Evliya Çelebi - Εβλιγιά Τσελεμπί «Χρονικό ενός ταξιδιώτη»

  «Χάνδακας»

Στα πρώτα χρόνια της άλωσης του Χάνδακα ήλθε στην Κρήτη ένας Τούρκος περιηγητής, ο Εβλιγιά Τσελεμπή,
ο οποίος λέγει ότι η πόλη δεν είχε αποχετευτικό σύστημα. "Από της εποχής των απίστων", γράφει, "δεν υπήρχαν οχετοί εντός της πόλεως. Λόγω τούτου ο Μέγας Βεζύρης (ο Κιοπρουλής δηλαδή, ο κατακτητής του Χάνδακα) διέταξε όπως από του Τεμένους Βαλιδέ Τζαμί προς τον λιμένα διανοιχθεί βαθύς λιθόκτιστος οχετός, όστις να παραλαμβάνει και να διοχετεύει τας ακαθαρσίας εις την θάλασσαν έξωθι της Πύλης του λιμένος".

اوليا چلبي

ΠΩΣ  «ΕΙΔΕ» ΤΟΥΣ ΣΦΑΚΙΑΝΟΥΣ…

Σφακιά- Κρήτης

Κάποτε ένα Ισπανικό καράβι με πολλά κορίτσια προσάραξε κοντά στα Σφακιά. Οι κοπέλες βγήκαν έξω στη στεριά για να απολαύσουν τον ήλιο. Όμως ξέσπασε καταιγίδα και αναγκάστηκαν να περάσουν τη νύχτα στα βουνά. Εκεί όμως τις βρήκαν οι δαίμονες. Όταν έμαθαν οι Ισπανοί τι συνέβη από τη ντροπή τους άφησαν τις κοπέλες στην Κρήτη και οι δαίμονες τις πήραν μαζί τους.

Τα κορίτσια από την Ισπανία, από τότε που πάτησαν το πόδι τους στην Κρήτη ζουν μαζί με τους δαίμονες στα βουνά των Σφακιών. Μέσα σε ένα χρόνο από τότε που συναντήθηκαν για πρώτη φορά όλα τα κορίτσια γέννησαν από ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Από αυτά τα παιδιά προέρχεται ο λαός που κατοικεί στα Σφακιά. Είναι άνθρωποι μεσαίου αναστήματος, με μαύρα μικρά και στρογγυλά μάτια, μαύρα φρύδια, μικρό κεφάλι, σγουρά μαλλιά, πεταχτά αφτιά, πατημένες μύτες, πεταχτά δόντια, κοντό λαιμό, τριχωτό σώμα, κοντά πόδια, σκυφτοί σα στραβωμένοι, πλατιά πέλματα, πλατιές παλάμες, χοντρά δάχτυλα, πλατιά νύχια, χοντρή μέση και γερό δυνατό σώμα. Είναι όλοι τους είκοσι πέντε…

χιλιάδες άτομα. Μιλούν μια διάλεκτο κοντινή στα αραβικά. Γνωρίζουν και ελληνικά.Πολλές λέξεις τους είναι λέξεις των δαιμόνων. Οι φωνές τους είναι πολύ δυνατές. Με άνεση συνομιλούν δυο άνθρωποι που κάθονται σε αντικρινά βουνά.

Μερικά από τα παιδιά του λαού αυτού γεννιούνται σε οχτώ μήνες. Ενώ τα κορίτσια μένουν στην κοιλιά των μανάδων τους έναν ολόκληρο χρόνο. Τα κορίτσια ενηλικιώνονται στα οχτώ εννιά τους χρόνια και στα δέκα μένουν έγκυες. Τα αγόρια ενηλικιώνονται στα δέκα και στα έντεκα. Το νερό και το κλίμα της Κρήτης βοηθούν στην αύξηση του πληθυσμού. Επειδή κατάγονται από τους δαίμονες γελούν συνέχεια και χαίρονται. Όπως και στο ψημένο κεφάλι του προβάτου, έτσι φαίνονται και στα δικά τους δόντια, όταν γελούν. Είναι ένας περίεργος λαός που σε κάνει ν’ απορείς. Αν και στις χώρες των απίστων δεν είναι συνηθισμένα τα τόξα και τα βέλη, εδώ υπάρχουν και αυτά μαζί με χαρμπέ, σφεντόνες και τουφέκια. Είναι γενναίοι και δυνατοί πολεμιστές. 

Για την συμμετοχή του στην εκστρατεία εναντίον της Κρήτης, αναφέρεται στο όγδοο βιβλίο του.

Ο Evliya Çelebi (Εβλιγιά Τσελεμπί) 1611-1682, Οθωμανός διανοούμενος, χρονογράφος και περιηγητής. Yπήρξε γλωσσολόγος, αφηγητής ιστοριών, άνθρωπος των γραμμάτων, μουσουλμάνος στρατιώτης, μουσικός και για πάνω από 40 χρόνια.ταξιδευτής, πολίτης του κόσμου. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη το 1611, όταν ήταν 21 ετών, είδε ένα όνειρο που τον κίνησε να ταξιδέψει για την υπόλοιπη ζωή του στην οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία τότε εκτεινόταν από τα βάθη της Ανατολίας μέχρι την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική. Άρχισε τις περιοδείες του, στα 1640, από την Προύσα, ακολουθώντας συνήθως τα τουρκικά στρατεύματα, πότε σαν πολεμιστής, πότε σαν μουε­ζίνης, άλλοτε με διπλωματική αποστολή και άλλοτε με δική του πρωτοβουλία, «για νά γνωρίση τόν κόσμο». Η εποχή κατά την οποία ταξίδευε ο Evliyâ συμπίπτει με τη μεγάλη ακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας..Το 1645 πήρε μέρος στον πόλεμο της Κρήτης και παραβρέθηκε στην άλωση των Χανίων.
Επισκέφτηκε την Αίγυπτο, τις πηγές του Νείλου, τη Μέκκα, την Περσία,  Καύκασο, Κριμαία, Μολδαβία, Βιέννη, Αυστρία, Δανία, Ολλανδία , Σουηδία...

Αποτέλεσμα των ταξιδιών του ήταν η καταγραφή των παρατηρήσεων του σχετικά με την καθημερινή ζωή στην Οθωμανική  αυτοκρατορία του 17ου αιώνα, στο « βιβλίο των ταξιδιών»ένα δεκάτομο έργο, με τίτλο Seyahatname (Σεγιαχατναμέ).

ΠΗΓΗ

http://argolikivivliothiki.gr/2009/05/28/%CE%B5%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%B3%CE%B9%CE%AC-%CF%84%CF%83%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CF%80%CE%AE-1611-1682/

http://yaunatakabara.blogspot.gr/2013/03/evliya-celebi-17.html

http://www.kathimerini.gr/423442/article/politismos/arxeio-politismoy/o-ta3ideyths-evligia-tselempi

http://www.kairatos.com.gr/afieromata/zohstohrakleio19aionamesogeios.htm