Πόδε Τζερμιάδω

Σύντομη Ιστορία του Οροπεδίου 

Διοικητική οργάνωση και παλιοί δήμαρχοι στο Οροπέδιο Λασιθίου

Τώρα που ο περιβόητος "Καποδίστριας" αποτελεί πλέον νόμο του Κράτους, μετά την επιψήφιση του σχετικού Νομοσχεδίου από την Βουλή, τώρα που όσοι ενδιαφέρονται για τον Δημαρχιακό θώκο του μονάκριβου Δήμου του Οροπεδίου Λασιθίου και ενόψη των εκλογών , άρχισαν να μοιράζουν χαμόγελα και χαιρετούρες δεξιά και αριστερά, τώρα νομίζω πως μια αναδρομή στα περασμένα παρουσιάζει ενδιαφέρον, μιας και θα μας επιτρέψει να γνωρίσουμε τη Διοικητική οργάνωση και εξάρτηση του Οροπεδίου σε παλαιότερες εποχές,

καθώς και μερικούς Δημάρχους των δυο Δήμων της Επαρχίας Λασιθίου.

Α. Ιστορικά στοιχεία της διοικητικής Εξάρτησης του Οροπεδίου Λασιθίου

Το Οροπέδιο Λασιθίου από τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας αποτελούσε ανεξάρτητη τούρμα (περιοχή), μαζί δε με τις τούρμες του Μεραμπέλλου, της Ιεράπετρας και της Σητείας αποτέλεσμα την Εξαρχία (Σεξτέριο) των Αγίων Αποστόλων. Αργότερα, μετά την περίοδο της ερήμωσης της περιοχής (1293-1463), το Οροπέδιο το οποίο είχε ήδη περιέλθει στην ιδιοκτησία του Ενετικού Δημοσίου, υπήχθη διοικητικά απ' ευθείας στον Δούκα της Κρήτης. Το καθεστώς αυτό διατηρήθηκε όλη την υπόλοιπη Ενετική περίοδο. Τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας το Οροπέδιο όπως και οι υπόλοιπες Επαρχίες του σημερινού νομού Λασιθίου, υπάγονταν διοικητικά στον Πασά του Μεγάλου Κάστρου. Αργότερα όμως, όταν συστάθηκε το 1867 η Διοίκηση (Νομός) Λασιθίου, το Οροπέδιο απετέλεσε τμήμα της Διοίκησης αυτής, στην οποία μάλιστα έδωσε και το όνομά του.

Β. Κετεχουντάδες και Σύμβουλοι του Οροπεδίου

Ο θεσμός του "προέδρου" της επαρχίας ή Κετχουντά", όπως αλλιώς λεγότανε, καθιερώθηκε από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας και διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα. Ο Κετχουντάς εκλεγόταν από τους κατοίκους μιας περιοχής, τους οποίους αντιπροσώπευε στις Τουρκικές Αρχές, μεταξύ δε των καθηκόντων του ήταν και η ευθύνη είσπραξης του κεφαλικού φόρου. Από τα έγγραφα του Τουρκικού Αρχείου Ηρακλείου που έχει μεταφράσει ο αείμνηστος Ν. Σταυρινίδης, γνωρίζουμε το όνομα κάποιων Κετχουντάδων του Οροπεδίου. Εικοσιδύο χρόνια μετά την κατάληψη του Οροπεδίου από τους Τούρκους (1649) δηλ. το έτος 1671 και αργότερα το έτος 1686 Κετχουντάς της Επαρχίας Λασιθίου ήταν ο Πέρης ή Πέρος (Πέτρος) υιός Μιχάηλ (3α3β). Αργότεα το 1692 και το 1696 αναφέρεται σαν Κετχουντάς ο παπα Στεφανής από το χωριό Λαγού (3γ). Κατά την περίοδος της Αιγυπτοκρατίας (δεκαετία του 1830) το Οροπέδιο υπαγότανε στο Διοικητικό Συμβούλιο (Σούρα) του Μεγάλου Κάστρου, όπου αντιπροσωπευόνταν από ένα Σύμβουλο Χριστιανό, επειδή στο Λασίθι δεν κατοικούσαν μόνιμα Τούρκοι. Σύμβουλος του Οροπεδίου το 1834 αναφέρεται ο Καπετάν Ζαχάρης ή Ζαχαράκης, γυιός του παπά Μιχάλη (4).

