Η μυθιστορηματική ζωή της Ευδοξίας Βιτάλη από τα Χανιά
Χανιά 1866.
Τα μέλη της οικογένειας Βιτάλη μάχονται στο πλευρό των ορθόδοξων Κρητικών
εναντίον των Τούρκων. Ο πατριάρχης της οικογένειας, αν και καθολικός και
ενετικής καταγωγής, έχει αποφασίσει να ξοδέψει την περιουσία του στον απελευθερωτικό αγώνα και έχει ζητήσει από τους γιους του να πολεμήσουν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Στο αρχοντικό του άρχοντα Βιτάλη τις περισσότερες μέρες μένει μόνο η γυναίκα του, το υπηρετικό προσωπικό και η 15χρονη κόρη τους Ευδοξία, για την οποία ήδη έχουν φτάσει τα πρώτα προξενιά. Οι γυναίκες της οικογένειας ετοιμάζουν στο κελάρι τα εφόδια για τους αγωνιστές, τα οποία έρχονται και παίρνουν συνήθως τα βράδια οι άνδρες της οικογένειας και οι συμπολεμιστές τους. Οι Τούρκοι έχουν οργιστεί από τη στάση του άρχοντα Βιτάλη και μια μέρα κάνουν επιδρομή στο αρχοντικό του. Στο κελάρι εκείνη την ώρα ήταν τα αδέλφια της Ευδοξίας και ετοίμαζαν τις προμήθειές τους. Η κοπέλα όμως ήταν μόνη της και δεν πρόλαβε να αντιδράσει όταν όρμησαν οι Τούρκοι. «Η ομορφιά της ήταν ξακουστή στα Χανιά και οι δουλέμποροι που την άρπαξαν την πούλησαν αρχικά στον πασά των Χανίων. Εκείνος όμως κατάλαβε πως με την ομορφιά της Ευδοξίας θα μπορούσε να καλοπιάσει τον μεγάλο σουλτάνο και του την στέλνει ως δώρο για το χαρέμι του»
, λέει η κ. Χριστίνα Αλεξάνδρου δισεγγονή της Ευδοξίας Βιτάλη.
Η 15χρονη Ευδοξία μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη στο χαρέμι του σουλτάνου Αμπντούλ Αζίζ, και επιλέχθηκε από τη
βαλιντέ σουλτάνα, τη Γαλλίδα μητέρα του, για να γίνει μία από τις συζύγους του.
Η Ευδοξία έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στον σουλτάνο, όπως προκύπτει από το γεγονός
πως μαζί της έκανε δύο παιδιά, τον Οσμάν ή Γιώργο όπως τον φώναζε η μητέρα του
και την Αννίτα.
«Τουρκόσποροι». «Η οικογένειά της προσπαθούσε με
κάθε τρόπο να βρει την κοπέλα, και για τον λόγο αυτό ξεκίνησαν από την Κρήτη τα
αδέλφια της μόλις έμαθαν πως βρισκόταν στο χαρέμι του μεγάλου σουλτάνου.
Ωστόσο, όταν ο πατέρας της έμαθε πως η κόρη του είχε αποκτήσει δύο παιδιά με
τον Αμπντούλ Αζίζ, ζήτησε από τα αδέλφια της αν την απελευθερώσουν να την
σκοτώσουν, διότι είχε γεννήσει δύο τουρκόσπορους. Ο κώδικας τιμής των Κρητικών
δεν δικαιολογούσε σε καμία περίπτωση στη γυναίκα να έχει κοιμηθεί με Τούρκο,
ακόμη και αν την είχαν απαγάγει ή βιάσει», εξηγεί η κ. Αλεξάνδρου, που στη
διάρκεια της έρευνάς της για την προγιαγιά της βρήκε πολλά ντοκουμέντα της
εποχής.
Το σκαλιστό αυγό. Τα αδέλφια της κατάφεραν να βρουν επαφή με την Ευδοξία
μέσω μιας πραγματευτούς η οποία είχε την άδεια να μπαίνει στο χαρέμι και να
πουλάει υφάσματα, αρώματα και κοσμήματα στις γυναίκες του σουλτάνου. Αυτή η
κοπέλα, μάλλον ελληνικής καταγωγής, κατάφερνε να μεταφέρει τα μηνύματα της
Ευδοξίας στα αδέλφια της και το αντίστροφο μέσα σε ένα σκαλιστό αυγό, το οποίο
είχε τρεις κρύπτες. Μέσα στο αυγό η Ευδοξία έκρυβε μικρά κομματάκια χαρτιού και
πληροφορούσε για τα νέα της τα αδέλφια της που αναζητούσαν τον τρόπο να την
ελευθερώσουν. Με τη βοήθεια της κοπέλας, η Ευδοξία είχε βγάλει από το παλάτι
και πολλά από τα κοσμήματά της, δώρα του σουλτάνου, τα οποία στη συνέχεια τα
πούλησαν τα αδέλφια της και της εξασφάλισαν σημαντική περιουσία. Η Ευδοξία μετά την απελευθέρωσή της
από το χαρέμι πήγε στην Ίμβρο, άλλαξε την ταυτότητά της, βαφτίστηκε χριστιανή
ορθόδοξη και άρχισε από την αρχή τη ζωή της.
«Τα χρήματα που είχε από τα κοσμήματα του σουλτάνου τής επέτρεψαν να ζει μια
πολύ άνετη ζωή. Αρχικά άνοιξε καπελάδικο στην Ίμβρο. Ύστερα από τον θάνατο του
Αμπντούλ Αζίζ το 1876, πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου άνοιξε μια βιοτεχνία με
ρούχα και καπέλα για κυρίες της καλής κοινωνίας. Μάλιστα προσέλαβε στη δουλειά
πολλές κοπέλες από το χαρέμι του Αμπντούλ Αζίζ που διαλύθηκε όταν νέος
σουλτάνος ανέλαβε ο Μουράτ Ε΄», διηγείται η κ. Αλεξάνδρου.
ΠΗΓΗ
Η συγγραφέας Χριστίνα Αλεξάνδρου αποκαλύπτει ότι
προβληματίστηκε για αρκετό καιρό, εάν θα έπρεπε να γράψει μόνο όσα γνώριζε ως
αληθινά γεγονότα ή να δημιουργήσει ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε αληθινή
ιστορία. "Καθ' ότι είμαι απόγονος της ηρωίδας μου, αισθανόμουν ότι έπρεπε
να γράψω μόνο την αληθινή ιστορία της. Όταν τελικά άλλαξα τα πραγματικά επίθετα
των ηρώων, κατάφερα να αποστασιοποιηθώ απ' αυτούς", διευκρινίζει.Η αναζήτηση στοιχείων για την προγιαγιά της Λιλής, τής πήρε περίπου δύο χρόνια. Οι περισσότερες μαρτυρίες ήταν προφορικές, ενώ κατάφερε να εντοπίσει και κάποια γραπτά στοιχεία από τα χαρτιά της οικογένειας. "Τα περισσότερα στοιχεία παρέμειναν ζωντανά στις μνήμες της οικογένειας. Ωστόσο, τότε δεν μιλούσαν πολύ. Το θεωρούσαν ντροπή να είσαι τουρκόσπορος. Έτσι, το βιβλίο δεν είναι παρά μικρές ιστορίες που έμαθα και έπρεπε να τις συνθέσω για να δημιουργήσω αυτό το μυθιστόρημα", τονίζει.
Εκτός από τις μαρτυρίες, η Χριστίνα Αλεξάνδρου κατάφερε να εντοπίσει και λιγοστά κειμήλια της Λιλής, όπως μια φωτογραφία της από επίσκεψή της στην Αίγυπτο, ένα κόσμημά της και ένα μικρό ασημένιο σκαλιστό αβγό, το οποίο στο μυθιστόρημα αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο δρόμο της Λαλιγκιούλ προς την ελευθερία.
Ποια είναι, όμως, τελικά τα πραγματικά γεγονότα του
μυθιστορήματος; "Η Λιλή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κρήτη, απ' όπου
πραγματικά την απήγαγαν, τη μετέφεραν στο χαρέμι του πασά και στη συνέχεια ως
δώρο στο χαρέμι του Σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Δεν γνωρίζουμε, όμως, το
όνομα που της έδωσαν εκεί, οπότε το Λαλιγκιούλ ήταν δική μου έμπνευση. Με το
Σουλτάνο απέκτησε δύο παιδιά. Τα αδέρφια της έμαθαν ότι βρίσκεται εκεί
κλεισμένη και πήγαν να τη σώσουν. Αφού την άρπαξαν από το παλάτι, την έκρυψαν
για κάποια χρόνια στην Ίμβρο. Στη συνέχεια μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη,
όπου έζησε μια ευτυχισμένη ζωή. Φανταστικά είναι ορισμένα πρόσωπα του
μυθιστορήματος, όπως ο χαμένος της γιος Οσμάν και οι έμπιστοι φίλοι της",
τονίζει η κ. Αλεξάνδρου.
Το πραγματικό ταξίδι της Λιλής, από την εμπόλεμη Κρήτη, στα παλάτια της Κωνσταντινούπολης και στη συνέχεια στην Ίμβρο, τη Σμύρνη και ξανά στην Κωνσταντινούπολη, διανθίζεται με μυθιστορηματικές ίντριγκες μεταξύ των γυναικών του χαρεμιού, ρομαντικούς έρωτες και πλούσια δόση ανατολίτικης ατμόσφαιρας.
Επίσης, η ιστορία της Λιλής "χρωματίζεται" έντονα και από τα ιστορικά γεγονότα της εποχής της, την Κρητική επανάσταση, την ιστορία του Σουλτάνου Αμπντουλαζίζ, του πρώτου Οθωμανού Σουλτάνου που επισκέφθηκε τη Δυτική Ευρώπη, και το κίνημα των Νεότουρκων.
Η Χριστίνα Αλεξάνδρου, μέσα από το βιβλίο επιχειρεί να περάσει και μηνύματα για τη σύγχρονη γυναίκα που πρέπει να υπερπηδά τα εμπόδια της καθημερινότητας. "Ο άνθρωπος που δεν κάνει εκπτώσεις είναι διαχρονικός. Η Λιλή υπογραμμίζει είναι μια διαχρονική γυναίκα".
Το πραγματικό ταξίδι της Λιλής, από την εμπόλεμη Κρήτη, στα παλάτια της Κωνσταντινούπολης και στη συνέχεια στην Ίμβρο, τη Σμύρνη και ξανά στην Κωνσταντινούπολη, διανθίζεται με μυθιστορηματικές ίντριγκες μεταξύ των γυναικών του χαρεμιού, ρομαντικούς έρωτες και πλούσια δόση ανατολίτικης ατμόσφαιρας.
Επίσης, η ιστορία της Λιλής "χρωματίζεται" έντονα και από τα ιστορικά γεγονότα της εποχής της, την Κρητική επανάσταση, την ιστορία του Σουλτάνου Αμπντουλαζίζ, του πρώτου Οθωμανού Σουλτάνου που επισκέφθηκε τη Δυτική Ευρώπη, και το κίνημα των Νεότουρκων.
Η Χριστίνα Αλεξάνδρου, μέσα από το βιβλίο επιχειρεί να περάσει και μηνύματα για τη σύγχρονη γυναίκα που πρέπει να υπερπηδά τα εμπόδια της καθημερινότητας. "Ο άνθρωπος που δεν κάνει εκπτώσεις είναι διαχρονικός. Η Λιλή υπογραμμίζει είναι μια διαχρονική γυναίκα".
ΠΗΓΗ
Η βασιλεία του σουλτάνου Αμπντούλ Αζίζ (1861-1876) συνοδεύτηκε από ύφεση
στις μεταρρυθμίσεις που είναι γνωστές με
τον όρο Τανζιμάτ. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την
άμεση αντίδραση των αξιωματούχων της Υψηλής Πύλης και τελικά οδήγησε στην
ανακήρυξη του Συντάγματος και στην έναρξη των εργασιών του πρώτου oθωμανικού
κοινοβουλίου το 1876-1878. Ο ιθύνων νους αυτής της πρωτοβουλίας ήταν ο
διακεκριμένος γραφειοκράτης και μεταρρυθμιστής βεζίρης
Μιντχάτ πασάς (Midhat paşa). Καθοριστικό ρόλο, ωστόσο, στη διανοητική
προετοιμασία όλων αυτών των γεγονότων έπαιξε μια ομάδα γραφειοκρατών και
δημοσιογράφων, γνωστοί ως Νέοι Οθωμανοί, ηγετική φυσιογνωμία των οποίων υπήρξε
ο Ναμίκ Κεμάλ (Namık Kemal). Οι Νέοι Οθωμανοί εισήγαγαν καινούρια δεδομένα στην
πολιτική ζωή και επιδίωξαν επίμονα την επανεξέταση των μεταρρυθμίσεων.
Υιοθέτησαν φιλελεύθερες ιδέες, συνηγορώντας ταυτόχρονα υπέρ της επαναφοράς των
ισλαμικών αξιών, με το επιχείρημα ότι έτσι θα διαφύλασσαν τη λαϊκή κυριαρχία.
Συνεπώς, άσκησαν κριτική στους εκπροσώπους του Τανζιμάτ ότι εισήγαν
μεταρρυθμίσεις οι οποίες μακροπρόθεσμα θα υπονόμευαν τόσο το κράτος όσο και την
κοινωνία. Το κίνημα αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκθρόνιση του Aμπντούλ Αζίζ.
Ωστόσο, ο νέος σουλτάνος Μουράτ Ε’, πρωτότοκος γιος του Aμπντούλ Αζίζ, σύμβολο
των φιλελεύθερων αλλά και άτομο με ευαίσθητη διανοητική υγεία, σύντομα
αντικαταστάθηκε από τον αδελφό του, τον Aμπντούλ Χαμίτ Β’.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως