Εκχώρηση της Κρήτης. (Για χίλιες μάρκες αργυρές στω Βενετώ τα χέρια)

Στις 12 Αυγούστου 1204 ο αρχηγός των σταυροφόρων Βονιφάτιος Μομφερατικός
υπογράφει στην Ανδριανούπολη συμφωνία με τους Βενετούς για την παραχώρηση της Κρήτης στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου, μία συνθήκη που γίνεται γνωστή ως «Εκχώρηση της Κρήτης». Σύμφωνα μ' αυτήν ο Βονιφάτιος εκχωρεί στο Βενετικό κράτος αντί 1.000 αργυρών μάρκων και κάποιων άλλων εδαφικών ανταλλαγμάτων τα δικαιώματά του στο νησί.

Κωνσταντίνου Λαγουδιανάκη.

 Για χίλιες μάρκες αργυρές στω Βενετώ τα χέρια

Προπατηξά και λοϊσμός βγαίνουνε στο σεργιάνι

από τη Στράτα τη μ-Πλαθιά μέχρι το Μεϊντάνι.

Ομπρος στα μάθια βγόρισε η πλατέα του Κορνάρου

θωρού ντηνε και ρέγουνται, δε θένε ν’αλαργάρου.

Η Καινούργια Πόρτα χαιρετά, του Ιησού η Πύλη

ο άδραχτος τω Βενετώ κάθεται στο θρομύλι.

Στα ζάλα σού παντήγχνουνε τω Βενετώ τα χνάρια

ξετουλουπώνεις και θωρείς τα τέσσερα λιοντάρια.

Ανάδια κι η βασιλική είναι τ’Αγίου Μάρκου

τα χίλια ξεπεράσανε τα ξόμπλια του θαμάτου.

Κι ανάδια πάλι οθεγκειά η Λότζια προβαίρνει

τω Βενετώ τσ’αθιβολές και τη γ-κουβέντα φέρνει.

Στσ’αποσπερίδας την αυλή όλα θα μαζωχτούνε

για τα βαΐζια τα παλιά τση Βενεθιάς να πούνε.

Τη Βενετία που’θελε στα χέρια τζη να βάλει

Του Βυζαντίου το νησί στση Μεσογείου το φάλι.

Πριχού τελειώσει η τέταρτη φραγκοσταυροφορία

τη γ-Κρήτη η Βυζαντινή χάνει αυτοκρατορία.

Ο Αλέξιος ο Άγγελος ταξίματα’χει μόνο

να ξαναβγεί ο κύρης του στου Βυζαντίου το θρόνο.

Πολλά’ναι τα ταξίματα στσι Φράγκους απού κάνει

και το Βυζάντιο ετσά τη γ-Κρήτη τηνέ χάνει.

Στο Βονιφάτιο αρχηγό τεταρτοσταυροφόρο

τη γ-Κρήτη του την έταξε αν του τη γ-κάμει δώρο.

Η Κρήτη στου Μομφερατικού ετσά ήρθε τα χέργια

η Πόλη οντέ ν-ήπεσε στα φράγκικα λημέργια.

Θεωρεί ο Βονιφάτιος για το μεγαλονήσι

μικιές ειν’οι δυνάμεις του ζόρες να το κρατήσει.

Με Βενετούς συζήτηση ετοτεσάς ντακέρνει

και να πουλήσει το νησί απόφαση το παίρνει.

Του δόγη αντιπρόσωποι μαζί ντου συζητούνε (μαζί ντου)και

στην Ανδριανούπολη στο τέλος συφωνούνε.

Η Κρήτη κέντρο ήτανε για τη συγκοινωνία

κι ο δόγης με μικιό ποσό πέτυχε συφωνία.

Η Βενεθιά στη χέρα τζη ο-καμπανό θα πιάσει

ετσά νησί, τέθοιο θεριό, θέλει να ξαγοράσει.

Στσι αλαφρές το γ-καμπανό εγύρισε στο ζύγι

και κιαολιάς η προύκα τζη σε τέθοια νύφη λίγη.

Για χίλιες μάρκες αργυρές η συμφωνία κλείνει

τη γ-Κρήτη ο Βονιφάτιος στη Βενετία δίνει*.

Ο δόγης σχέδιο πονηρό είχενε καταστρώσει

το εμπόριο στη Μεσόγειο θέλει να μεγαλώσει.

Ο δόγης Ερρίκος Δάνδολος ετσά τα καταφέρνει

τη γ-Κρήτη που’χε ζηλευτή θέση ετσά τη μ-παίρνει.

Με τέθοιο ν-τρόπο στα “χαρθιά” η Κρήτη ‘ναι παρμένη

γιατί κι αλλού οι Βενετοί είναι αγγαρεμένοι.

Εδάφη απ’το Βυζάντιο έχουνε κι άλλα πάρει

και θέλει ο Βενετός εκειά γερά να κουμαντάρει.

Οι Βενετοί με τουτανά έχουν αργοπορία

κι οι Γενουάτες τοτεσάς βρήκαν την ευκαιρία.

Τη γ-Κρήτη θέλουνε κι αυτοί κι εκειά βάνουνε πλώρη

το γ-κόμη τση Μάλτας πεμπουνε Ερρίκο Πεσκατόρη.

Το χίλια διακόσα έξε’τσα ο Πεσκατόρης φτάνει

τη γ-Κρήτη ο αρχιπειρατής επήρε μάνι μάνι.

Και σήμερο ιστορικοί ακόμη ξερωτούνε

γιάντα οι ντόπιοι τοτεσάς να μην αντισταθούνε.

Τσι Βενετούς αν έρθουνε στο νου ντου ντουχιουντίζει

και φρούρια δεκατέσσερα ο Πεσκατόρης χτίζει.

Ο Πεσκατόρης τουτανά αρχίνηξε να κάνει

η Βενετία το’μαθε και φόβος τηνέ πιάνει.

Δε’φήνει να περνά ο καιρός να φεύγουνε οι μέρες

ντελόγο νεμπουκώνεται και πέμπει τσι γαλέρες (1207).

Τον Πρεμαρίνο επέψανε νίκη να τωσέ φέρει

κι είχαν κι ακόμη αρχηγό το Δάνδολο Ρενιέρη.

Οι δύο αρχηγοί τω Βενετώ τριάντα γαλέρες παίρνουν

μα όσο γ-κια μ-πολεμήσανε πράμα δε γ-καταφέρνουν.

Τον άλλο χρόνο ήπεψε η Βενετία πάλι

στόλο η Κρήτη να παρθεί στ’αμάτι ‘χενε βάλει.

Τον άλλο χρόνο αρχινά η δεύτερη εκστρατεία

το Λόγγο βάνει αρχηγό εδά η Βενετία.

Ο Πεσκατόρης τελικά τη γ-Κρήτη τηνέ χάνει

η συντρομή που γύρεψε τση Γένοβας δε φτάνει.

Η συντρομή τση Γένοβας δε ντου’φερε τη νίκη

και ο Ερρίκος τοτεσάς υπόγραψε συνθήκη.

Το χίλια διακόσα έντεκα τη γ-Κρήτη εγκαταλείπει

κι η Βενετία επάτησε το μ-πόδα τζη στη γ-Κρήτη.

Τον Ιάκωβο Τιέπολο η Βενετία δα πέψει

Δούκα απάνω στο νησί να’ρθει να διαφεντέψει.

Οι Γενουάτες χάνουνε τη γ-Κρήτη και λυσούνε

στερνή κάνουν προσπάθεια μ’άδικα πολεμούνε.

Υπογραφή δα βάλει εδά του Γενουάτη η χέρα

τση Βενετίας το νησί θα’ν’από δα και πέρα.

Η Βενετοκρατία τσά λοής για το νησί δ’αρχίξει

στη γ-Κρήτη τη μ-πολύπαθη πολλές πληγές θ’ανοίξει.

Η Βενετία ετσά λοής τη γ-Κρήτη θα τη μ-πάρει

κι ύψωσε τη σημαία τζη, το φτερωτό λιοντάρι.

Λιοντάρι που πολλές φορές τα νύχια ντου καρφώνει

πονεί τση Κρήτης το κορμί, πονεί και ξεματώνει.

Πονεί τση Κρήτης το κορμί, πληγές είναι γεμάτο

μα ο λαός ο Κρητικός δε θα το βάλει κάτω.

Οι Βενετοί καταχτητές για τέσσερις αιώνες

ομπρός τως είχανε σαφί τσι κρητικούς αγώνες.

ΓΛΩΣΣΑΡΙ

(το) αμάτι=το μάτι, ανάδια, επιρ.= απέναντι, Αποσπερίδα= η βραδινή, μετά το δείπνο, συντροφιά, η βεγγέρα. Νυκτερινή συγκέντρωση σε συγγενικό ή φιλικό σπίτι με ή χωρίς καλεσμα.

Ένα από τα ελάχιστα μέσα διασκέδασης των Κρητικών του παλιού καιρού ήταν οι αποσπερίδες, οι οποίες κατέχουν αξιοζήλευτη θέση την κρητική λαϊκή παράδοση. Στις αποσπερίδες αυτές οι μεγαλύτεροι διηγούνταν παλιά προσωπικά ή ιστορικά γεγονότα... Ακούγονταν ακόμη αστείες ιστορίες, ανέκδοτα, τραγούδια.

Δεν ήταν σπάνιες οι φορές που η χαρούμενη διάθεση της συντροφιάς με τη βοήθεια και της ρακής κατέληγε σε τραγούδι και χορό (ο) άρδαχτος= το σιδερένιο εργαλείο που χρησιμοποιεί η υφάντρα για να τυλίξει στα μασούρια ή τα καλαμουκάνια, που τοποθετεί πάνω σ’αυτόν, την κλωστή από την ανέμη (τα) βαϊζα= οι διηγήσεις, οι εξιστορήσεις, οι παλιές ιστορίες, βγορίζει= έχει θέα, φαίνεται καθαρά , ετότεσας, τότεσάς= τότε εκειά, επιρ.= εκεί (ο) ζόρες= η δυσκολία, η βία (το) ζύγι= το ζύγισμα (το) θρομύλι= μονοκόμματο ξύλο κάποιου πάχους πάνω στο οποίο κάθεται η υφάντρα και τοποθετεί στο μικρό λάκο που έχει στην άκρη το θρομύλι τον άδραχτο. Με κατάλληλες κινήσεις του χεριού της ο αρδαχτος περιστρέφεται και τυλίγεται η κλωστή στα μασούρια (ο) καμπανός= ο στατήρας, δηλ. είδος ζυγαριάς με μακρύ βραχίονα. Πάνω σ’αυτόν μετακινείται βόλι μέχρι να ισορροπήσει. Για μεγάλα βάρη ζυγίζουμε “απού τσι βαρές”, για μικρά βάρη “απού τσ’αλαφρές” κιαολιάς= ελάχιστο, τίποτε (ο) κύρης= ο πατέρας (ο) μικιός= ο μικρός, ντεμπουκώνομαι=ανασηκώνω τα μανίκια για ν’αρχίσω κάποια εργασία, προετοιμαζομαι ντελόγο, επιρ. =αμέσως, ντουχιουντίζω= σκέφτομαι, πέφτω σε βαθιά περισυλλογή ξετουλουπώνω= ξετρυπώ, φανερώνω οθεγκειά, επιρ.= προς τα εκεί παντήχνω= συναντώ, Πλαθειά Στράτα= η παλιά ονομασία της λεωφόρου Καλοκαιρινού στο Ηράκλειο (η) πλατέα= η πλατεία, πριχού= πριν (η) προπατηξά= το βάδισμα, το περπάτημα (η) προύκα= προίκα ρέγομαι= ευχαριστιέμαι, αρέσκομαι, σαφί, επιρ.= πάντα (η) συντρομή= η συνδρομή, η βοήθεια (το) φάλι= ο ομφαλός, το κέντρο.

  

Κωνσταντίνος Λαγουδιανάκης

ΠΗΓΗ

http://www.kritikoi.gr/main_titles/articles/arthra/articles218.html