Γ. Δημιουργία των Δήμων.

Οι πρώτοι Δήμοι δημιουργήθηκαν το έτος 1867 στις πρωτεύουσες των 5 Διοικήσεων (Νομών) της Κρήτης και λίγα χρόνια αργότερα, το έτος 1879, δημιουργήθηκαν οι υπόλοιποι Δήμοι της υπαίθρου, όταν πραγματοποιήθηκε η δεύτερη φάση της Διοικητικής μεταρρύθμισης. Ετσι αρχές του 1880 λειτουργούσαν στην Κρήτη συνολικά 88 Δήμοι, από τους οποίους δυο στην Επαρχία Λασιθίου: α) Ο Δήμος Τζερμιάδω που περιελάμβανε τα χωριά Πινακιανώ, Λαγού, Τζερμιάδω, Μαρμακέτω, Φαρσάρω, Μέσα και Εξω Ποτάμοι, Μέσα Λασίθι, Μέσα Λασιθάκι, Αγιος Κωνσταντίνος, Μονή Κρουσταλλένιας και είχε έδρα το Τζερμιάδω και β) Ο Δήμος Ψυχρού που αποτελέσθηκε από τα χωριά Αγ. Γεώργιος, Κουδουμαλιά, Αβρακόντε, Καμινάκι, που αποτελέσθηκε από τα χωριά Αγ. Γεώργιος, Κουδουμαλιά, Αβρακόντε, Καμινάκι, Μαγουλά, Ψυχρό, Πλάτη, Γερωντομουρί (σήμερα Αγιος Χαράλαμπος), Κάτω Μετόχι, Μονή Βιδιανής, με έδρα το Ψυχρό. Οι δημοτικές εκλογές γίνονταν με καθολική ψηφοφορία χριστιανών και Μουσουλμάνων. Σχετικά με τον τρόπο που διεξάγονταν και το κλίμα που επικρατούσε ο τοπικός τύπος μας δίδει αρκετές πληροφορίες. Παραδείγματος χάριν οι δημοτικές εκλογές του 1882 διήρκεσαν τρεις μέρες από την Παρασκευή έως και την Κυριακή (5α), το κλίμα δε που επικράτησε στις εκλογές του 1885, στην περιοχή μας μάλιστα δίδεται με γλαφυρότητα. "Απασαι αι ως ανωτέρω εκλογαί (σ.σ. δηλ. των επαρχιών Μεραμβέλλου και Λασιθίου) πλην των της Νεαπόλεως, Σπιναλόγκας και Τζερμιάδου, διεξαχθεισών λίαν ησύχως, ενεργήθησαν παταγωδώς και δια διαπληκτισμών και ξυλοκοπημάτων πλην ουδέν απευκταίον συνέβη χάρις εις την δραστηρίαν ενέργειαν της εξουσίας ήτις δεν έλειψεν από του να ενεργήσει και εν τη περιπτώσει ταύτη το εαυτής καθήκον και προλάβει επαιμένους αληθώς φόνους συνεπεία των κομμάτων, άτινα μανιωδώς και λυσσαλέως πλέον καταφέρονται αλλήλων, προσπαθούντα δια παντός μέσου να προσελκύσωσι εκάτερον εαυτώ πλειοτέρους εκλογείς" (5β). Ο θεσμός των Δήμων διατηρήθηκε και επί Κρητικής Πολιτείας (1899-1913) με τη διαφορά ότι σύμφωνα με το Δημοτικό Νόμο του 1901 οι Δήμαρχοι και οι Πρόεδροι διορίζονταν από τον Πρίγκηπα (6α). Μετά την Ενωση της Κρήτης και την επέκταση στο νησί των ισχυόντων στην υπόλοιπη χώρα, οι Δήμοι καταργήθηκαν. Δ. Διατελέσαντες Δήμαρχοι

Σύμφωνα με τα στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε, στους δυο Δήμους της επαρχίας Λασιθίου το Δημαρχιακό αξίωμα κατείχαν, στις αντίστοιχες χρονολογίες οι παρακάτω αναφερόμενοι: Δήμος Τζερμιάδω: Κωνστ. Γραμματικάκης (5α), 1885 Κων. Γραμματικάκης:(7), 1886 Κων. Γραμματικάκης:1891 Στεφ. Γρυμάνης (8β), 1892 Δημ. Μιχελάκης (9), 1894 Δημ. Μιχελάκης: 1895 Δημ. Μιχελάκης: 1901 Εμμ. Ζ. Παπαδάκης (6γ), 1905 Δήμος Ψυχρού: Γεώργ., Ταμιωλάκης (7), 1886 Εμμαν., Παπαδάκης (8α), 1891 Εμμαν. Παπαδάκης (8β), 1892 Εμμαν. Παπαδάκης (9), 1894 Εμμαν. Παπαδάκης, 1895 Γεώργ. Σκυβαλάκης (6β), 1901 Κων. Δολαψάκης (6η), 1905 Σημείωση: Σαν Δήμαρχος Τζερμιάδω αναφέρεται ότι ο Παύλος Πλατάκης από το Τζερμιάδω, που διαδέχθηκε στη Δημαρχία τον Δ.Μιχελάκη, Δυστυχώς όμως δεν μπόρεσα να βρω άλλη πληροφορία σχετική με το άτομο αυτό.

Ε. Βιογραφικά στοιχεία των παλιών Δημάρχων

1. Κων. Γραμματικάκης (10) Ο Κων. Ν. Γραμματικάκης υπήρξε πιθανότητα ο πρώτος Δήμαρχος του "πόδε Δήμου Τζερμιάδω". Γεννήθηκε στο Τζερμιάδω το έτος 1861 και απεβίωσε το 1914. Ο πατέρας του Νικόλαος διετέλεσε Διοικητής της Επαρχίας Λασιθίου. Και ο ίδιος όμως ασχολήθηκε με τα κοινά και εκλέχθηκε παμψηφεί Δήμαρχος Τζερμιάδω. Αργότερα υπέβαλε υποψηφιότητα βουλευτού, οι αντίπαλοί του όμως για να ματαιώσουν την εκλογή του τον συκοφάντησαν ότι διέπραξε κάποια ληστεία και για τον λόγο αυτό φυλακίστηκε μέχρι το τέλος των εκλογών, τις οποίες όπως ήταν επόμενο έχασε. Μετά την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα διετέλεσε φρούραρχος Λασιθίου, αργότερα δε διετέλεσε Δημόσιος κατήγορος και Γραμματέας του Ειρηνοδικείου Τζερμιάδω. Από την μητέρα του καταγότανε από την οικογένεια των Τζερμιάδων και Ροστέλιδων (ήταν ανεψιός του Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Γερμανού Τζερμιά) και με τον γάμο του συγγένεψε με την μεγάλη οικογένεια των Βορεάδηδων. Είχε τρεις γυιούς που διέπρεψαν ο καθένας στον τομέα του. Ενας απ' αυτούς ήταν ο Αριστοτέλης διακεκριμένους δημοσιογράφος, ιδρυτής - διευθυντής της εφημερίδας "Μεσόγειος" Ηρακλείου. Ο παλιός Δήμαρχος είναι παππούς του σημερινού διευθυντού της "Μεσογείου" κ. Κ. Γραμματικάκη, το όνομα του οποίου φέρει και του τέως Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Γιώργου Γραμματικάκη. 2. Γεώργιος Ταμιωλάκης (!!) Ο Γεώργιος Ταμιωλάκης υπήρξε ο πρώτος Δήμαρχος του "πέρα Δήμου" Ψυχρού, σε κάποια έγγραφα δε φέρεται εσφαλμένα ως Κων/νος. Ο Γ. Ταμιωλάκης γεννήθηκε στο χωριό Αβρακόντε Λασιθίου και ήταν γυιός του παπα Χατζή. Διετέλεσε αρκετά χρόνια Δήμαρχος Ψυχρού. Πάντως το έτος 1892 αναφέρεται ως τέως Δήμαρχος (8γ) Ψυχρού. Αργότερα προσεβλήθη από λέπρα (όπως παλαιότερα και ο πατέρας του) και κατέφυγε στα Αγριανά, όπου και διέμενε. (Στην περιοχή αυτή διατηρείται ακόμα το τοπωνύμιο "του λουβιάρη το Μετόχι"). Συνελήφθη όμως από την Αστυνομία και οδηγήθηκε στην Σπιναλόγκα, όπου και απεβίωσε γύρω στα 1918. 3. Εμμανουήλ Μ. Παπαδάκης (12) Ο Εμμαν. Μιχ. Παπαδάκης γεννήθηκε στην Κουδουμαλιά γύρω στα 1830. Καταγόταν από οικογένεια κληρικών, εξ ου και το επώνυμο Παπαδάκης. Ο Παπούς του, παπά Γιάννης, καταγόταν από κάποιο άλλο χωριό του Οροπεδίου, ήρθε όμως και εγκαταστάθηκε στην Κουδουμαλιά. Κατά τη διάρκεια κάποιας θανατηφόρας επιδημίας, που όπως πίστευαν τότε μεταδίδονταν από τα κατοικίδια ζώα, ο παπά Γιάννης για να προστατέψει την οικογένειά του θανάτωσε όλα τα κατοικίδια ζώα, εκτός από το μουλάρι και το "ζευγάρι" του. Το βράδυ όμως της Μεγάλης Πέμπτης και ενώ βρισκότανε στο μέσο της Ακολουθίας των Αγίων Παθών, η κατάσταση της υγείας του που ήδη δεν ήταν καλή επιδεινώθηκε, διέκοψε την ακολουθία και λίγο αργότερα πέθανε. Σύντομα στο θάνατο τον ακολούθησε η παπαδιά καθώς και 8 από τα 10 παιδιά του. Δυο αγόρια που επέζησαν (ο Μιχάλης και ο Μανόλης) τα πήραν συγγενείς τους και τα ανάθρεψαν στο Ψυχρό. Αργότερα επέστρεψαν στην Κουδουμαλιά όπου ο Μιχάλης, ο πατέρας του Δημάρχου, έγινε παπάς. Ο Εμμαν. Παπαδάκης παντρεύτηκε την κόρη του παπά Μιχάλη Βλάχου από το Ψυχρό με την οποία απέκτησε 7 παιδιά. Παρά τις λίγες γραμματικές γνώσεις που είχε υπήρξε ένας επιτυχημένος Δήμαρχος και ένας προοδευτικός γεωργός. Πρώτος έφερε στο Οροπέδιο το μαγγανοπήγαδο, γνωστό με το αιγυπτιακό του όνομα "σακιέ" και το εγκατέστησε σε ένα πηγάδι με "καμάρες" στο περιβόλιο του. Σ' αυτό για πρώτη φορά στο Λασίθι καλλιεργήθηκαν ντομάτες και άλλα περίεργα για την εποχή εκείνη κηπευτικά.

Για να διοικεί σωστά το Δήμο διέθετε ένα άτυπο συμβουλευτικό σώμα που το αποτελούσαν οι "Τρεις Χατζήδες" του Αγίου Γεωργίου (Χατζη Πλεύρης, Χατζη Κλεισαρχάκης και Χατζη Γρηγόρης) ενώ μόνιμος δημοτικός ταμίας ήταν ο έμπιστος συγγενείς του Ιωάννης Σακελλάρης από το Ψυχρό. Στη θέση του Γραμματέα του Δήμου χρησιμοποιούσε εναλλάξ τον Γεώργ. Εμμ. Χαλκιαδάκη από το Ψυχρό και τον Στιβακτάκη από τον Αγ. Γεώργιο (13). Ο Παπαδάκης εκτιμάτο ιδιαίτερα από τους δημότες του (στις γιορτές δεχότανε πολλά δώρα, τόσα που βάζανε τις μηζύθρες στις σκάφες), αλλά και από τις τοπικές αρχές. Χαρακτηριστικό της εκτίμησης της οποίας έχαιρε είναι και το γεγονός ότι σε κάποια εκλογή στην οποία είχε αντίπαλο τον Αντώνιο Γαλανάκη, τελειόφοιτο του Γυμνασίου και δάσκαλο την εποχή εκείνη στο Ψυχρό, γόνο της μεγάλης οικογένειας των Γαλανάκηδων, πήρε την εκλογή με μεγάλη άνεση. Τόσο μεγάλη ήτο η απογοήτευση του Γαλανάκη από την ήττα του ώστε έφυγε από το Ψυχρό και εγκαταστάθηκε στο Καστέλλι, όπου σύντομα αναδείχτηκε σε σημαντικό τοπικό παράγοντα. Ο Εμμ. Παπαδάκης απεβίωσε το 1916 στην Κουδουμαλιά και η κηδεία του έγινε με στρατιωτικές τιμές. 4. Στέφανος Γρυμάνης 5. Δημήτριος Ι. Μιχελάκης (17) Γεννήθηκε στο Τζερμιάδω το έτος 1855, είχε αρκετές γραμματικές γνώσεις για την εποχή του και ασχολείτο με την γεωργία. Πολύ καλός ψάλτης γνώριζε από στήθους πολλά εκκλησιαστικά κείμενα. Απέκτησε 6 παιδιά και ο πρωτότοκος γυιός του Ιωάννης έγνε κληρικός. Απεβίωσε το 1926 σε ηλικία 72 ετών. Στη Δημαρχία τον διαδέχθηκε ο Παύλος Πλατάκης. Στον Ιερό Ναό Αγ. Ιωάννου Μεσοκαμπίτη έχει αφιερώσει ένα πολυέλαιο. 6. Γεώργιος Σκυβαλάκης Γεννήθηκε στο Καμινάκι, διετέλεσε για μεγάλο χρονικό διάστημα Γραμματέας της Νομαρχίας Λασιθίου (8δ) και υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του Οροπεδίου των αρχών του αιώνα μας. 7. Εμμαν. Ζαχ. Παπαδάκης (14) Γεννήθηκε στο Τζερμιάδω το έτος 1866. Φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο της γενέτειράς του και στη συνέχεια στο Σχολαρχείο Νεαπόλεως. Μετά την αποφοίτησή του απ' εκεί διορίστηκε δικολάβος στο Ειρηνοδικείο Τζερμιάδω και αργότερα το 1923, Συμβολαιογράφος Λασιθίου. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι το 1940 και σ' αυτήν τον διαδέχτηκε ο γυιός του Γεώργιος, που όπως είναι γνωστό δολοφονήθηκε από τη συμμορία των Σουμπεραίων, όταν εισέβαλαν στο Οροπέδιο στις 5 Νοεμβρίου 1943. Πικραμένος από το χαμό του γυιού του, πέθανε στο Τζερμιάδω το 1951 σε ηλικία 85 ετών. Εχοντας έντονα ανεπτυγμένο το πατριωτικό αίσθημα, εκτός από τη γενικότερη ανάμιξη του στα κοινά, έλαβε ενεργό μέρος στην Επανάσταση του 1897, πρωτοστάτησε δε στην συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε στο Τζερμιάδω στις 29/1/1897 στη διάρκεια της οποίας ζητήθηκε η Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα (15). Ο Εμμ.Ζ Παπαδάκης ήταν γνωστός στο Οροπέδιο με το παρώνυμο "Καρνόλης" που σημαίνει στα Ενετικά "χαϊδεμένος". Ο πατέρας του Δημάρχου Ζαχαρίας είχε νυμφευθεί την Χρυσή, κόρη του παπά Χατζή από τον Αβρακόντε και αδελφή του Γεωργίου Ταμιωλάκη, πρώτου Δημάρχου Ψυχρού, είχε δε διατελέσει Πληρεξούσιος της Επαρχίας Λασιθίου στη Συνέλευση των Κρητών του έτους 1886. 8. Κωνσταντίνος Δ. Δολαψάκης (16) Γεννήθηκε στο χωριό Μαγουλά το έτος 1865 και έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Παπαδάκειο Σχολείο Ψυχρού. Ελαβε μέρος στις τελευταίες Κρητικές Επαναστάσεις του 1889 και 1897-98, αργότερα δε του επενεμήθη ο τιμητικός τίτλος του χιλιάρχου. Το έτος 1905 διορίστηκε Δήμαρχος στο Δήμο Ψυχρού τον οποίο διοίκησε με σύνεση και αποτελεσματικότητα. Αργότερα, το 1910 εκλέχτηκε βουλευτής στην Κρητική Βουλή και επελέγη μέλος της ομάδας συναδέλφων του που θα λάβαιναν μέρος στις εργασίες του Εθνικού Κοινοβουλίου. Οταν μετά από αρκετές περιπέτειες η ομάδα αυτή έγινε επιτέλεους δεκτή στο Κοινοβούλιο (1/10/1912) ο λεβέντης Λασιθώτης, βρακοφόρος βουλευτής μπήκε πρώτος στην αίθουσα συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου και προκάλεσε ρίγη Εθνικής συγκινήσεως και ενθουσιασμού σε όλους. Ο Κ. Δολαψάκης υπηρέτησε αγρονόμος για μια τετραετία (1918-1922) και διακρίθηκε για την ορθή και δίκαη κρίση του. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, και σε προχωρημένη ηλικία έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και τιμήθηκε με ειδικό δίπλωμα από τον επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων της Μεσογείου στρατάρχη ALEXANDER. Aπεβίωσε το έτος 1957 στο χωριό Καραβάδω όπου και ετάφη.

Για να συγκεντρωθούν τα στοιχεία του παρόντος δημοσιεύματος ανέτρεξα σε διάφορες πηγές που αναφέρονται στη βιβλιογραφία και απευθύνθηκα σε απογόνους των παλιών Δημάρχων, σε ηλικιωμένους Οροπεδιώτες, στους Πολιτιστικούς Συλλόγους κ.λ.π. Η συγκομιδή της προσπάθειας αυτής είναι σχετικά ανεπαρκής. Παρά ταύτα θεώρησα χρήσιμη την δημοσίευση του παρόντος, αφενός μεν για τα στοιχεία της τοπικής ιστορίας που περιέχει, αφετέρου δε γιατί ίσως αποτελέσει αφορμή για πληρέστερη μελέτη του θέματος. Πριν τελειώσω δυο λέξεις για τους Πολιτιστικούς Συλλόγους του Οροπεδίου. Τα Σωματεία αυτά με τις εκδηλώσεις που οργανώνουν πιστεύω πως προσφέρουν αξιόλογο έργο στον τόπο. Εκτός όμως από τις εκδηλώσεις αυτές θα πρέπει, όπως το κάνουν ήδη μερικά απ' αυτά, και όχι βέβαια τα μεγαλύτερα να ασχοληθούν και με μια άλλη πτυχή του πολιτισμού, δηλ. την συγκέντρωση στοιχείων και ιστορικού λαογραφικού, τοπωνυμίου και λοιπού υλικού που αποτελούν την πολιτιστική ταυτότητα του τόπου.

Ετσι νομίζω θα εκπληρώνουν καλύτερα τον προορισμό τους. Ιανουάριος 1998  Ι.Μ. Καραβαλάκης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Θεοχάρη Δετοράκη. Ιστορία της Κρήτης, Αθήνα, 1986 σελ. 374 2. Νικ. Σταυράκη. Στατιστική της Κρήτης, Χανιά, 1890, σελ. 165. 3. Νικ. Σταυρινίδη. Μεταφράσεις Τουρκικών Ιστορικών εγγράφων αφορόντων στην ιστορία της Κρήτης. Τόμοι Α-Ε Ηράκλειο 1975-1985 α) Τομ. Β σελ. 297 αριθ. μεταφρ. 924 β) τομ. Β σελ. 404 αριθ. μεταφρ. 1077 γ) τομ. Γ σελ. 198 αριθ. μεταφρ. 1445 4. Μενελάου Παρλαμά. Ανάλεκτα, Ηράκλειο 1988. Το Ημερολόγιο του Κ. Κοζύρη από την Κριτσά σελ. 160). 5. Εφημερίδα "Μίνως" Ηράκλειο Κρήτης. α) Φύλλο 4 Σεπτ. 1882. Αναδημοσίευση στην Εφημ. "Ο Πολίτης" Νεάπολη, φύλλο 6, Σεπτ. 1994 β) Φύλλο 14 Σεπτ. 1885 Αναδημοσίευμα στην Εφημ. "Ο Πολίτης" Νεάπολη φύλλο 16, Σεπτ. 1997 6. Επίσημος Εφημερίς της Κρητικής Πολιτείας (ΕΕΚΠ) α) Τεύχος Α. αριθ. φυλ. 58/21-8-1901 (Νόμος Δημοτικός) β) Τευχ. Β. αριθ. φυλ. 69/18-12-1901 γ) Τευχ. Β αριθ. φυλ. 52/17-9-1905 (Διατ. 190/16-9-1905). 7. Εφημερίς της Γενικής Διοικήσεως Κρήτης "Κρήτη" Αριθ. Φυλ. 805, 15 Ιουλίου 1886 8. Αρχείο του Καμπανείου Ιδρύματος, Αθήνα (αδημοσίευτο) α) Εγγραφο υπ' αρ. 1 Φακελ. 21 (1891) β) Εγγραφο υπ' αρ. 3 Φακελ. 22 (1892) γ) Εγγραφο υπ' αρ. 5 Φακελ. 22 (1892) δ) Η υπ' αριθ. πρωτ. 7491/23-10-1914 αναφορά Γ. Σκυβαλάκη 9. Εφημερίς "Ηράκλειο" Ηράκλειο Το Καμπάνειον Πολυτεχνείο. Αριθ. Φυλ. 27 έτος 1894. 10. Εφημερίς "Νέα Εφημερίς" Ηράκλειο, Αριθ. Φυλ. 199/1-3-1914, Νεκρολογία Κ.Ν.Γ. Γραμματικάκη. 11. Πληροφορίες της εγγονής του Γαρεφαλιάς συζ. Γ. Φουκαράκη κατοίκου Αγριανών Πεδιάδος 12. Πληροφορίες του εγγγονού του Ιωάννου Παπαδάκη, κατοίκου Κουδουμαλιάς 13. Αλεξάνδρου Σακελλάρη. Ο παληός Δήμαρχος και οι τρεις Χατζήδες του Αγ. Γεωργίου Εφημ. "Δίκτη" Αθήνα Αριθ. Φυλ. 16/1976. 14. Πληροφορίες του εγγονού του Εμμ. Παπαδάκη, ταξιάρχου ε.α. κατοίκου Αθηνών. 15. Μανόλη Παπαδάκη, Αγνωστες σελίδες της Λασιθιώτικης Ιστορίας. Εφημ. "Δίκτη" Αθήνα, Αριθ. Φυλ. 193/1994. 16. Ιωάννου Αλεξάκη. Κωστής Δ. Δολαψάκης Εφημ. "Ανατολή" Αγ. Νικόλαος Οκτώβριος 1957

 ΠΗΓΗ

Αναδημοσίευση από

http://www.diktaios.gr/

"ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ" http://www.kairatos.com.gr/afieromata/lasithi.htm