Κουζουλάδες : Τα οζά

16 Απριλίου 2016

Τα οζά

«Εκεί ήσαν κάμποι και βουνά και δάση και πηγάδια, δέντρα μ΄ αθούς και με καρπούς και δροσερά λιβάδια, μετόχια με πολλούς βοσκούς κι αρίφνητα κουράδια…»

Βιτσέντζος Κορνάρος

Η κτηνοτροφία, που τόσο γλαφυρά αναφέρεται από το Βιτσέντζο Κορνάρο στο παραπάνω απόσπασμα, εμφανίστηκε στο νησί μας μαζί με τον άνθρωπο. Αναφορές στον Όμηρο αλλά και στη Μινωική εποχή πιστοποιούν πως το αρχαιότερο επάγγελμα στην Κρήτη είναι αυτό του βοσκού.

Καμιά φορά όμως οι ιστορικές αναφορές περιττεύουν, αρκεί να νιώσεις από κοντά τη στενή επικοινωνία που υπάρχει ακόμα ανάμεσα σε κάθε Κρητικό βοσκό και τα «οζά» του κοπαδιού του για να διαπιστώσεις πόσο βαθιά μέσα στον χρόνο χάνονται οι αρχές του ποιμενικού τρόπου ζωής στην Κρήτη.

Σήμερα βέβαια οι αλλαγές είναι πολλές. Αυτοκινητόδρομοι έχουν αντικαταστήσει τα κακοτράχαλα μονοπάτια, αγροτικά 4Χ4 έχουν αντικαταστήσει την πεζοπορία, κινητά τηλέφωνα έχουν σήμα ακόμη και στα «όρη», είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο να συναντήσεις ένα βοσκό να «ξωλαλεί» (=οδηγεί) το «κουράδι» (=κοπάδι) του κρατώντας τη «βέργα» (=μαγκούρα) του και τη γραφική «βούργια» (=ταγάρι) στην πλάτη με δυο- τρεις ντάκους κι ένα κομμάτι αθότυρο.

Εν τούτοις, κάθε βοσκός μέσα στην αναγκαστική μοναξιά της μάντρας, του χειμαδιού και του μητάτου, δεν αποφεύγει τη συνάντηση με την πρωτόγονη του υπόσταση. Ο πιο κοντινός σύντροφος είναι τα «ζα» του και ο τρόπος της μεταξύ τους επικοινωνίας δε διαφέρει σε τίποτα από την εποχή που, όπως λέει ο Βολτέρος: «….τα πουλιά, τα ερπετά, τα άλογα, τα μουλάρια, τα πρόβατα, τα ζώα γενικά, μιλούσαν οικεία με τους ανθρώπους πριν συνειδητοποιήσουν την υστεροβουλία τους και κλείσουν μια για πάντα το στόμα τους…»

Η επικοινωνία ανάμεσα σε βοσκό και πρόβατα, ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο ο άνθρωπος καλεί και το ζωντανό ανταποκρίνεται στο κάλεσμα του, είναι κάτι που πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις. «Ποιος λέει ότι τα πρόβατα είναι χαζά; Αυτά τα λένε μόνο όσοι δε ξέρουν, οι άσχετοι…» μας πληροφορεί ο κτηνοτρόφος Μανόλης Κεφαλογιάννης από το χωριό Νίβρυτος Καινούριου

που φιλοξένησε ευγενικά τις ΣΤΙΓΜΕΣ στο χειμαδιό και το σπίτι του. «Δε τηνε βάζει ο νους τ΄ ανθρώπου τη νοημοσύνη που έχουν τα πρόβατα, ανέ μασε βολεύει δα εμάς να βλέπομε τ΄ αντίθετο αλλάζει» εξακολούθησε και για να αποδείξει του λόγου το αληθές έσυρε μια πρωτόγονη κραυγή και δεκάδες κεφαλάκια, άσπρα, μαυρόασπρα, καφετιά, γκρίζα, με βούλες ή χωρίς, άρχισαν να ξεπροβάλλουν πίσω από δέντρα και πλαγιές και να συγκεντρώνονται δίπλα του, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα μια απόσταση ασφαλείας από τα ξένα πρόσωπα που για πρώτη φορά αντίκριζαν.

«Θωρείτε;» συνέχισε ο ποιμένας «σε καμιά άλλη φωνή δε φανερώνονται, μόνο στην εδική μου, κάντε μια πρόβα και θα δείτε ανέ σασε πλησιάσουν. Και να ΄τανε μόνο αυτό! Γνωρίζουν και το αυτοκίνητο μου, μόνο άμα κούσουν τη κόρνα μου προβέρνουν» κι ήταν όντως πραγματικότητα τα όσα έλεγε, καθώς τα ζωντανά του, σαν γνήσια «αορίσια» γιδοπρόβατα, έτρεχαν ασύλληπτα σε κάθε ανεπιθύμητη προσπάθεια χαϊδέματος από εμάς, τους άγνωστους επισκέπτες που με τη φιλοζωία τους τάρασσαν ενοχλητικά τη μακαριστή τους ησυχία.