κάτω από το ιερό πλατάνι της Γόρτυνας, συνευρέθηκε μαζί της για τρεις μέρες συνεχώς. Από αυτήν την ένωση γεννήθηκαν ο Μίνωας και τα άλλα δύο αδέλφια του Ραδάμανθυς και Σαρπηδών. Ο Δίας φυσικά δεν έμεινε με την Ευρώπη και τους γιούς τους. Έτσι η Ευρώπη και τα τρία αγόρια βρήκαν άσυλο στη αυλή του βασιλιά της Κρήτης Αστέριου, ο οποίος τελικά παντρεύτηκε την Ευρώπη και ουσιαστικά υιοθέτησε το Μίνωα και τα αδέρφια του.

Ο Μίνωας μεγαλώνοντας παντρεύτηκε την Πασιφάη και μαζί της απέκτησε τέσσερεις γιούς, τον Ανδρόγεω, το Δευκαλίωνα, το Γλαύκο και τον Κατρέα και τέσσερεις κόρες, την Ακάλλη ή Ακαλλίδα, την Αριάδνη, τη Φαίδρα και την Ξενοδίκη.

Μετά το θάνατο του Αστέριου τα αδέρφια Μίνωας και Σαρπηδών διεκδικήσαν τον θρόνο. Ο Σαρπηδόνας νικήθηκε από τον Μίνωα, κι αποδιωγμένος κατέφυγε στην Λυκία της Μ. Ασίας.

Ο Μίνωας προκειμένου να κάμψει τις αντιστάσεις των Κρητών, ισχυρίστηκε ότι οι θεοί του είχαν ήδη παραχωρήσει τη θέση αυτή. Για να το αποδείξει είπε ακόμη, ότι οι θεοί θα του έστελναν ότι τους ζητούσε. Στη συνέχεια έκανε θυσία στον Ποσειδώνα και του ζήτησε να βγει από τη θάλασσα ένας λευκός ταύρος, υποσχόμενος ότι θα τον θυσίαζε προς τιμήν του Θεού . Συνεπαρμένος όμως από την ομορφιά του ζώου απέφυγε να τηρήσει την υπόσχεσή του. Θυσιάζοντας έναν άλλο ταύρο στη θέση του, νομίζοντας ότι θα

ξεγελάσει τον θεό της θάλασσας.

Η τιμωρία του Μίνωα δεν άργησε να έρθει. Ο Ποσειδώνας, έκανε την Πασιφάη να ερωτευτεί τον ταύρο, ο οποίος είναι γνωστός και ως ταύρος της Κρήτης. Με τη βοήθεια του Δαίδαλου η Πασιφάη μπήκε σε μία ξύλινη κατασκευή, σκεπασμένη με δέρματα, προκειμένου ο ταύρος να την περάσει για αγελάδα. Από την ένωση του ταύρου και της Πασιφάης γεννήθηκε ένα παιδί-τέρας, το οποίο ονομάστηκε Αστερίων αλλά λόγω της μορφής του έγινε γνωστό ως Μινώταυρος.

Ο Μίνωας παρουσιάζεται σε αρκετούς μύθους σαν διεφθαρμένος άντρας και καθόλου πιστός σύζυγος. Η συμπεριφορά του αυτή ενοχλούσε την Πασιφάη, η οποία επιθυμούσε να τον εκδικηθεί. Λέγεται ότι του είχε δώσει ένα ποτό, που τον έκανε όταν έβλεπε άλλη γυναίκα να της ρίχνει στο στήθος άγρια ζώα, που την κατασπάρασσαν. Ο Μίνωας απαλλάχτηκε από το βάρος αυτό όταν ερωτεύτηκε την Πρόκριδα, ερωμένη του Κέφαλου. Η Πρόκρις έδωσε στο Μίνωα το αντίδοτο κι έτσι εξουδετερώθηκαν οι δυσμενείς επιδράσεις.

Μαύρη σελίδα στη βασιλεία του Μίνωα απετέλεσε ο θάνατος του γιου του Ανδρόγεω. Ο Ανδρόγεως είχε μεταβεί στην Αθήνα προκειμένου να λάβει μέρος στα Παναθήναια. Κατόρθωσε να νικήσει σε όλα τα αθλήματα, προκαλώντας έτσι το φθόνο των Αθηναίων. Προκειμένου να απαλλαγούν από αυτόν, τον έστειλαν να εξοντώσει τον γνωστό ταύρο της Κρήτης, ο οποίος είχε πλέον καταλήξει στο Μαραθώνα. Ο νεαρός απέτυχε και ο ταύρος τον θανάτωσε. Με βάση άλλη εκδοχή, οι Αθηναίοι έστειλαν το νέο σε θανάσιμη ενέδρα.

Όταν ο Μίνωας πληροφορήθηκε το χαμό του γιου του βρισκόταν στην Πάρο, όπου πραγματοποιούνταν θυσίες προς τιμή των Χαρίτων. Η πρώτη του αντίδραση ήταν να αφαιρέσει το λουλουδένιο στεφάνι, που φορούσε στο κεφάλι του και να διατάξει τους αυλητές να σταματήσουν να παίζουν. Ωστόσο συνέχισε μέχρι τέλους τη θυσία. Από τότε η συγκεκριμένη θυσία γινόταν χωρίς συνοδεία μουσικής. Στη συνέχεια ο Μίνωας εκστράτευσε εναντίον της Αθήνας προκειμένου να εκδικηθεί τον

άδικο θάνατό του γιου του.

Πρώτος σταθμός της εκστρατείας αυτής ήταν τα Μέγαρα. Εκεί βασίλευε ο Νίσος, γιος του Πανδίονα. Ο Νίσος είχε στο κρανίο του μία τρίχα πορφυρού χρώματος, η οποία ήταν συνδεδεμένη με τη ζωή του. Η κόρη του Σκύλλα όμως ερωτεύτηκε το Μίνωα και έτσι έκοψε την τρίχα. Το αποτέλεσμα ήταν ο Νίσος να πεθάνει και τα Μέγαρα να καταληφθούν. Όταν όμως η Σκύλλα πήγε υπερήφανη για το κατόρθωμά της στο Μίνωα, εκείνος την τιμώρησε για την προδοσία της. Την έριξε στη θάλασσα ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή την έδεσε στην πρύμνη του πλοίου του όταν σαλπάρισε προς την Αθήνα.

Ο στρατός του Μίνωα ξεκίνησε την πολιορκία των Αθηνών, χωρίς όμως να μπορεί να κατορθώσει να την καταλάβει. Αυτό κράτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Μίνωας τότε ζήτησε βοήθεια από τον πατέρα του . Ο Δίας έστειλε στην Αθήνα επιδημία και λιμό. Οι Αθηναίοι απελπισμένοι από την κατάσταση στράφηκαν στο μαντείο των Δελφών. Η απάντηση του μαντείου ήταν να ικανοποιηθεί οποιοδήποτε αίτημα του Μίνωα. Εκείνος τότε επέβαλε στην Αθήνα ένα φόρο αίματος. Συγκεκριμένα οι Αθηναίοι έπρεπε να στέλνουν κάθε χρόνο εφτά νέους και εφτά νέες

για τροφή του Μινώταυρου.

Την τιμωρία των Αθηναίων έμελλε να σταματήσει ο γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, ο Θησέας. Ο Θησέας, αποφάσισε να πάει μαζί με τους νέους και τις νέες που θα θυσιαζόταν στην Κρήτη. Αν εξολόθρευε το Μινώταυρο χρησιμοποιώντας μονάχα τα χέρια του, η υποχρέωση για θυσία θα σταματούσε.

Η κόρη του Μίνωα, η Αριάδνη, ερωτεύτηκε αμέσως το Θησέα. Του έδωσε ένα νήμα για να τον δέσει στην πόρτα του λαβυρίνθου και να τον ξετυλίγει μέχρι να φτάσει στο μέρος όπου κοιμόταν ο Μινώταυρος. Ο Θησέας σκότωσε το Μινώταυρο, με ένα ξίφος που του έδωσε η Αριάδνη. Έπειτα χρησιμοποίησε το νήμα για να βρει το δρόμο της επιστροφής προς την είσοδο του λαβυρίνθου.

Ο Θησέας και η Αριάδνη απέδρασαν από την Κρήτη, αλλά στο δρόμο για την Αθήνα ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη στο νησί της Νάξου . Ο θεός Διόνυσος την ερωτεύτηκε και την παντρεύτηκε αμέσως μετά την εγκατάλειψή της από το Θησέα.

Στο παλάτι του Μίνωα βρήκε όμως άσυλο και ο Αθηναίος εφευρέτης Δαίδαλος μετά την εξορία του από την Αθήνα. Ό Μίνωας αξιοποίησε το ταλέντο του Δαίδαλου, και ιδιαίτερα τις αρχιτεκτονικές του γνώσεις. Ένα από τα έργα του ήταν και ο περίφημος λαβύρινθος, όπου τοποθετήθηκε ο Μινώταυρος. Σύντομα όμως ο εφευρέτης έπεσε στη δυσμένεια του Μίνωα. Αιτία ήταν η βοήθεια που προσέφερε στην Αριάδνη δίνοντας της το μίτο για να βοηθήσει το Θησέα. Κατ' άλλους η βοήθεια που προσέφερε στην Πασιφάη προκειμένου να συνευρεθεί με τον ταύρο.

Το αποτέλεσμα πάντως ήταν ο Δαίδαλος και ο γιος του ο Ίκαρος να φυλακιστούν στο λαβύρινθο. Από εκεί κατόρθωσαν να δραπετεύσουν με τη χρήση κέρινων φτερών, ο Ίκαρος όμως σε αυτήν την

προσπάθεια βρήκε τραγικό τέλος.

Μετά τη δραπέτευση του Δαίδαλου ο Μίνωας τον αναζήτησε προκειμένου να μην αποκτήσει άλλος τα μοναδικά έργα, που του είχε κατασκευάσει στην Κρήτη. Διέδιδε ότι αναζητούσε ένα τεχνίτη, ο οποίος να μπορεί να περάσει μία κλωστή μέσα από ένα όστρακο που είχε σχήμα κοχλία. Προσδοκούσε ότι μόνο ο Δαίδαλος μπορούσε να το κατορθώσει. Τελικά τον εντόπισε στη Σικελία, όπου είχε καταφύγει στην αυλή του βασιλιά της Καμικού, Κόκαλου. Ο Κόκαλος έδωσε το όστρακο στο Δαίδαλο, ο οποίος κατάφερε να περάσει την κλωστή σε αυτό αφού έδεσε στην άκρη της ένα μυρμήγκι ή μία μέλισσα.

Μόλις είδε την κλωστή περασμένη, ο Μίνωας ζήτησε από τον Κόκαλο να του παραδώσει το Δαίδαλο, γιατί μόνο αυτός θα μπορούσε να το επιτύχει. Ο Κόκαλος προσποιήθηκε ότι θα ενδώσει στο αίτημα του, όμως του ζήτησε πρώτα να συμμετάσχει σε ένα συμπόσιο που θα διοργάνωνε. Πριν το συμπόσιο ο Μίνωας θα έπρεπε να λουστεί. Ο Μίνωας ανυποψίαστος πήγε στο λουτρό , οι κόρες του Κόκαλου του έριξαν καυτό νερό με αποτέλεσμα ο Μίνωας να βρει φρικτό θάνατο Έτσι πέθανε ο πιο ξακουστός βασιλιά της Κρήτης. Το πτώμα του το παρέλαβαν οι στρατιώτες του με την δικαιολογία ότι ο Μίνωας γλίστρησε στο λουτρό και πνίγηκε. Οι στρατιώτες έθαψαν το σώμα στην περιοχή του Ακράγαντα και διέμειναν στην πόλη αυτή, που αρχικά ονομάστηκε Μίνωα. Τα οστά του Μίνωα μεταφέρθηκαν στην γενέτειρά του πολύ καιρό αργότερα, την εποχή του Ακραγαντινού Θήρωνα.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ο Μίνωας ήταν πολύ σοφός και με αξιόλογο νομοθετικό έργο. Επικρατούσε η αντίληψη ότι ο Σόλων όταν έκανε την νομοθεσία του είχε σαν πρότυπο τους νόμους του Μίνωα.

Επιπλέον ο Όμηρος του πλέκει το εγκώμιο, κάτι που -σύμφωνα πάντα με τον Πλάτωνα- δεν συνήθιζε. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι ο Μίνωας έπαιρνε τους νόμους από τον ίδιο τον Δία κάθε εννιά χρόνια σε μια

σπηλιά της Ίδης.

Όπως ο Μωυσής ανέβηκε στο όρος για να λάβει τις 10 εντολές, έτσι και ο Μίνωας, στην Κρήτη, ανέβαινε κάθε 9 χρόνια στο ιερό βουνό και παρέμενε επί 3μηνο όπου και νομοθετούσε.

Η διοίκηση του Μίνωα θεωρήθηκε ανθρωπιστική και δίκαιη και γι' αυτό το λόγο, σύμφωνα με το μύθο, ορίστηκε ως ένας από τους κριτές του Άδη μαζί με τον αδερφό του Ραδάμανθυ και τον Αιακό. Ο Μίνωας όμως λάμβανε τις τελικές αποφάσεις.

ΤΟ ΠΑΡΙΟ ΧΡΟΝΙΚΟ

ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΕΖΗΣΕ Ο ΜΙΝΩΑΣ

Ο Όμηρος (Ιλιάδα Ν. 445 – 455 και Ξ 321-322) αναφέρει ότι ο Μίνωας έζησε τρεις γενιές πριν από τον Τρωικό πόλεμο. Αρχικά ήταν λέει βασιλιάς της Κρήτης ο Μίνωας, μετά ο Δευκαλίωνας και μετά ο Ιδομενέας που έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Τα ίδια αναφέρει και ο Ηρόδοτος: «Τρίτη δε γενεή μετά Μίνων τελευτήσαντα γενέσθαι Τρωικά» ( Ηρόδοτος Ζ, 171). Ο Ηρόδοτος (Ζ 169 – 171), ο Στράβωνας (10, IV 6-7) , ο Διόδωρος (4, 60, 5,64 και 5,80), ο Απολλόδωρος (Βιβλιοθήκη) κ.α. …Σύμφωνα με Πάριο χρονικό (είναι τρεις μεγάλες πλάκες από μάρμαρο Πάρου όπου οι αρχαίοι έγραφαν τις κυριότερες ημερομηνίες) ο Δευκαλίωνας βασίλευε το έτος 1570 π.Χ, ο Έλληνας βασίλευε το έτος 1521 π.Χ. και ο Μίνωας Α’ το έτος 1470 π.Χ.