Αντώνιος Γιάνναρης (1852- 1909). Ο διανοούμενος Κρητικός με το τουφέκι.

 Αντώνιος Γιάνναρης: Ο διανοούμενος Λακκιώτης που αγωνιζόταν με τη γνώση και τα όπλα.

Η οικογένεια των Γιαννάρηδων, από τους Λάκκους Κυδωνίας Χανίων, έδωσε στην Κρήτη μεγάλες μορφές των κρητικών αγώνων, στη διάρκεια του 19ου αιώνα. ...

Το «μυαλό» όμως της οικογένειας, ο διανοούμενος, που παράλληλα μετείχε στους αγώνες και διώχθηκε από την οθωμανική διοίκηση, αναγκαζόμενος να φεύγει συχνά από την Κρήτη, ήταν ο φιλόλογος Αντώνιος Γιάνναρης,
αγαπημένος ανιψιός του Χατζή Μιχάλη (γιός του αδελφού του Νικολάου), ο οποίος δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Saint Andrews της Σκωτίας, ενώ ήταν υφηγητής στο Εθνικόν Πανεπιστήμιον της Αθήνας.  Η  φωτογραφία είναι από τη συλλογή του  κ. Φοίβου Γιάνναρη

Ο Αντώνιος Γιάνναρης γεννήθηκε το 1852 και πέθανε το 1909, σε ηλικία μόλις 57 ετών, πάνω στο πλοίο, κατά το ταξίδι του στη Νέα Υόρκη.

Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στο σχολείο του χωριού του, αλλά με το ξέσπασμα της επανάστασης του 1866-69 αναγκάστηκε να φύγει για την Αθήνα και να συνεχίσει τις σπουδές του, στο Β’ Γυμνάσιο και στη συνέχεια στη συνέχεια στη Φιλοσοφική σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου.

Συμμετείχε στην επανάσταση του 1889, κι ήταν από εκείνους που η οθωμανική διοίκηση δεν έδωσε αμνηστία, θεωρώντας τον επικίνδυνο να ξαναοργανώσει κίνημα.

Από το 1896 δίδαξε ελληνική γλώσσα και φιλολογία σε Πανεπιστήμιο της Σκωτίας, ενώ ασχολήθηκε με την ελληνική γλώσσα, τη γραμματική και τη λεξικογραφία της, εκδίδοντας σχετική μελέτη στο Λονδίνο το 1897, την οποία οι ειδικοί θεωρούν ακόμα και σήμερα χρήσιμη στους ερευνητές.

Κατά τη διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας εκδήλωσε την αντίθεσή του με τον Ύπατο Αρμοστή Γεώργιο, δευτερότοκο γιό του βασιλιά των Ελλήνων Γεωργίου, και πρότεινε την αντικατάσταση του από το μικρότερο αδελφό του πρίγκιπα Νικόλαο, κι αυτό του κόστισε δεκάμηνη φυλάκιση, από τον Απρίλιο του 1904 μέχρι το Φεβρουάριο του 1905. Μετά την αποχώρηση του Γεωργίου και την τοποθέτηση του Αλεξάνδρου Ζαΐμη στην αρμοστεία υπηρέτησε ως Γενικός Επιθεωρητής Παιδείας. 

Υποστήριξε την εξέλιξη της γλώσσας σε μια πιο λαϊκή μορφή κι αυτός, μεταξύ άλλων, ήταν ένας από τους λόγους που συγκρούστηκε μ’ έναν άλλο κορυφαίο Κρητικό φιλόλογο της εποχής, το Ρεθυμνιώτη Εμμανουήλ Γενεράλη. 

  Οι επιστολές του Αντωνίου Γιάνναρη προς το θείο του Χατζημιχάλη Γιάνναρη σε μια έκδοση της Ι.Λ.Ε.Ρ

«Σεβαστέ μοι θείε, την δεξιάν Σας ως υιός κατασπάζομαι»

Της μοναδικής αξίας επιστολές του Αντωνίου Γιάνναρη προς το θείο του Χατζή Μιχάλη παρουσιάζουν οι Νικόλαος Ε. Παπαδογιαννάκης και Ελπινίκη Νικολουδάκη – Σουρή *σε μια σημαντική και τεκμηριωμένη εργασία τους η οποία εκδόθηκε πρόσφατα από την Ιστορική και λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνης... «Σεβαστέ μοι θείε, την δεξιάν Σας ως υιός κατασπάζομαι», είναι ο τίτλος της εργασίας, στην οποία παρουσιάζονται οι επιστολές της περιόδου 1872-1908, με το σχολιασμό τους, και τα χαρακτηριστικά της γλώσσας και της θεματολογίας που χρησιμοποιείται.. Παράλληλα, στην έκδοση συμπεριλαμβάνονται οι αναφορές στο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου, αλλά και στοιχεία της βιογραφίας και του έργου του κορυφαίου φιλολόγου.

Παρουσιάζοντάς μας συνοπτικά τον Αντώνιο Γιάνναρη, σημειώνουν στον πρόλογο του έργου τους.

“Ο Αντώνιος Ν. Γιάνναρης αποτελεί ένα φωτεινό μετέωρο, το οποίο έλαμψε στους χαλεπούς για την Κρήτη καιρούς και στην αποφασιστικότερη καμπή της Ιστορίας της, σε χρόνους όπου η τύχη των τέκνων της - παρά τους αγώνες και τις θυσίες τους - κρινόταν από τις διαθέσεις, τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και την τακτική ισορροπιών των Μεγάλων Δυνάμεων και το Κρητικό Ζήτημα βρισκόταν απόλυτα συνδεδεμένο με το Ανατολικό.

Ο Γιάννης θέλησε και κατόρθωσε να υπερβεί τις αντικειμενικά ανυπέρβλητες δυσκολίες, αγωνιστής για την ελευθερία, πρόσφυγας και διωκόμενος από την Οθωμανική Εξουσία στην μικρή πατρίδα του, να σπουδάσει, να διδάξει και να ερευνήσει την Ελληνική Γλώσσα, ως ένα σώμα ενιαίο και εξελισσόμενο, κατά την γνωστή τότε αντίληψη των Νεογραμματικών, χωρίς να στρατευθεί - μεσούντος μάλιστα του αγώνα των δημοτικιστών - και να δείξει με το έργο του - πολύ πριν από την συμβιβαστική πρόταση του Μανόλη Τριανταφυλλίδη - την οδό που έπρεπε να ακολουθήσει το έθνος στο θέμα της Γλώσσας και της Παιδείας του. Αυτό ήταν το πρώτο χρέος, το οποίο ένιωσε πως έπρεπε να εκτελέσει.

Το δεύτερο χρέος που θέλησε να εκπληρώσει ήταν να αναδείξει τον πολιτισμικό θησαυρό της Κρήτης, όπως αυτός διατυπώθηκε προφορικά με τα τραγούδια, τα ριζίτικα και τις ρίμες και γραπτά με τον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου, τον οποίο πάσχισε να αποκαταστήσει, προσφέροντας μιά κριτική έκδοση - αδιάφορο αν ο θάνατος τον πρόλαβε.

Το τρίτο χρέος το οποίο εξετέλεσε, όσο και πάλι πρόλαβε, ήταν το νομοθετικό, για την οργάνωση της Δημόσιας Εκπαίδευσης με το Συνταγμάτιον, καθώς και η προσπάθεια που κατέβαλε ο Γενικός Επιθεωρητής να αποκαταστήσει στα σωστά της μέτρα την λειτουργία της Εκπαίδευσης, όντας το “άγρυπνον όμμα” ελέγχου των εκπαιδευτικών.

Οι επιστολές προσφέρουν υλικό, το οποίο φωτίζει όχι μόνον τον βίο και την πολιτεία του, αλλά μέσα από την μικροϊστορία της περιόδου, συμπληρώνει και επιβεβαιώνει πολλά κενά της Ιστορίας της Κρήτης σε μία περίοδο ταραγμένη και αβέβαιη για την τύχη της Νήσου. Μπορούμε να παρακολουθήσομε βήμα προς βήμα τις εξελίξεις και να βιώσομε την αγωνία του επιστέλλοντος, αλλά και την οξυδέρκεια με την οποία αναλύει τα δρώμενα και τις προοπτικές που ανοίγονται την κάθε στιγμή”.

Το έργο εκδόθηκε από τις εκδοτικές επιχειρήσεις Καλαϊτζάκη, στο Ρέθυμνο, και κυκλοφόρησε στα τέλη του 2009.

* Οι συγγραφείς είναι διδάσκοντες στο Παιδαγωγικό του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο κ. Παπαδογιαννάκης καθηγητής, και η κ. Νικολουδάκη – Σουρή επίκουρος.

ΠΗΓΗ

Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ

http://www.πατρισ.gr/articles/174854/110780?PHPSESSID=6dg120a72pstm1914osrc1ffn0#.Vbn0O7UoER8

http://www.πατρισ.gr/articles/174854/110779?PHPSESSID=6dg120a72pstm1914osrc1ffn0#.Vbn0ibUoER9