Ο Μιχάλης Πατεργιανάκης,
έφεδρος Ανθυπολοχαγός, ήταν από το χωριό Βόνη. Είχε σπουδάσει πριν τον πόλεμο
στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (Α.Σ.Ο.Ε.Ε.). Γιος του
Γιώργη και της Παπαδιώ Πατεριανάκη, ένα από τα έξι παιδιά της οικογένειας. Ο
αδερφός του Νικόλαος πολέμησε στα βουνά της Αλβανίας.
Από ένα βλήμα πυροβόλου έμεινε ανάπηρος (ο Νικόλαος είχε ένα χέρι και ένα μάτι). Ο άλλος αδερφός Μανόλης πολέμησε στη μάχη της Κρήτης και από έκρηξη οβίδας είχε χάσει την ακοή του. Και ο Μιχάλης πολέμησε στη μάχη της Κρήτης. Είχε πιαστεί αιχμάλωτος και κατάφερε να δραπετεύσει από τα Χανιά. Από τις τρεις αδερφές του η Ανίκα και η Αβρακόμη σκοτώθηκαν από βόμβα συμμαχικού αεροπλάνου, (το θέρος του 1943), που είχε πέσει στο αλώνι τους την ώρα που αλώνευαν τα σπαρτά. Για τον Μιχάλη Πατεργιανάκη που καταδικάστηκε από το στρατοδικείο Χανίων και εκτελέστηκε στην Αγυιά στις 27 Οκτωβρίου 1943 διηγείται ο ανιψιός του Μιχάλης Πατεργιανάκης, συνταξιούχος δάσκαλος από τη Βόνη : …κατά κάποιο τρόπο έγινε γνωστό στις γερμανικές αρχές και στην Γκεστάπο ότι ένας από την ομάδα των αξιωματικών ήταν από την Βόνη, ο Μιχάλης Πατεργιανάκης, και έτσι άρχισαν να προσανατολίζονται στη σύλληψή του. Ταυτόχρονα παρακολουθούσαν και τις κινήσεις του. Ένας Αυστριακός στρατιώτης, που ήταν στις γερμανικές δυνάμεις του Θραψανού, ο οποίος τον είχε συμπαθήσει και ήθελε να τον προστατεύσει, του λέει ότι κάτι γίνεται για σένα. Πρόσεξε, φύγε, γιατί αύριο ή μεθαύριο θα σε συλλάβουν. Ο Αυστριακός στρατιώτης του τα είπε αυτά μη μπορώντας να πιστέψει ότι ο Μιχάλης Πατεργιανάκης δεν θα δεχόταν να φύγει. Κι αυτό έγινε γιατί σύμφωνα με την γερμανική πρακτική, αν ο Μιχάλης έφευγε, θα έπιαναν κάποιο στενά συγγενικό του πρόσωπο για να το αναγκάσουν να αποκαλύψει τα άλλα ονόματα που ήταν στην ομάδα ή και τους άλλους που τους είχαν βοηθήσει. Αρκετοί απ’εδώ απ’ τη Βόνη βοηθούσαν τον Μιχάλη και τα ονόματά τους θα αποκαλύπτονταν και πάρα πολλοί χωριανοί θα βρισκόταν στα χέρια των Γερμανών. Για να μη συμβεί λοιπόν αυτό και να πάρει όλη την ευθύνη πάνω του αποφάσισε ο Μιχάλης να πάει μόνος του και να παρουσιαστεί στην Κομαντατούρ στο Θραψανό. Τον συνέλαβαν αμέσως και τον έφεραν εδώ στο σπίτι του να πάρει τα πράγματά του και να τον οδηγήσουν κατόπιν στο Ηράκλειο. Δεν τον άφησαν να μιλήσει στους γονείς του παρά τον άφησαν να πάρει μόνο τα πράγματά του. Τι πράγματα τώρα, σ’ένα σεντόνι τυλιγμένα λίγα ρούχα. Απ’ότι διηγούνται εδώ στη Βόνη οι άνθρωποι, όταν περνούσε τους δρόμους του χωριού, ήταν πάνω σ’ένα ανοιχτό τζιπ και χαιρετούσε με χαμόγελο όλους τους χωριανούς που συναντούσε. Μάλιστα κάποιοι ήταν κρυμμένοι στου «Χαλκιά τη σκιά», μια συκιά που υπάρχει ακόμη και σήμερα, και όταν περνούσε από κοντά τους σήκωσε το χέρι του και έκαμε το σήμα της γροθιάς. Δεν τους έβλεπε αλλά ήξερε ότι οι φίλοι του βρισκόταν εκεί κοντά. Αυτό ήταν το σκηνικό της σύλληψης του Μιχάλη Πατεργιανάκη, του θείου μου. Τον πήγαν μαζί με τους άλλους αξιωματικούς στα Χανιά και μετά από σύντομη διαδικασία στο στρατοδικείο της Αγυιάς καταδικάστηκε σε θάνατο. Τον Οκτώβρη του 1943. Δεν άφησε κάποιο σημείωμα πριν την εκτέλεση.
