Τέλματα

 

Μεσογειακά Εποχικά Λιμνία ή Τέλματα

Στην Ελλάδα είχαν καταγραφεί 48 εμφανίσεις Μεσογειακών   Εποχικών Λιμνίων μέχρι το 1996, ενώ πρόσφατα τεκμηριώθηκε  η ιδιαίτερη αξιόλογη παρουσία τους σε 23 μόνο περιοχές  της Ελλάδας, εκ των οποίων οι 5 βρίσκονται στο Ν. Χανίων  (Γαύδος, Φαλάσαρνα, Χρυσοσκαλίτισσα-Ελαφονήσι,  Γεωργιούπολη-Κουρνά και Ομαλός).   H Κρήτη αποτελεί τη νοτιότερη περιοχή της  Ευρωπαϊκής Ενωσης όπου συναντώνται τα ''Μεσογειακά Εποχικά Λιμνία''    Τα Μεσογειακά Εποχικά Λιμνία ή Τέλματα αποτελούν :  προστατευόμενους οικοτόπους,   σύμφωνα με διεθνείς συμβάσεις, ευαίσθητα και  μοναδικά οικοσυστήματα που χρήζουν  προστασίας και διατήρησης και δείκτες οικολογικής ισορροπίας.  Κάθε ένα από τα '' Μεσογειακά Εποχικά Λιμνία ή Τέλματα''  έχει τη δική του οικολογική ταυτότητα, την υδροπερίοδό του,  τη δική του ιδιάζουσα και μοναδική χλωρίδα και πανίδα,  ενώ όλα συνδέονται με την περιβαλλοντική  κληρονομιά της Κρήτης.  Τα ''Μεσογειακά Εποχικά Τέλματα'' (ΜΕΤ) ή λιμνία,  είναι εποχικοί υγρότοποι, οικότοποι προτεραιότητας γ ια προστασία (κωδικός δικτύου Natura: 3170*)  και εξαιρετικής οικολογικής σημασίας, σύμφωνα  με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία ('Habitats' Directive 92/43/EEC). Οι οικότοποι αυτοί, είναι συνήθως μικροί σε έκταση, εμφανίζουν ιδιαιτερότητες και φιλοξενούν σημαντικό  αριθμό ειδών χλωρίδας και πανίδας, με σπάνια και ενδημικά είδη  για το υγρό και το ξηρό περιβάλλον.  Τα συναντούμε σε μικρά βυθίσματα του εδάφους τα οποία   συγκεντρώνουν νερό κατά τη χειμερινή περίοδο  και συνήθως αποξηραίνονται, κυρίως λόγω εξάτμισης, κατά τη θερινή περίοδο.  Η μικρή τους έκταση και η περιοδικότητα στην υδροπερίοδο  τους έχουν οδηγήσει στο να παραμελείται η αξία τους,  με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να παρατηρείται  συρρίκνωση ή και εξαφάνιση τους, λόγω των ισχυρών  πιέσεων που δέχονται από διάφορες δραστηριότητες.   Μεσογειακό Εποχικό Λιμνίο στον Ομαλό Ειδικότερα, οι απειλές που δέχονται γενικά οι οικότοποι  αυτοί συνοψίζονται στα ακόλουθα: Λόγω κλιματικών αλλαγών (π.χ. ανομβρία, ξηρασία) και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων  (π.χ. υπεράντληση, αλλαγή χρήσεων γης)  αποσταθεροποιούνται ή και καταρρέουν οι υδρολογικές  τους συνθήκες.  Η υδροπερίοδός τους, δηλαδή το χρονικό διάστημα  κατά το οποίο τα τέλματα είναι πλημμυρισμένα,  παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση   των οικολογικά σημαντικών χαρακτηριστικών τους. Τα τελευταία χρόνια, η υδροπερίοδος των ΜΕΤ  παρουσιάζεται διαταραγμένη και ασταθής, προκαλώντας έτσι τη σταδιακή υποβάθμισή τους. ¨      Η ορθολογική βόσκηση στα ΜΕΤ είναι απαιτούμενη  και ζητούμενη, γιατί έτσι αποφεύγεται η ΄΄δάσωσή'' τους με θάμνους ή και δένδρα.  Αντίθετα, η υπερβόσκηση, μπορεί να αφανίσει σημαντικά είδη από τη χλωριδική σύσταση του οικοτόπου,   καθώς επίσης και να ρυπάνει πολύ γρήγορα  η μικρή σχετικά ποσότητα νερού από τα τέλματα,  δημιουργώντας ακατάλληλο νερό ακόμη  και για το ''πότισμα'' των ζώων. ¨      Η ανεξέλεγκτη απόθεση απορριμμάτων  στο περιβάλλον, η οποία επιφέρει άμεση καταστροφή  οικοτόπων και υποβάθμιση του ευρύτερου  περιβάλλοντος, είναι γνωστό ότι απειλεί  κυρίως τους υγροτόπους και τις ευαίσθητες  οικολογικά  περιοχές Τα ΜΕΤ, ως εποχικοί υγρότοποι, έχουν πολύ μεγαλύτερο  κίνδυνο να δεχθούν ανεξέλεγκτα απορρίμματα και μπάζα και επομένως με πρακτικά μέσα και ενημέρωση θα επιδιωχθεί το ζητούμενο της φροντίδας τους από τις τοπικές κοινωνίες. ¨      Για κάθε υγροτοπική περιοχή, ο ευτροφισμός  αποτελεί σημαντική απειλή για την ύπαρξή τους.  Ο ευτροφισμός, που αυξάνεται συνεχώς  λόγω των εντατικών αγροκτηνοτροφικών  και άλλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, δημιουργεί δυσχερείς συνθήκες ανάπτυξης  για τα χαρακτηριστικά είδη πανίδας και χλωρίδας  των οικοτόπων, ενώ ευνοεί την αύξηση  ανταγωνιστικών ειδών και έτσι υποβαθμίζονται  οι σημαντικοί αυτοί οικότοποι. ¨      Η κατασκευή δρόμων, θέσεων parking,  απόκτηση περισσότερης γης για διάφορες  δραστηριότητες και γενικότερα η τουριστική  και οικιστική ανάπτυξη, πολλές φορές διακόπτουν  τη συνέχεια των οικοτόπων αυτών, οι οποίοι συχνά   απαντώνται σε συμπλέγματα που αλληλεπιδρούν  και επικοινωνούν μεταξύ τους, δημιουργώντας  μια ''όαση'' υδρολογικών και υδροβιολογικών συνθηκών. Τα ΜΕΤ, ως υγρότοποι  είναι γνωστό ότι εμπλουτίζουν  τα υπόγεια νερά και δημιουργούν φραγμούς για την  υφαλμύρωση και την υποβάθμιση των υπόγειων νερών.  Επομένως, αποτελούν απαραίτητα στοιχεία για τις λειτουργίες του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και  διαθέτουν σημαντικές αξίες για το τοπικό  περιβάλλον και τη διατήρησή του. ¨      Τα Μεσογειακά εποχικά τέλματα απαντώνται  σε ορεινές, πεδινές, αλλά και σε πολυσύχναστες  και τουριστικές παράκτιες περιοχές, με αποτέλεσμα  η έντονη και σκόπιμη μετακίνηση ανθρώπων και  οχημάτων στο χώρο τους να έχει αρνητικά αποτελέσματα  στην ιδιόμορφη πανίδα και χλωρίδα τους και τα ειδικότερα  χαρακτηριστικά τους. Ετσι, οι πιέσεις που δέχονται  τα ευαίσθητα αυτά οικοσυστήματα από τους  επισκέπτες-περιπατητές (ποδοπατήματα), αλλά και από  τις μοτοσυκλέτες και τα 4Χ4 οχήματα (ροδιές)  είναι σημαντικές και απειλούν την ύπαρξη και διατήρησή τους. Με την κατάλληλη ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών μπορεί να προωθηθεί ο οικο-τουρισμός σε ορισμένο πλαίσιο δραστηριοτήτων, αναψυχής και περιήγησης.   Η ελλιπής ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τις  λειτουργίες που επιτελούν στο φυσικό περιβάλλον  αυτοί οι οικότοποι, αλλά και για τις αξίες που  περικλείονται σ'αυτούς, έχουν δημιουργήσει  απαξιωτική εικόνα.  Οι τοπικές κοινωνίες ταυτίζουν συνήθως τα ΜΕΤ  με περιθωριακές και άχρηστες περιοχές, όπου  ρίχνονται σκουπίδια, μπάζα και οτιδήποτε άχρηστο  υλικό, ενώ ορισμένες περιόδους υπερ-εκμεταλλεύονται  τα φυσικά τους αγαθά (π.χ. υπερβόσκηση, υπεράντληση),  συμπεριλαμβανομένων του νερού, της βιοποικιλότητας,  αλλά και της χλωρίδας τους. Οφείλουμε να κατανοήσουμε όλοι ότι το φυσικό  περιβάλλον ήταν ανέκαθεν άρρηκτα συνδεδεμένο  με τις παραδοσιακές δραστηριότητες του ανθρώπου και μ' αυτή τη συμπόρευση πρόσφερε αγαθά και αξίες στον άνθρωπο, τα οποία διατηρώντας τα, η ζωή μας  εξακολουθεί να έχει ποιότητα.

Το ζητούμενο είναι να υπάρξει συνέχεια και συνέπεια

στην ''Περιβαλλοντική Κληρονομιά'' της Κρήτης,

στα ''Μεσογειακά Εποχικά Τέλματα'', τα οποία με την

μοναδικότητα και την αξία τους ανήκουν πρωτίστως

στους ντόπιους κατοίκους και στην Κρήτη. 

 

τα παραπάνω είναι αποσπάσμα απο την έρευνα 

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΛΚΕΘΕ)

                               ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

 http://www.life-kriti.gr/docs/perifrafi.htm