Η έκθεση που υποβάλλει στον
δόγη ο Cavalli είναι διαποτισμένη από μίσος και εμπάθεια εναντίον
των Κρητικών...
Σύμφωνα με τις
πληροφορίες του, ο πληθυσμός της Κρήτης ανεβαίνει σε 160.000, από τις οποίες
40.000 στις πόλεις. Κατηγορεί τον κλήρο ως αγράμματο, αμαθή και τεμπέλη και ότι
δεν ασκεί ηθικοθρησκευτική επίδραση στον λαό, αλλά τον σπρώχνει προς την
ανυπακοή και την ανταρσία, του αποδίδει δηλαδή την ίδια κατηγορία που του
προσήπταν πάντοτε οι βενετικές αρχές, η οποία όμως μαρτυρεί την πρωτοβουλία του
στους εθνικούς αγώνες. Ο λαός, εξακολουθεί ο Cavalli, είναι επίσης τεμπέλης, έχει χαρακτήρα άστατο και,
όταν ακόμη είναι ειρήνη, ρέπει προς την ληστεία, τις ταραχές και τις
επαναστάσεις δεν είναι πιστός στην «Αυθεντία». Γι' αυτό δεν πρέπει να οπλοφορή
ούτε και να εύπορή, γιατί «ο πλούτος είναι κακός σύμβουλος». Γι' αυτό ακόμη η
Βενετία πρέπει να διορίζη εκεί «καλούς ρέκτορες, καλούς όμως και όχι σκιές,
γιατί η Κρήτη θέλει άνδρες με γροθιά» Και σε καιρό πολέμου οι επιστρατευόμενοι
Κρητικοί να είναι λιγότεροι κατά το ένα τρίτο από τους Βενετούς η καλύτερα οι
μισοί. Άπιστες είναι ακόμη οι 12 ευγενείς οικογένειες οι καταγόμενες από την
Κωνσταντινούπολη, «οι αρχοντορωμαίοι», της περιοχής Ρεθύμνου (Φωκάδες, Βλαστοί,
Βαρουχαίοι, Λιτίνοι, Χορτάτζηδες, Σκορδίληδες, Αγιοστεφανίτες, Αρχολέοι,
Μουσούροι, Καλαφάτες, Γαβαλάδες και Μελισσηνοί, συνολικά 400 περίπου άτομα),
που είχαν πάρει τιμάρια από τους Βενετούς και οι οποίοι εξαιρούνται από
αγγαρείες και στρατολογούνται μόνον ως ναύτες καταστρώματος στις γαλέρες. Είναι
γενικά φτωχοί και η οικονομική τους κατάσταση λίγο διαφέρει από την αντίστοιχη
των χωρικών, με τους οποίους είναι αλληλέγγυοι.
...Πραγματικά οι διάφορες υπερβασίες των Βενετών είχαν φτάσει την εποχή εκείνη στα άκρα. Οι καταχρήσεις των υπαλλήλων, η βαριά φορολογία (ο λαός κατέβαλλε το τρίτο της παραγωγής του, σε μερικά μέρη και περισσότερο), που είχε ως αποτέλεσμα την τοκογλυφία των προνοητών και των Βενετοκρητικών, φαίνεται, αρχόντων, καθώς και η μαύρη αγορά με το αλάτι, είδος πρώτης ανάγκης για τον γεωργικό πληθυσμό (για το αλάτισμα των κρεάτων, ψαριών, ελιών, τυριού κ. λ.), συνετέλεσαν, ώστε την εποχή εκείνη να ξεσηκωθούν οι χωρικοί του Ρεθύμνου και γεμάτοι εκδικητικά αισθήματα να προβούν σε λεηλασίες και φόνους (Αύγουστος 1571). Απελπισμένοι ύστερα θέλησαν να έλθουν σε συνεννοήσεις με τους Τούρκους, αλλά ο στόλος τους είχε φύγει. Οι αρχές έπειτα, όπως γράφει ο Cavalli, έδωσαν αμνηστία στον λαό, αλλά τιμώρησαν σκληρά τους αρχηγούς της ανταρσίας: 8 παπάδες και ένας λαϊκός, από τους πρώτους του τόπου, κρεμάστηκαν .