Οι αδερφές του Μιχάλη είχαν σκοτωθεί τον ίδιο χρόνο το
καλοκαίρι του 1943 στο αλώνι τους. Ήταν στο αλώνι και οι τρεις αδερφές. Και ο
πατέρας τους ο παπάς, όλη η οικογένεια στο αλώνι. Και έπεσε η βόμβα λίγα μέτρα
πιο πέρα από το αλώνι. Όλοι καθόντανε κάτω από μια καρυδιά, στη σκιά. Οι δυο
αδερφές του Μιχάλη με τον δικό μου αδερφό που ήταν μωρό. Μόλις είδαν το
αεροπλάνο και αντιλήφθηκαν ότι πέφτει βόμβα πετάξανε τον αδερφό μου όσο
μπορούσανε πιο πέρα πέντε έξι μέτρα. Και έπεσε η βόμβα και σκότωσε τις δυο
αδερφές του Μιχάλη. Ο αδερφός μου δεν έπαθε τίποτα. Κανείς άλλος δεν έπαθε
τίποτα. Η βόμβα ήταν συμμαχική, έπεσε από Αγγλικό αεροπλάνο. Εδώ στην Βόνη, το
παλιό Δημοτικό Σχολείο, οι Γερμανοί το είχαν μετατρέψει σε αποθήκη πυρομαχικών.
Και στο Θραψανό είχαν οι Γερμανοί μεγάλες αποθήκες πυρομαχικών. Λένε ότι ο
στόχος του βομβαρδισμού ήταν τα πυρομαχικά ή της Βόνης ή του Θραψανού. Το πιο
πιθανό ήταν να είχε στόχο το Θραψανό. Όχι όπως λένε μερικοί το αεροδρόμιο του
Καστελλίου, αυτό ήταν μακριά. Δεν πιστεύω ότι το Αγγλικό αεροπλάνο ήθελε να
βομβαρδίσει το αεροδρόμιο του Καστελλίου και οι βόμβες να έπεσαν στην Βόνη,
τόσο μακριά.
Τα εναπομείναντα αδέρφια του Μιχάλη περάσανε την πιο
φριχτή περίοδο της ζωής τους μετά την εκτέλεση του αδερφού τους. Γιατί δεν
μπορούσαν να κλάψουν, δεν μπορούσαν να φωνάξουν, δεν μπορούσαν να ζήσουν να
εκδηλώσουν τον πόνο τους.
Τον κρύψαν μέσα στην ψυχή τους. Κλαίγανε στα σπίτια
τους μέσα στα δωμάτια κλεισμένα κλαίγανε τον πόνο τους. Έμπαιναν στις αποθήκες,
κλείνανε τις πόρτες και έκλαιγαν. Ο οποίος πόνος κράτησε πολλά χρόνια. Η γιαγιά
μου η Παπαδιά από τότε δεν ήθελε να ξαναδεί ανθρώπους, είχε απομονωθεί στον
κόσμο της.
Αυτό που έμεινε στην σκέψη των ανθρώπων που γνώριζαν
τον Μιχάλη είναι ότι ήταν ένα παλικάρι. Έκανε ότι έκανε χωρίς καμιά ιδιοτέλεια.
Δεν σκέφτηκε καθόλου τον εαυτό του.
Ο Μιχάλης ήταν ένας ωραίος άντρας, ο ωραιότερος της
Βόνης, γύρω στο 1.85 μέτρα στο ύψος, ήταν ένα παλικάρι που χαιρόσουν να τον
βλέπεις, έλεγαν οι πιο παλιοί χωριανοί μας.
Κι ο πατέρας μου όταν γεννήθηκα με έβγαλε κι εμένα
Μιχάλη, το όνομα του αδικοσκοτωμένου αδερφού του…
Αναδημοσίευση αποσπάσματος
από το αφιέρωμα του Γιώργου Καλογεράκη* «Η μεγάλη δίκη των αξιωματικών
και η εκτέλεση των πέντε» που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ.
Του Γιώργου Καλογεράκη*
δάσκαλου-ιστορικού-ερευνητή
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως