ΒΙΚΤΩΡ ΟΥΓΚΩ διαγγέλματα για την ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

¨Γιατί επαναστάτησε η Κρήτη; 
Γιατί o Θεός την έφτιαξε ομορφότερη απ’ όλες τις χώρες του κόσμου .
(Victor Marie Vicomte Hugo)

Η Κρήτη από την άλλη άκρη της Μεσογειακής θάλασσας στέλνει τις αγωνιώδεις επικλήσεις της στον ποιητή. Στα καρνέ του Ουγκώ, στην αλληλογραφία του και σε άλλα βιβλία, σημειώνεται μια σειρά επεμβάσεις του «μεγάλου μεσολαβητή ανάμεσα στους λαούς», του μεσίτη και κήρυκα των καταπιεσμένων, του αδιάλλακτου πολέμιου των τυράννων.
Τα κρητικά μηνύματα, μάλιστα διαβάζονταν ορισμένες φορές σε συγκεντρώσεις – συμπόσια των εξόριστων. Στα σημειωματάρια του συγγραφέα των «Αθλίων» υπάρχουν κάτι κοφτές σημειώσεις: «Πήρα ένα υπόμνημα των επαναστατημένων Ελλήνων της Κρήτης. Θα υψώσω τη φωνή μου και θα τους υποστηρίξω». «Έγραψα τη σελίδα για την επανάσταση την Κρήτης που μου ζητάει η Αθήνα (και τη στέλνει στη γυναίκα του, που μένει στο Παρίσι για να διαβαστεί στις φιλικές εφημερίδες). Αλλού: «Τούτη τη στιγμή, γράφει στο γιο του αργότερα, παίρνω ένα επίσημο γράμμα μεθυσμένο από ενθουσιασμό. Κρίμα που δεν είστε εδώ να το διαβάσετε» Το επίσημο αυτό γράμμα των Κρητικών είχε διαβιβασθεί από τον Έλληνα πρόξενο του Λονδίνου Σπάρταλη. «Θα είναι αργά γράφει, αλλού αλλά θα υπακούσω στην Αθήνα, κάτι είναι κι αυτό».

«Ο υπ’αριθμό 1 πολίτης της Ευρωπαϊκής Πατρίδας» δεν ξεχωρίζει λαούς. «Είμαι αφοσιωμένος, Έγραφε, στους λαούς, στην Ελλάδα και στην Κρήτη». Το ελληνικό μάλιστα νησί, επειδή ήταν σχετικά μικρό, του αποσπάει περισσότερο το φίλτρο της αγάπης του. «Καταπιεσμένος ή ευτυχισμένος ένας λαός συναντάει τη συμπάθεια και τη βρίσκει κάθε φορά που ξεσηκώνεται. Έχω για όλα τα έθνη βαθύ σεβασμό κι όσο πιο μικρός είναι ένας λαός, τόσο ο σεβασμός μου είναι μεγαλύτερος ». Και ακριβέστερα, σ’ ένα γράμμα απ’ το νησί της εξορίας του προς ένα διανοούμενο Πορτογάλο θα κάνει και μια διόρθωση: «Δεν υπάρχουν μικροί λαοί».

Γύρω στα 1864 η Κρήτη παρουσίαζε την εικόνα ενός πραγματικού ηφαιστείου. Η εκρηκτικότερη και η πιο αιματόπνιχτη επανάσταση του μεγάλου νησιού γίνεται τα χρόνια εκείνα με τελευταία πράξη το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου. Τότε στέλνει στον Ουγκό γράμμα ο διοικητής της επαναστατημένης περιοχής των Χανίων Ιωάννης Ζιμπρακάκης.

Αργό το ταχυδρομείο της εποχής εκείνης. Μ’ ένα ιστιοφόρο που φεύγει από τα Χανιά για την Ιταλία. Το γράμμα του αρχηγού της Κρητικής Επανάστασης φτάνει από την Κρήτη στο Γερνεζέ μετά ενάμιση μήνα. Και ο Ουγκώ στέλνει αμέσως ένα μήνυμα:

«Υπακούω σ’εντολή, που έρχεται από πάνω, γράφοντας αυτές τις γραμμές. Σ’εντολή που τη στέλνει η αγωνία. Πήρα ένα γράμμα από το στρατόπεδο των επαναστατών, χρονολογημένο από τον Ομαλό της επαρχίας Κυδωνίας, βαμμένο με το αίμα των μαρτύρων, καταμεσής στα ερείπια, ανάμεσα στους νεκρούς, ανάμεσα στην τιμή και στη λευτεριά. Φέρνει μέσα του τη ζέστη της ηρωικής προσταγής. Έχει την επιγραφή: Εξακολούθησε ότι έχεις αρχίσει. Εξακολουθώ και αφού το θέλει η Κρήτη, που ξεψυχάει, ξαναπαίρνω το λόγο.

«Θέλουν να μάθουν που βρίσκεται η Κρήτη; Να τα γεγονότα: Η επανάσταση δεν πέθανε. Της πήραν τον κάμπο μα κρατάει τα βουνά. Η επανάσταση ζει, βογκάει, φωνάζει βοήθεια.

¨Γιατί επαναστάτησε η Κρήτη; Γιατί Ο Θεός την έφτιαξε ομορφότερη απ’ όλες τις χώρες του κόσμου και οι Τούρκοι πιο δύστυχοι απ’ όλες. Γιατί έχει καρπούς γεννήματα και δεν έχει εμπόριο. Έχει πολιτείες χωρίς δρόμους, χωριά δίχως στράτες, λιμάνια χωρίς ταρσανάδες, ποτάμια δίχως γεφύρια, παιδιά δίχως σχολεία, έχει δικαιώματα χωρίς νόμους, έχει ήλιο και δεν φωτίζεται μέσα στο πηχτό σκοτάδι της Τουρκίας. Επαναστάτησε γιατί η Κρήτη είναι Ελλάδα και όχι Τουρκία, γιατί στην Ελλάδα ο ξένος είναι μισητός γιατί ο τύραννος, αν είναι της ίδιας ράτσας, είναι βδελυρός, διαφορετικά είναι φρικτός. Γιατί είναι αδύνατο να σταθεί στην Πατρίδα του Ετεάρχου και του Μίνωα ένας αφέντης Βαρβαρόφωνος. Γιατί κι εσύ Γαλλία θα επαναστατούσες!

«Η Κρήτη επαναστάτησε και έκανε άγια. Και να τα’ ανδραγαθήματά της: Ως τις 3 Ιανουαρίου έδωσε τέσσερις μάχες, με τρεις νίκες. Στον Αποκόρωνα, στο Βαφέ, στου Σελίνου το κάστρο. Μα είχε κι ένα ουρανόφεγγο ολοκαύτωμα. Με την επανάσταση το νησί κόπηκε στα δύο. Το μισό κρατούν οι Τούρκοι και το μισό οι Έλληνες. Η πολεμική γραμμή πιάνει απ’ τα’ Ασκύφου και το Ροκόλι, απ’ την Κίσσαμο ως το Λασίθι κι ως την Ιεράπετρα. Πάνε έξι εβδομάδες που οι Τούρκοι τσακίστηκαν και δεν απόμεινε παρά λιγοστός τόπος κι οι δυτικές πλαγιές απ’ τα βουνά του Ψηλορείτη με την Αμπέλιρσα. Αυτή την στιγμή αν σήκωνε το χέρι της η Ευρώπη, η Κρήτη θα σωνόταν. Μα η Ευρώπη είχε άλλες έγνοιες. Γάμος γινόταν και η Ευρώπη κοίταζε τον χορό.

«…Αυτά είναι τα γεγονότα. Τι κάνουν οι πολιτισμένες κυβερνήσεις; Τι περιμένουν; Μουρμουρίζουν: Υπομονή, το συζητούμε. Το συζητάμε! Την ίδια ώρα όμως, ξεριζώνουν τις ελιές και τις καστανιές, ανατινάζουν τα λιοτρίβια, καίνε τα χωριά, διώχνουν ολόκληρους πληθυσμούς για να πεθάνουν  απ’ την πείνα και την παγωνιά στο βουνό, σφάζουν τους άνδρες, κρεμούν τους γέροντες κι ένας Τούρκος, που βλέπει ένα παιδάκι να κείτεται στη γη, του χώνει στα ρουθούνια τη φλόγα του λύχνου για να δει αν είναι πεθαμένο ή ζωντανό. Μ’ αυτόν τον τρόπο στο Αρκάδι, πέντε πληγωμένους, τους φέρανε στη ζωή για να τους σφάξουν

«…Αλίμονο! Η υπομονετική πολιτική των κυβερνήσεων έχει δυό αποτελέσματα. Απαρνιέται τη δικαιοσύνη στην Ελλάδα, περνιέται τη συμπόνια στην ανθρωπότητα.

«…Θεός και δίκαιοι είναι συνόματοι. Εγώ δεν είμαι παρά μια φωνή πεισματική βέβαια, μα που χάνεται μέσα στη θριαμβευτική αντάρα της αδικίας, που διαφεντεύει τον κόσμο. Τι σημασία όμως έχει; Είτε ακούγεται, είτε όχι, εγώ δεν θα σταματήσω.

Μου λέτε πως η Κρήτη ζητάει από μένα ότι μου ζήτησε η Ισπανία. Κρίμα! Γιατί δεν μπορώ παρά μόνο να φωνάζω. Για την Κρήτη το έκαμα, μα θα το κάμω και πάλι. Αφού το νομίζεται χρήσιμο, μια κι η Ευρώπη είναι κουφή, θα μιλήσω στην Αμερική. Ας ελπίσουμε σ΄ αυτή την πλευρά 

Σας σφίγγω το χέρι

ΒΙΚΤΩΡ ΟΥΓΚΩ

«… Η προδοσία και η παράδοση της Κρήτης είναι άτιμη πράξη κι άτιμη πολιτική. Ένα απ΄ τα δύο: Η κρητική επανάσταση ή θ’ αντέξει ή θα λυγίσει. Ή η Κρήτη θα συνδαυλίσει τη φωτιά της και θα εξακολουθήσει το πέτρινο φλόγισμά της ή θα χαμηλώσει η φωτιά και θα σβήσει. Στην πρώτη περίπτωση το νησί αυτό θαναι ηρωικό. Στην δεύτερη μαρτυρικό. Τρομερή μελλοντική περιπλοκή! Αργά ή γρήγορα θα λογαριάζουμε την Κρήτη ανάμεσα στους ήρωες και πιο πολύ στους μάρτυρες. Οι ήρωες θριαμβεύουν με τη ζωή, οι μάρτυρες με το θάνατο. Σκεφθείτε τον Μποντέν. Φοβηθείτε τις Ερινίες. Η Κρήτη πεθαμένη, θάχει την τρομερή ενόχληση του τάφου. Αυτή θάναι ένα μίασμα παραπάνω μέσα στην πολιτική σας. Η Ευρώπη θάχει δύο Πολωνίες στο μέλλον, τη μία στο βορά, την άλλη στο νοτιά. Η τάξη θα βασιλέψει στα Σφακιώτικα βουνά, όπως βασιλεύει στη Βαρσοβία. Και θάχετε βασιλιάδες της Ευρώπης, ευτυχία ωραία, ανάμεσα σε δύο πτώματα.

Η Ευρωπαϊκή ήπειρος δεν ανήκει αυτή την εποχή στον εαυτό της, μα στους βασιλιάδες. Ας το πούμε ξάστερα: Για την ώρα αυτή, η Ελλάδα κι η Κρήτη τίποτε δεν έχουν να περιμένουν από την Ευρώπη.

 ΒΙΚΤΩΡ ΟΥΓΚΩ

Από τον Παύλο Κυριαζή

Δημοσιογράφος – Λογοτέχνης

Αναδημοσίευση από το περιοδικό

ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ του 1965

ΠΗΓΗ

http://www.rizaonline.gr/1/8/1101.nphtml