Σοβαρή αναταραχή παρατηρήθηκε και στα Σφακιά, αλλά ο Cavalli φέρθηκε με μεγάλη σκληρότητα και κατόρθωσε να επιβάλη και εκεί την τάξη. Υπεύθυνος των αναταραχών και των διαρπαγών στην Μεσαρέα, το Ψυχρό, στις περιοχές Ρεθύμνου και Χανιών θεωρούσε τις μεγάλες οικογένειες των Πατέρων και Παπαδοπούλων, που ανταγωνίζονταν η μια την άλλη και οι οποίες, κατά την γνώμη του, έπρεπε «να βγουν από την μέση», για να ησυχάσει η Κρήτη. Από τα συμπληρωματικά στοιχεία που μας δίνει η έκθεση του Jac. Foscarini (ήλθε τρία χρόνια αργότερα με ευρεία εξουσιοδότηση, όπως θα ιδούμε παρακάτω) μαθαίνουμε ότι ο Cavalli λεηλάτησε και έκαψε την περιοχή των Σφακιών, ώστε ν' αναγκαστούν ο κάτοικοι χρόνια ολόκληρα να τριγυρίζουν άστεγοι και νηστικοί στα φαράγγια της Περιοχής. Ότι εκτόπισε στην Κέρκυρα να ολόκληρο καράβι από Σφακιώτες• Ότι οι περισσότεροί τους βρήκαν τον θάνατο στο ταξίδι από τις στερήσεις, κακοποιήσεις και από την απελπισία και ότι οι λίγοι που πάτησαν το έδαφος πέθαναν από την λύπη η από την σιδερένια πειθαρχία που τους επέβαλαν οι φύλακές τους,
...Πιστοί στην «Αυθεντία» είναι οι Βενετοί της Κρήτης, στους οποίους δίδονται τα περισσότερα αξιώματα. Χαρακτηριστικό είναι, λέγει ο Cavalli, ότι αυτοί, είτε είναι πλούσιοι είτε είναι μέσοι η φτωχοί, συμπεριφέρονται καλά απέναντι των χωρικών. Ως προς το τελευταίο αυτό θέμα ο γενικός προνοητής ψεύδεται ασύστολα, όπως θα έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε στα παρακάτω κεφάλαια. Αντίθετα αξιόπιστη είναι η είδησή του ότι οι μόνοι Έλληνες πιστοί στην «αυθεντία» είναι οι κάτοικοι των πόλεων, οι οποίοι επιδίδονται στην ναυτιλία και στο εμπόριο . Οι αστοί αυτοί όχι μόνον είναι απαλλαγμένοι από αγγαρείες και άλλες καταπιέσεις, αλλά μετέχουν και στα αγαθά του πολιτισμού. Επομένως δεν έχουν πολλούς και βασικούς λόγους να καταφέρωνται εναντίον των Βενετών και πρόθυμα παίρνουν μέρος ως ναυτικοί στους αγώνες εναντίον των Τούρκων. Μετά την ναυμαχία μάλιστα της Ναυπάκτου ορισμένοι Κρητικοί καπετάνιοι θέλουν να εμπλακούν στους αγώνες αυτούς με μεγαλύτερη ελευθερία δράσης. Έτσι 4 από αυτούς - και ανάμεσά τους ο Μανούσος Θεοτοκόπουλος, ο αδελφός του ζωγράφου - ζητούν τον Οκτώβριο του 1571 από την βενετική γερουσία να τους παραχωρήση με ορισμένους όρους από ένα πειρατικό σκάφος (φούστα), για να το εξοπλίσουν και να το χρησιμοποιήσουν εναντίον των Τούρκων. Η αίτησή τους γίνεται δεκτή και με την ευκαιρία αυτή λαμβάνεται η γενική απόφαση, «ίνα οιασδήποτε θελήση να εξοπλίση πλοία πειρατικά η οποιουδήποτε άλλου είδους η ιδιότητος, δύναται να το πράξη».
...Πραγματικά οι διάφορες υπερβασίες των Βενετών είχαν φτάσει την εποχή εκείνη στα άκρα. Οι καταχρήσεις των υπαλλήλων, η βαριά φορολογία (ο λαός κατέβαλλε το τρίτο της παραγωγής του, σε μερικά μέρη και περισσότερο), που είχε ως αποτέλεσμα την τοκογλυφία των προνοητών και των Βενετοκρητικών, φαίνεται, αρχόντων, καθώς και η μαύρη αγορά με το αλάτι, είδος πρώτης ανάγκης για τον γεωργικό πληθυσμό (για το αλάτισμα των κρεάτων, ψαριών, ελιών, τυριού κ. λ.), συνετέλεσαν, ώστε την εποχή εκείνη να ξεσηκωθούν οι χωρικοί του Ρεθύμνου και γεμάτοι εκδικητικά αισθήματα να προβούν σε λεηλασίες και φόνους (Αύγουστος 1571). Απελπισμένοι ύστερα θέλησαν να έλθουν σε συνεννοήσεις με τους Τούρκους, αλλά ο στόλος τους είχε φύγει. Οι αρχές έπειτα, όπως γράφει ο Cavalli, έδωσαν αμνηστία στον λαό, αλλά τιμώρησαν σκληρά τους αρχηγούς της ανταρσίας: 8 παπάδες και ένας λαϊκός, από τους πρώτους του τόπου, κρεμάστηκαν .
Σοβαρή αναταραχή παρατηρήθηκε και στα Σφακιά, αλλά ο Cavalli φέρθηκε με μεγάλη σκληρότητα και κατόρθωσε να επιβάλη και εκεί την τάξη. Υπεύθυνος των αναταραχών και των διαρπαγών στην Μεσαρέα, το Ψυχρό, στις περιοχές Ρεθύμνου και Χανιών θεωρούσε τις μεγάλες οικογένειες των Πατέρων και Παπαδοπούλων, που ανταγωνίζονταν η μια την άλλη και οι οποίες, κατά την γνώμη του, έπρεπε «να βγουν από την μέση», για να ησυχάσει η Κρήτη. Από τα συμπληρωματικά στοιχεία που μας δίνει η έκθεση του Jac. Foscarini (ήλθε τρία χρόνια αργότερα με ευρεία εξουσιοδότηση, όπως θα ιδούμε παρακάτω) μαθαίνουμε ότι ο Cavalli λεηλάτησε και έκαψε την περιοχή των Σφακιών, ώστε ν' αναγκαστούν ο κάτοικοι χρόνια ολόκληρα να τριγυρίζουν άστεγοι και νηστικοί στα φαράγγια της Περιοχής. Ότι εκτόπισε στην Κέρκυρα να ολόκληρο καράβι από Σφακιώτες• Ότι οι περισσότεροί τους βρήκαν τον θάνατο στο ταξίδι από τις στερήσεις, κακοποιήσεις και από την απελπισία και ότι οι λίγοι που πάτησαν το έδαφος πέθαναν από την λύπη η από την σιδερένια πειθαρχία που τους επέβαλαν οι φύλακές τους,
...Πιστοί στην «Αυθεντία» είναι οι Βενετοί της Κρήτης, στους οποίους δίδονται τα περισσότερα αξιώματα. Χαρακτηριστικό είναι, λέγει ο Cavalli, ότι αυτοί, είτε είναι πλούσιοι είτε είναι μέσοι η φτωχοί, συμπεριφέρονται καλά απέναντι των χωρικών. Ως προς το τελευταίο αυτό θέμα ο γενικός προνοητής ψεύδεται ασύστολα, όπως θα έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε στα παρακάτω κεφάλαια. Αντίθετα αξιόπιστη είναι η είδησή του ότι οι μόνοι Έλληνες πιστοί στην «αυθεντία» είναι οι κάτοικοι των πόλεων, οι οποίοι επιδίδονται στην ναυτιλία και στο εμπόριο . Οι αστοί αυτοί όχι μόνον είναι απαλλαγμένοι από αγγαρείες και άλλες καταπιέσεις, αλλά μετέχουν και στα αγαθά του πολιτισμού. Επομένως δεν έχουν πολλούς και βασικούς λόγους να καταφέρωνται εναντίον των Βενετών και πρόθυμα παίρνουν μέρος ως ναυτικοί στους αγώνες εναντίον των Τούρκων. Μετά την ναυμαχία μάλιστα της Ναυπάκτου ορισμένοι Κρητικοί καπετάνιοι θέλουν να εμπλακούν στους αγώνες αυτούς με μεγαλύτερη ελευθερία δράσης. Έτσι 4 από αυτούς - και ανάμεσά τους ο Μανούσος Θεοτοκόπουλος, ο αδελφός του ζωγράφου - ζητούν τον Οκτώβριο του 1571 από την βενετική γερουσία να τους παραχωρήση με ορισμένους όρους από ένα πειρατικό σκάφος (φούστα), για να το εξοπλίσουν και να το χρησιμοποιήσουν εναντίον των Τούρκων. Η αίτησή τους γίνεται δεκτή και με την ευκαιρία αυτή λαμβάνεται η γενική απόφαση, «ίνα οιασδήποτε θελήση να εξοπλίση πλοία πειρατικά η οποιουδήποτε άλλου είδους η ιδιότητος, δύναται να το πράξη».
Γενικά η διάκριση που κάνει ο
Cavalli μεταξύ Ελλήνων υπαίθρου και πόλεων ως προς την
νομιμοφροσύνη τους απέναντι της βενετικής δημοκρατίας είναι ορθή και πρέπει να
την υπογραμμίσουμε και να την έχουμε υπ' όψη, όταν θα έλθουμε να εξετάσουμε την
εκστρατεία των Τούρκων εναντίον της Κρήτης, οπότε θα παρατηρήσουμε με πόση
ευκολία οι κατακτητές εξαπλώθηκαν στην ύπαιθρο, αντίθετα προς την αντίσταση που
βρήκαν στις πόλεις.
Αναδημοσίευση αποσπασμάτων από
το καταπληκτικό έργο του Απόστολου
Βακαλόπουλου Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Γ' τομ., Θεσσαλονίκη 1968.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ
ΚΡΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΚΡΗΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως